لطفا منتظر باشید ...
انتقال وظيفه
گفته هاى گذشته روشن كرد كه بلوغ عقلى و علمى بشر و طلوع دوره توانايى وى بر دريافت حقايق كلّيه معارف و قوانين الهى و بر حفظ مواريث دينى و مبارزه با تحريف ها و بدعت ها، دعوت و تبليغ و اشاعه دين، زمينه اصلى پايان يافتن پيامبرى است. قسمت عمده وظايفى كه در دوره كودكى بشر اجباراً «وحى» انجام مى داده است در دوره رشد و بلوغ عقل و علم نيروى علمى و عقلى انجام مى دهد و «علما وارث انبياء» مى گردند.[ 1ـ احزاب / 6 .
2ـ رجوع شود به تنبيه الامّه مرحوم آية اللّه نائينى، ص 97 ـ 102 و مقاله «ولايت و زعامت» به قلم علاّمه طباطبائى در كتاب مرجعيّت و روحانيّت (چاپ دوم)، ص 82 ـ 84.
]
با اينكه اسلام بر خلاف سنّت رايج مذهب، هيچ گونه امتيازى براى علماى امّت كه منجر به نوعى امتياز طبقاتى بشود قائل نشده است، ايفاى بزرگترين نقش هاى دينى را برعهده آنان گذاشته است. در هيچ دينى به اندازه اسلام علماى امّت نقش اصيل و مؤثرى نداشته اند و اين، از خصيصه خاتميّت اين دين ناشى مى شود.
اوّلين «پستى» كه در دوره خاتميّت از پيامبران به عالمان انتقال مى يابد پست دعوت و تبليغ و ارشاد و مبارزه با تحريف ها و بدعت هاست.
توده بشر در همه دوره ها نيازمند به دعوت و ارشاد است. قرآن با كمال صراحت اين وظيفه را بر عهده گروهى از خود امّت مى گذارد:
وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ اُمَّةٌ يَدْعونَ اِلَى الْخَيْرِ يَأْمُرونَ بِالْمَعْروفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ. (1)
بايد گروهى از شما باشند كه دعوت به خير كنند، به نيكى فرمان دهند و از زشتى باز دارند.
همچنين عللى كه منجر به تحريف و بدعت مى شود همه وقت بوده است و خواهد بود، و باز علماى امّت هستند كه وظيفه دار مبارزه با تحريف ها و بدعت ها مى باشند. رسول اكرم فرمود:
اِذا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فَعَلَى الْعالِمِ أَنْ يُظْهِرَ عِلْمَهُ وَمَنْ لَمْ يَفْعَلْ فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللّهِ. (2)
آنگاه كه بدعت ها پديد مى آيند بر عهده دانشمند است كه دانش خويش را آشكار كند و آن كه نكند لعنت خدا بر او باد.
آن چيزى كه اين مبارزه را ممكن و كار آن را آسان مى كند محفوظ ماندن معيار و مقياس اصلى يعنى قرآن است. رسول اكرم مخصوصاً تأكيد كرده است كه براى صحّت و سقم چيزهايى كه از زبان او نقل مى شود از مقياس قرآن استفاده كنند.
نگهدارى متون اصلى از دستبرد حوادث، استنباط فروع از اصول و تطبيق كلّيات بر جزئيات، طرح و اكتشاف مسائل جديد كه هر عصرى با خود مى آورد، جلوگيرى از گرايش هاى يكجانبه، مبارزه با جمود بر شكل ها و ظاهرها و عادت ها، تفكيك احكام اصلى و ثابت و مادر از مقرّرات فرعى و نتيجه، تشخيص اهمّ و مهم و ترجيح اهمّ، تعيين حدود اختيارات حكومت در وضع قوانين موقّت، و بالأخره تنظيم «برنامه»هاى متناسب با احتياجات روز از اهمّ وظايف علماى امّت در دوره خاتميّت است.
[ 1ـ آل عمران / 104.
2ـ اصول كافى، ج 1، ص 54 .
]
علماى امّت اسلاميّه بر حسب وظيفه و مسؤوليّتى كه دارند عالم ترين مردم به زمان خويش خواهند بود، زيرا تشخيص مقتضيات واقعى زمان از مقتضيات انحرافات اخلاقى و انحطاطات روحى انسان ها، بدون آشنايى با روح زمان و عوامل دست اندر كار ساختمان زمان و جهت سير آن عوامل، امكان پذير نمى باشد.
