پاسخ به يك پرسش در باره عدل الهى; - دروس معارف نسخه متنی

پاسخ به يك پرسش در باره عدل الهى;

پرسشى كه در مورد عدل الهى غالباً ـ خصوصاً در عصر ماـ اذهان را به خود متوجّه مى سازد در مورد برخى نابرابرى هاى اجتماعى است. مى گويند چگونه است كه برخى از افراد، زشت و برخى زيبا، برخى سالم و برخى بيمار، برخى افرادْ مرفّه و متمكّن و برخى تهيدست و نيازمندند؟ آيا اين نابرابرى ها برخلاف اصل عدل الهى نيست؟ آيا لازمه عدل الهى اين نيست كه همه افراد از نظر ثروت، عمر، فرزندان، مقامات اجتماعى، شهرت و محبوبيّت متساوى باشند و هيچ گونه تفاوت و اختلافى در كار نباشد؟ آيا مسؤول اين نابرابرى ها جز قضا و قدر الهى چيز ديگرى مى تواند باشد؟

ريشه اين سؤال و اين ابهام دو چيز است: يكى عدم توجّه به كيفيت جريان قضا و قدر الهى. سؤال كننده خيال كرده است قضا و قدر الهى مستقيماً عمل مى كند; مثلا ثروت ها مستقيماً بدون وساطت هيچ سبب و عاملى از خزانه غيب الهى حمل مى شود و به درخانه مردم تقسيم مى شود و همچنين سلامت ها، زيبايى ها، قدرت ها، مقام ها، محبوبيّت ها، فرزندان و ساير موهبت ها.

به اين نكته توجّه نشده است كه هيچ نوع روزى اى ـ چه مادّى، چه معنوى ـ مستقيماً از خزانه غيب تقسيم نمى شود، بلكه قضاى الهى، يك نظام به وجود آورده است و منشأ يك سلسله سنّت ها و قانون ها شده است; هر كسى هر چه بخواهد بايد از مجراى همان نظام و همان سنّت ها و قانون ها بخواهد. [ (1) ]

ريشه دوم اين اشتباه عدم توجّه به مقام و موقع انسان به عنوان يك موجود مسؤول و تلاشگر براى بهتر كردن زندگى خود و مبارزه با عوامل طبيعت از يك طرف، و مبارزه با عوامل سوءِ اجتماعى و بدكردارى ها و ستمگرى هاى افراد انسان از طرف ديگر است.

اگر در جامعه ها برخى نابرابرى هاست، اگر برخى منعم اند و كشتى كشتى نعمت را در اختيار دارند و برخى مفلس و با دريا دريا محنت دست به گريبان اند، اين قضاى الهى نيست كه مسؤول آن است، بلكه اين انسان آزادِ مختار و مسؤول است كه مسؤول اين نابرابرى هاست.