احتياطواجب - مناسک حج همراه با حواشی مراجع معظم تقلید نسخه متنی

آية الله گلپايگانى : اگر بعد از گذشتن از 4 شوط محدث شود پس از تحصيل طهارت از موضعى كه محدث شده آن را ادامه دهد . و طوافش صحيح است . ( آداب و احكام حج ، مسأله 479 ) .

آية الله خويى ، آية الله تبريزى : اگر حدث بعد از تمامى دور چهارم و بدون اختيار باشد ، كه در اين صورت طواف را قطع نموده و طهارت گرفته و طواف را از همانجا كه قطع نموده ادامه مى دهد . و اگر حدث بعد از نصف و پيش از تمامى دور چهارم طواف ، يا بعد از تمامى دور چهارم و اختيارى باشد ، كه احوط در اين دو صورت اين است كه طواف خود را پس از طهارت از جايى كه قطع نموده تمام كرده سپس اعاده اش نمايد . و بجاى اين احتياط اگر اين كار را بكند كافى است كه پس از قطع طواف و طهارت ، يك طواف كامل بقصد اعم از تمام كردن طواف پيش و يك طواف كامل جديد بجا آورد .

آية الله بهجت : آنكه حدث بعد از تجاوز از نصف از روى سهو و غفلت باشد ، كه در اين صورت طواف را قطع نموده و طهارت گرفته و طواف را از همانجا كه قطع نموده ادامه مى دهد و در صورتى كه بعد از تجاوز از نصف و از روى عمد باشد حكم به ادامه طواف بعد از قطع آن مورد تأمل است. ( مناسك ، مسأله 288 ) .

آية الله سيستانى : اگر بدون اختيار پس از تمام شدن شوط چهارم محدث شود ، بايد طوافش را قطع نمايد و بعد از تحصيل طهارت از همانجا كه قطع كرده ادامه دهد و به اتمام برساند . و اگر از روى اختيار باشد احتياط واجب اين است كه طوافش را قطع نمايد و بعد از تحصيل طهارت از همانجا كه قطع كرده ادامه دهد و به اتمام برساند ، و سپس طواف را اعاده نمايد . ( مناسك ، مسأله 285 ) .

3ـ آية الله اراكى ، آية الله بهجت : اگر پيش از تمام شدن نصف طواف حدث عارض شود طواف را قطع كند ، پس از تحصيل طهارت آن را اعاده كند .

آية الله گلپايگانى ، آية الله صافى : پس اگر به سه شوط و نيم نرسيده طواف او باطل است و بايد بعد از وضو يا غسل يا بعد از رفع عذر طواف را از سر بگيرد . و اگر از سه شوط و نيم گذشته و به 4 شوط نرسيده احتياط به اتمام و اعاده طواف با نمازهاى آن ترك نشود .

آية الله خويى ، آية الله تبريزى : اگر حدث پيش از رسيدن به نصف طواف باشد ، در اين صورت طواف باطل و لازم است پس از طهارت اعاده شود . ( ص 118 ) .

آية الله خامنه اى : اگر پيش از تمام شدن نصف دور چهارم حدث اصغر عارض شود واجب است كه قطع كند طواف را و بعد از طهارت آن را اعاده كند و در صورتى كه بعد از نصف دور چهارم و قبل از پايان اين دور عارض شود باز هم بايد طواف را قطع و بعد از طهارت اعاده كند لكن به نيت مافى الذمّه .

آية الله سيستانى : اگر قبل از تمام شدن شوط چهارم باشد ، طوافش باطل است و بايد پس از تحصيل طهارت آن را دوباره انجام دهد. ( مناسك ، مسأله 285 ) .

آية الله صانعى : و بعداز گذشتن نصف .

احتياطواجب

⁽¹⁾ آن است كه تمام كند طواف را و اعاده كند ، و اين حكم در حدث اصغر است⁽²⁾ .
مسجد الحرام بيرون رود ، پس اگر پيش از تمامى دور چهارم⁽⁴⁾ بود پس از غسل طواف را
[1ـ آية الله صانعى : احتياط مستحب .

آية الله مكارم : وظيفه او فقط اعاده است و اتمام طواف سابق لازم نيست .

