بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
زندگي اقوام و امتها را به عنوان مايه تنبه براي اقوام ديگر مطرح مي كند : تلك امة قد خلت لها ما كسبت و لكم ما كسبتم و لا تسئلون عما كانوا يعملون ( 1 ) : آنان امت و جامعه اي بودند كه گذشتند و رفتند ، آنان راست دستاوردهاي خودشان و شما راست دستاوردهاي خودتان ، شما مسؤول اعمال آنان نيستيد ( تنها مسؤول اعمال خود هستيد ) . قرآن مكرر در تعبيرات خود موضوع حيات و مدت و اجل اقوام و امتها را طرح كرده است ، مثلا مي گويد : ولكل امة اجل فاذا جاء اجلهم لا يستاخرون ساعة و لا يستقدمون ( 2 ) : زندگي هر امتي را پاياني است ، پس هرگاه پايان عمرشان فرا رسد ، نه ساعتي ديرتر بپايند و نه ساعتي زودتر فاني گردند . قرآن كريم اين گمان را كه اراده اي گز افكار ، و مشيتي بي قاعده و بي حساب سرنوشتهاي تاريخي را دگرگون مي سازد به شدت نفي مي كند و تصريح مي نمايد كه قاعده اي ثابت و تغيير ناپذير بر سرنوشتهاي اقوام حاكم است ، مي فرمايد : فهل ينظرون الاسنة الاولين فلن تجد لسنة الله تبديلا و لن تجد لسنة الله تحويلا ( 3 ) : آيا اين مردم جز سنت و روشي كه بر اقوام 1 - بقره / 134 و . 141 2 - اعراف / 34 و نحل / . 61 3 - فاطر / . 43