اين اثر مهم نخست به كوشش پدر وى علامه محسنالامين آغاز گرديد اما هنگام وفات او در سال 1952 ميلادى اين مجموعه تا حرف »ش« تكميل شده بود. حسنالامين فرزند او با تلاش گسترده و با همان روش علمى پدر سعى كرد، اين مجموعه علمى و با ارزش را كامل و در 36 مجلد منتشر كند و بدينوسيله در حفظ و احياى انديشه پدر بكوشد.حسن امين در مورد تكميل اعيان الشيعه گفته است: هنگامى كه پدرم از دنيا رفت اعيانالشيعه تا نهايت حرف «س» به پيش رفته بود. بقيه مدخلها يعنى از حرف «س» به بعد به صورت چركنويس و مشوش و غيرمنظم باقى مانده بود. بعضى تراجم كامل نشده و بعضى اصلاً نوشته نشده بود. با كوششهاى فراوان اين كار را به سرانجام رساندم. وى همچنين افزوده است: در حين انجام اين كار مهم، نگارش مقالات يا آثارى در شرح حال مسافرتهاى خود تحت عنوان من بلد الى البلد تاريخ جبل عامل با عنوان عصر حمد المحمود و حيات الشعرية فى جبل عامل را به علم دوستان عرضه كردم.
مستدركات اعيانالشيعه
اين مجموعه يازده جلد است و به اَعلام و شخصيتهايى اختصاص دارد كه محسنالامين به آنها در اعيانالشيعه اشاره نكردهاست.
دايرةالمعارف اسلامى شيعه
اين مجموعه در 25 جلد توسط حسنالامين تدارك ديده شد و تاكنون نيمى از آن در بيروت به طبع رسيده است. او معتقد بود اين مجموعه كه چهل سال از عمرش را صرف آن كرده مهمترين تلاش علمى او به شمار مىرود. وى در شرح عواملى كه موجب تهيه چنين دايرةالمعارفى شد، مىگويد در آن زمان دايرةالمعارفى از سوى خاورشناسان غربى منتشر و از سوى مصرىها به زبان عربى ترجمه شد. آن مجموعه به علت نقص در آگاهى يا سوءنيت داراى خطاهاى علمى بسيار بود و مترجمان سعى كرده بودند در پاورقى خطاهاى وارده را تصحيح كنند؛ اما فقط به تصحيح آراى اهل سنت پرداختند و آراى شيعى با همان خطاهاى موجود به عربى نيز منتشر شد. تنها تصحيحى كه انجام شده بود به مبحث تقيه نزد شيعه مربوط بود كه احمد محمد شاكر انجام داده بود. مطالعه اين مجموعهها باعث شد حسنالامين به انديشه تهيه دايرةالمعارف مستقلى در حوزه افكار شيعى بيفتد. آنچه از آثار علمى حسنالامين به يادگار مانده است، بيش از آنكه بيانگر شور و اشتياق علمى او باشد حاكى از حقيقت گمشدهاى است كه به دنبال آن بود.
لطفا منتظر باشید ...
