مسأله بداء - دروس معارف نسخه متنی

مسأله بداء

[ اين ] همان مسأله عالى و شامخ «بَداء» [ (1) ] است. كه قرآن كريم براى اولين بار در تاريخ معارف بشرى از آن ياد كرده است:

يَمْحُوا اللّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ اُمُّ الْكِتابِ. (2)

خداوند هر چه را بخواهد (كه قبلا ثبت شده است) محو مى كند وهر چه را بخواهد (كه قبلا ثبت نشده است) ثبت مى كند و كتاب مادر (اصل و مادر همه كتاب ها و نوشته ها) منحصراً نزد اوست.

در تمام سيستم هاى معارف بشرى سابقه ندارد; در ميان فِرَقِ اسلامى تنها دانشمندانى از شيعه اثنى عشريّه هستند كه در اثر اهتداء و اقتباس از كلمات ائمّه اهل بيت(عليهم السّلام) توانسته اند به اين حقيقت پى ببرند و اين افتخار را به خود اختصاص دهند.

ما در اينجا نمى توانيم تفصيلا وارد اين مبحث عالى فلسفى بشويم و درست مطلب را آنچنانكه هست روشن كنيم.

در اينجا كافى است مسأله دوگونگى قضا و قدر و قابليّت تغيير سرنوشت را صرفاً از جنبه عينى و علّيت عمومى مورد بحث قرار دهيم و ببينيم آيا از اين نظر برخى قضا و قدرها حتمى و تخلّف ناپذير و بعضى ديگر غيرحتمى و تغيير پذير است؟ و اگر اين چنين است چگونه مى توان توضيح داد؟