شرط لازم و كافى براى انسانى شدن فعاليت ها; - دروس معارف نسخه متنی

شرط لازم و كافى براى انسانى شدن فعاليت ها;

فعّاليّت تدبيرى فرضاً به اوج كمال خود برسد، براى انسانى شدن فعّاليّت هاى انسان كافى نيست. فعّاليّت تدبيرى انسان، شرط لازم انسانيّت است، زيرا نيمى از انسانيّت انسان را عقل و علم و آگاهى و تدبير او تشكيل مى دهد، امّا شرط كافى نيست. فعّاليّت انسانى آنگاه انسانى است كه علاوه بر عقلانى بودن و ارادى بودن، در جهت گرايش هاى عالى انسانيّت باشد و لااقل با گرايش هاى عالى در تضاد نباشد، و الاّجنايت آميزترين فعّاليّت هاى بشرى احياناً با تدبيرها و تيزهوشى ها و مآل انديشى ها و طرح ريزى ها و تئورى سازى ها صورت مى گيرد.

نقشه هاى شيطانى استعمارى بهترين شاهد مدّعاست. در اصطلاحات دينى اسلامى، نيروى تدبير آنجا كه از گرايش هاى انسانى و ايمانى جدا مى شود و در خدمت اهداف مادّى و حيوانى قرار مى گيرد، «نُكرا» و «شيطنت» ناميده شده است. بگذريم از اين جهت كه فعّاليّت تدبيرى لزوماً انسانى نيست بلكه اگر بر محور هدف هاى حيوانى باشد از فعّاليّت هاى التذاذى حيوانى بسى خطرناك تر ـ مثلا حيوانى به خاطر پر كردن شكم خود حيوانى يا انسانى را مى درد، ولى انسان تدبيرگرِ حسابگر براى مقصودى در همين حد، شهرهايى را ويران ميكند و صدها هزار نفر نفوس بيگناه را به آتش مى كشد ـ آرى بگذريم از اين جهت، آيا اهداف عقل از نظر مجموع مصالح فردى كافى است؟ به عبارت ديگر، حدّ كارآيى عقل فردى از نظر ارائه مصالح فردى چيست؟

در اينكه نيروى عقل و تفكّر و انديشه براى تدبيرهاى جزئى و محدود زندگى ضرورى و مفيد است بحثى نيست. انسان در زندگى همواره مواجه با مسائلى است از قبيل انتخاب دوست، انتخاب رشته تحصيلى، انتخاب همسر، انتخاب شغل، مسافرت، معاشرت، تفريح، فعّاليّت هاى نيكوكارانه، مبارزه با كژى ها و ناراستى ها و... بدون شك در همه اين ها نيازمند به تفكّر و انديشه و تدبير است و هر چه بيشتر و بهتر بينديشد موفّقيت بيشترى كسب مى كند، و احياناً نيازمند به استمداد از تفكّر و تجربه ديگران مى شود (اصل مشورت). در همه اين موارد جزئى، انسان طرح تهيّه مى كند و آن را به مرحله اجرا در مى آورد.