2ـ نظرى كه از آية الله سيستانى در اين دو مسأله نقل شد اختصاص به حدث اصغر ندارد.

آية الله صانعى : و اگر قبل از تجاوز از نصف است بر اوست كه طواف را اعاده نمايد .

3ـ نظر آيات عظام در دو مسأله قبل گذشت كه فرقى بين حدث اصغر و جنابت نگذاشته اند .

4ـ آية الله خويى ، آية الله تبريزى : احوط در هر دو صورت ( قبل و بعد از شوط چهارم ) اين است كه بعد از پاكى يك طواف كامل به نيّت اعم از تمام و اتمام بجا آورد .]
آية الله سيستانى : اگر زن در حال احرام حين انجام طواف حائض شود، پس اگر قبل از تمام شدن شوط چهارم باشد ، طوافش باطل است پس اگر وقت و سعت داشته باشد بايد صبر كند تا پاك شود و طواف و اعمال بعدى را انجام دهد و اگر وقت تنگ باشد مى تواند بر عمره تمتع خود باقى بماند ، و اعمال آن را بجز طواف و نماز آن انجام دهد ، يعنى اينكه سعى و تقصير نمايد ، و بعد از آن احرام حج ببندد ، و پس از فارغ شدن از اعمال منى و بازگشتن به مكّه ، قبل از اينكه طواف حج را انجام دهد طواف عمره و نماز آن را انجام دهد و احتياط مستحب اين است
 كه به حج افراد عدول نمايد و اگر بعد از تمام شدن شوط چهارم باشد ، مقدارى كه انجام داده صحيح است و باقى آن را بايد بعد از پاك شدن از حيض و انجام غسل بجا آورد ، و اگر وقت تنگ باشد سعى و تقصير را انجام دهد و براى حج محرم شود و پس از فارغ شدن از اعمال منى و بازگشتن به مكه ، قبل از طواف حج ، آنچه از طوافش باقى مانده است و نماز آن را انجام دهد . ( مناسك ، مسأله 290 و 291 ) .

آية الله فاضل : اگر در بين طواف حدث اكبر مثل جنابت يا حيض عارض شود بايد فوراً از مسجد الحرام خارج شود و طبق تفصيلى كه در حاشيه مسأله 549 گذشت عمل شود.

آية الله صانعى : پيش از نصف دور چهارم .

اعاده كند

⁽¹⁾ .
[م ـ] اگر عذر داشته باشد از وضو و غسل⁽²⁾ ، واجب است تيمم كند بدل از وضو يا بدل از غسل⁽³⁾ .نيست تيمم كند ، بلكه براى حدث اصغر بايد تيمم كند ، و تا حدث اكبر براى او حاصل نشده و عذرش باقى است همان تيمم اول كافى است ، لكن احتياط مستحب آن است كه تيمم⁽⁵⁾ بدل از غسل هم بكند⁽⁶⁾ .

[1ـ آية الله صانعى : و اگر بعد از نصف دور چهارم بوده بعداز غسل اتمام مى نمايد و نيازى به اعاده نيست هر چند احوط مى باشد .

آية الله خامنه اى : اگر پيش از اتمام نصف دور چهارم بود پس از غسل طواف را اعاده كند و اگر بعد از آن بود باز هم اعاده بعد از غسل لازم است لكن به نيت مافى الذمّه .

2ـ آية الله مكارم : اگر عذر داشته باشد و نتواند صبر كند تا عذر برطرف شود .

3ـ آية الله گلپايگانى ، آية الله صافى : در غسل غير جنابت علاوه بر تيمم بدل از غسل در صورت تمكن بايد وضو هم بگيرد ، وگرنه بايد يك تيمم ديگر بجاى وضو بجا آورد . و جنب متيمّم بنا بر احتياط مستحب نايب هم بگيرد . ( آداب و احكام حج ، مسأله 476 ) .]
آية الله تبريزى : در صورت معذور بودن از غسل و مأيوس شدن از توانايى بر غسل ، واجب است با تيمم طواف كند ، و احوط اولى اين است كه نايب نيز بگيرند .

آية الله اراكى ، آية الله فاضل : و وقت طواف تنگ شود ... .

