يگانگى خدا - دروس معارف نسخه متنی

يگانگى خدا

خداوند متعال مثل و مانند و شريك ندارد. اساساً محال است كه خداوند مثل و مانند داشته باشد و در نتيجه به جاى يك خدا، دو خدا يا بيشتر داشته باشيم; زيرا دو تا و سه تا و يا بيشتر بودن، از خواصّ مخصوص موجودات محدود نسبى است; در باره موجود نامحدود و مطلق، تعدّد و كثرت معنى ندارد. موجود نامحدود، تعدّدپذير نيست. مثال ذيل هر چند از يك نظر كافى نيست ولى براى توضيح مطلب مفيد است.

در باره ابعاد جهان مادّى و محسوس، يعنى جهان اجسام كه مشهود و ملموس ماست، دانشمندان دوگونه نظر داده اند: برخى مدّعى هستند كه ابعاد جهانْ محدود است، يعنى اين جهان محسوس به جايى مى رسد كه در آنجا ديگر تمام مى شود; ولى برخى ديگر مدّعى هستند كه ابعاد جهان مادّى، نامحدود است و از هيچ طرف پايان نمى پذيرد; جهان مادّه، اوّل و آخر و وسط ندارد. اگر ما جهان مادّه و جسم را محدود بدانيم يك پرسش براى ما مطرح مى شود و آن اينكه: آيا جهان مادّى جسمانى «يك» است يا بيشتر؟ ولى اگر جهان نامحدود باشد، ديگر فرض جهان جسمانى ديگر غير اين جهانْ نامعقول است; هر چه را كه جهان ديگر فرض كنيم عين اين جهان يا جزئى از اين جهان است.

اين مثال مربوط است به جهان اجسام و وجودهاى جسمانى كه محدود و مشروط و مخلوق آفريده شده اند و هيچ كدام واقعيّتشان واقعيّت مطلق و مستقل و قائم بالذّات نيست. جهان مادّى در عين

اينكه از نظر ابعاد نامحدود است از نظر واقعيّت محدود است، و چون بنا به فرض از نظر ابعاد نامحدود است دوم برايش فرض نمى شود.

خداوند متعال وجود نامحدود و واقعيّت مطلق است و بر همه اشياء احاطه دارد و هيچ مكان و زمانى از او خالى نيست و از رگ گردن ما به ما نزديكتر است; پس محال است كه مثل و مانندى داشته باشد، بلكه مثل و مانند برايش فرض هم نمى شود.

بعلاوه ما آثار عنايت و تدبير و حكمت او را در همه موجودات مى بينيم و در سراسر جهان يك اراده واحد و مشيّت واحد و نظم واحد مشاهده مى كنيم و اين خود نشان مى دهد كه جهان ما «يك كانونى» است نه «دو كانونى» و «چند كانونى».