لطفا منتظر باشید ...
آثار و فوايد اعتقاد به قضا و قدر الهى
[ گفتيم ] عوامل مؤثّر در كار جهان كه مجموعاً علل و اسباب جهان را تشكيل مى دهند و مظاهر قضا و قدر به شمار مى روند، منحصر به امور مادّى نمى باشند; يك سلسله امور معنوى نيز وجود دارند كه جزءِ عوامل مؤثّر جهان اند و قهراً در تغيير و تبديل سرنوشت مؤثّرند. مطابق اين نظر، يك سلسله حساب هاى غير مادّى نيز جزءِ حساب عالم است. مثلا حمايت از حقّ و عدالتْ يك حساب معنوى دارد ماوراى حساب هاى مادّى و محسوس. جهان به حقّ و عدالت برپاست و به حمايت كسانى كه به حمايت حقّ و عدالت برمى خيزند، برمى خيزد و اجر و پاداش آن ها را ضايع نمى كند:اِنْ تَنْصُروا اللّهَ يَنْصُرْكُمْ وَ يُثَبِّتْ اَقْدامَكُمْ. (1)
اگر به يارى حقيقت برخيزيد، حقيقت به يارى شما برمى خيزد.
اِنَّ اللّهَ يُدافِعُ عَنِ الَّذينَ آمَنوا اِنَّ اللّهَ لايُحِبُّ كُلَّ خَوّان كَفور. (2)
خداوند مدافع اهل ايمان است و خيانتكاران كافر نعمت را دوست نمى دارد.
وَ لَيَنْصُرَنَّ اللّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ اِنَّ اللّهَ لَقَوِىٌّ عَزيزٌ. (3)
خداوند يارى مى كند آن كس را كه او را يارى كند. خداوند نيرومند و غالب است.
يكى از حساب هاى عالم، توكّل و اعتماد به خداست. توكّل يعنى انسان در پيمودن راه حقّ، چه از جنبه مثبت و چه از جنبه منفى، به خود تزلزل راه ندهد و مطمئن باشد كه اگر در جريان زندگى هدف صحيح و خداپسند خود را در نظر بگيرد نه منافع شخصى را، اگر فعاليّت خود را متوجّه انجام وظيفه كند نه متوجّه خود، كار خود را به خدا بازگذارد، خداوند او را تحت حمايت خود قرار مى دهد.
اين ها و امثال اين ها يك سلسله حساب هاى مخصوصى است كه فقط در جهان بينى الهى موجود است و از نظر جهان بينى الهى جزءِ عوامل علّى و معلولى و مظاهر قضا و قدر است. بنابراين، اعتقاد درست به قضا و قدر الهى، يك نفر با ايمان را در عمل و فعاليّت صحيح، مطمئن تر و به نتيجه كار
[ 1ـ محمّد / 7 .
2ـ حج / 38 .
3ـ حج / 40 .
]
اميدوارتر مى كند. زيرا از نظر مادّى، سنن تشريعى يعنى مقرّراتى كه خوب است و بايد بشر به آن ها عمل كند، حساب مخصوصى در ميان سنن تكوينى ندارد; حقّ و باطل، درست و نادرست، عدالت و ستم، يك جور حساب دارند; جهان نسبت به طرفداران هر يك از اين ها بى طرف است. امّا از نظر الهى جهان نسبت به اين امور بى طرف نيست; طرفدار اهل حقّ درستى و عدالت است. معتقد به تقدير الهى، به حكمت و رحمت و عدالت الهى نيز معتقد است. معتقد است اگر كسى رضاى خدا را تحصيل كند، يعنى از سنّت تشريعى الهى پيروى كند كه در كنف آن ها محفوظ خواهد ماند. اين گونه اعتقاد به تقدير و تدبير الهى كه نتيجه اش توكّل و اعتماد به خداست، ترس از مرگ و نابودى و همچنين ترس از فقر و بى چيزى را از ميان مى برد و بزرگترين نقطه ضعف آدمى را كه ترس از نيستى يا هستى شقاوت آلود است، اصلاح مى كند.
اعتقاد به وجود اين گونه حساب ها در كار عالم بود كه مسلمانان صدر اسلام را آن اندازه فعّال و كوشا و شجاع و دلير بارآورد كه در جهان مانند ندارد. قرآن كريم وصف الحال آن ها را اين طور ذكر مى كند:
اَلَّذينَ قالَ لَهُمُ النّاسُ اِنَّ النّاسَ قَد جَمَعوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ ايماناً و قالوا حَسْبُنَا اللّهُ وَ نِعْمَ الْوَكيلُ. فَانْقَلَبوا بِنِعْمَة مِنَ اللّهِ وَ فَضْل لَمْ يَمْسَسْهُمْ سوءٌ وَ اتَّبَعوا رِضوانَ اللّهِ وَاللّهُ ذوفَضْل عَظيم. (1)
آنان كه مردم به آن ها گفتند جمعيّتى انبوه براى نابودى شما گرد آمده اند، پس بترسيد از آن ها، امّا اين تهديد جز بر ايمان آن ها نيفزود و گفتند حمايت خدا ما را بس است و او خوب كارگزارى است، پس بازگشتند با نعمتى از خداوند و تفضّلى از جانب او در حالى كه هيچ گونه بدى به آن ها نرسيده بود و تنها خشنودى خدا را در نظر گرفتند و پى جويى كردند. خداوند صاحب تفضّلى بزرگ است.
با اين بيانْ امتياز كامل اعتقاد به قضا و قدر الهى طبق تعليمات قرآن مجيد از اعتقاد به سرنوشت و قضا و قدر مادّى كه يك نفر ماترياليست طبق نظام علّت و معلول مادّى داراى آن است، كاملا روشن است.
[ 1ـ آل عمران / 173 و 174.
]
