اسلام در آموزه‌هايش به منظور همسر گزيني، دو جنبه را مدّ نظر قرار داده است؛ «جنبه وراثتي»، که زن با آن به دنيا آمده و «جنبه اجتماعي» که با آن زيسته و بر روش و منش او تأثير گذاشته است. رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «الدنيا متاع و خير متاعها الزّوجة الصالحه.»[3] «دنيا کالايي است و بهترين کالاي دنيا، زن صالح و شايسته است.» هم چنين آن حضرت فرمود: «تخيّروا لنطفکم فانّ العرق دسّاس.»[4] «زنان شايسته را به همسري برگزينيد؛ زيرا اصل و نژاد، دسيسه گر است.» [يعني خصوصيات پدر و مادر و آباء و اجداد زن ممکن است توسط ژن ها به فرزندان منتقل شود.] رسول اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ بر اختيار همسر از خانواده با شرافت تأکيد ورزيده؛ زيرا وراثت بر ساختار شخصيتي زن و کودکي که به دنيا مي آورد، تأثير گذار است و سيره رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ بر همين اساس استوار بوده است. آن حضرت، خديجه ـ عليها السلام ـ را به همسري برگزيد؛ [زن شايسته اي] که از وي سرور زنان عالم؛ يعني فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ متولد شد. اهل بيت ـ عليهم السلام ـ نيز از سيره رسول اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ پيروي کردند و زنان شان را از خانواده هاي شريف برگزيدند.[5] با توجه به جنبه انتخاب همسر بر اساس وراثت است که اسلام بر همسر گزيني از محيط اجتماعي صالح و شايسته اي که زن از آن محيط، صلاح و نيک رفتاري به ارث برده، تأکيد ورزيده و از محيط غير شايسته اي که در آن زيسته، برحذر داشته است. از اين رو پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ از ازدواج با زن زيبايي که در خانواده غير صالح رشد کرده، پرهيز داده و فرموده است: «ايّاکم و خضراء الدّمن، قيل يا رسول الله (ص) و ما خضراء الدّمن؟ قال: المراة الحسناء في منبت سوء.»[6] «از خضراء دمن (سبزه دميده بر مزبله ها) بپرهيزيد. به حضرت عرض شد: اي فرستاده خدا! خضراء دمن چيست؟ فرمود: زن زيبايي که از خاندان بد و پليد به وجود آمده است.» امام باقر ـ عليه السلام ـ از ازدواج با زن ديوانه، به سبب ترسي که از انتقال صفات مادر به فرزند وجود دارد، پرهيز داده و آن گاه که از حضرت در باره جواز چنين ازدواجي سؤال شد، فرمود: «لا، ولکن ان کانت عنده امه مجنونه فلا بأس بأن يطأها و لا يطلب و لدها.»[7] «ازدواج با زن ديوانه روا نيست، ولي اگر کنيز مجنوني دارد، ايرادي نيست که با وي در آميزد، منتها مراقب باشد از او فرزند دار نشود.» حضرت اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ نسبت به ازدواج با زنان کم خرد (احمق) به سبب انتقال صفت حماقت به فرزند، و قادر نبودن چنين مادراني به تربيت درست فرزند، هشدار داده و فرموده است: «ايّاکم و تزويج الحمقاء، فانّ صحبتها بلاء و ولدها ضياع.»[8] «از ازدواج با احمق بپرهيزيد؛ زيرا همنشيني با وي مايه اندوه و بالا و فرزند بد بخت و تباه است.» روايات، بر دين داري به عنوان ملاک و معياري براي همسر گزيني تأکيد ورزيده اند و رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ جوانان را به ازدواج با زنان متديّن ترغيب مي کرد؛ چنان که مردي به منظور مشاوره با آن حضرت در امر ازدواج، نزد وي حاضر شد، رسول اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ به او فرمود «انّکح و عليّک بذات الدّين تربّت يداک.»[9] «برتو باد که با زن دين دار ازدواج کني تا بي نياز شوي.» امام صادق ـ عليه السلام ـ در سخني، دين داري را بر دارايي و زيبايي مقدم داشته، فرموده است: «اذا تزوّج الرّجل المرأة لجمالها او مالها و کّل الي ذلک، و اذا تزوّجها لدينها، رزقه الله الجمال و المال.»[10] «اگر مردي با زني براي دارايي يا زيبايي‌اش ازدواج کند، بدان ها خواهد رسيد، ولي اگر براي دينش با وي پيمان زناشويي ببندد، خداوند، هم زيبايي را روزي‌اش خواهد کرد،هم دارايي را.» زن اگر از نژاد و خانواده صالحي زاده شده و پيوسته به صفت تديّن آراسته باشد، بي گمان سير حرکت تربيتي رو به جلو و تربيت فرزندان توسط او با اصول و قواعدي که در زمينه مسايل تربيتي وضع کرده، هماهنگ خواهد بود، هم چنين در روش تربيتي اي که زن و شوهر بر آن توافق کرده اند، هيچ گونه تناقص و تضادي مشاهده نخواهد شد و زن (مادر) بر موفقيت کار تربيتي حريص بوده و آن را يک وظيفه شرعي داراي اولويّت تلقي خواهد کرد. چنين تکليفي، وي را از دست زدن به هر اقدام منفي اي که بر رشد عاطفي و روحي فرزندان تأثير گذار باشد، باز خواهد داشت.
لطفا منتظر باشید ...