4ـ آية الله بهجت : احوط جمع بين وضو يا تيمّم بدل از آن و تيمّم بدل از حدث اكبر است. (ذخيره 1 ص199)

5ـ آية الله غروى : اين احتياط ترك نشود .

6ـ آية الله خامنه اى: بنابر احتياط بايد بار ديگر تيمّم بدل از غسل كند.

آية الله خويى : لازم است تيمم بدل از غسل بكند . ( منهاج ، مسأله 381 ) .

آية الله تبريزى : اگر بدل از غسل جنابت تيمم كرد و بعد حدث اصغر عارض شد ، چنانچه عذرش باقى است ، بايد بدل از غسل تيمم كند و احتياط مستحب آن است كه بين تيمم و وضو جمع كند ، و اگر براى حدث اكبرِ ديگر غير از جنابت تيمم كرد و بعد حدث اصغر عارض شد بايد بدل از غسل تيمم كند و بنابر احتياط وضو هم بگيرد ، و اگر متمكن از وضو هم نبود بايد تيمم ديگرى بدل از وضو بنمايد .

[م ـ] احتياط واجب

⁽¹⁾ آن است كه اگر اميد دارد كه عذرش از وضو يا غسل مرتفع شود صبر كند تا وقتى كه وقت تنگ شود يا اميدش قطع شود .

[م ـ] اگر با وضو بوده و شك كند كه حدث عارض شده است يا نه ، بنابر وضو داشتن بگذارد و لازم نيست وضو بگيرد ، و همچنين اگر از حدث اكبر پاك بوده و شك كند كه حدث عارض شده .

[م ـ] اگر محدث به حدث اصغر يا اكبر بوده و شك كند كه وضو گرفته يا نه يا غسل كرده يا نه بايد در فرض اول وضو بگيرد و در فرض دوم غسل كند .

[م ـ] اگر بعد از تمام شدن طواف شك كند كه با وضو آن را بجا آورده يا نه يا شك كند با غسل آن را بجا آورده⁽²⁾ يا نه طواف او صحيح است ، لكن براى اعمال بعد بايد طهارت تحصيل كند .
[م ـ] اگر در اثناء طواف شك كند كه وضو⁽³⁾ داشته يا نه پس اگر بعد از تمامى دور
[1ـ آية الله بهجت : افضل و احوط تأخير است ولى اظهر جواز مبادرت است. (ذخيره 1 ص196)]
آية الله خامنه اى: اگر مى داند عذر او تا آخر وقت برطرف مى شود، بايد صبر كند.

آية الله سيستانى: اگر وقت تنگ نباشد به تيمّم جايز نيست مگر اين كه از بر طرف شدن عذر مأيوس باشد يا احتمال دهد در صورت تأخير از انجام تيمّم نيز عاجز شود.

آية الله غروى : بلكه بدار جايز است ولى در صورتى كه تا آخر وقت عذرش مرتفع بگردد بايد دوباره وضو يا غسل كند .

آية الله خويى : اگر احتمال بقاء عذر تا آخر وقت مى دهد مى تواند صبر نكند ولى اگر بعداً كشف خلاف شد بايد اعاده نمايد بلى اگر عذرش نبودِ آب باشد بايد فحص كند به تفصيلى كه در رساله عمليه مذكور است .

2ـ آية الله خويى، آية الله تبريزى : اگر بعد از حدث اصغر شك كند در اينكه قبل از طواف غسل كرده يا نه بايد غسل كرده و طواف را اعاده كند و براى اعمال آتيه وضو بگيرد. (منهاج الصالحين ج1 ، مسأله 209) .

3ـ آية الله گلپايگانى ، آية الله صافى : در اين صورت بايد وضو بگيرد و بعد طواف را از سر بگيرد ، چه قبل از تمام شدن چهار دور باشد يا بعد از آن . ( مناسك فارسى ، ص 62 . مسأله 93 ) .

آية الله اراكى : اگر بعد از نصف دور چهارم باشد طواف را رها و وضو بگيرد و از همانجا تمام كند و اگر قبل از نصف دور چهارم باشد . اتمام لازم نيست ، بلكه اعاده لازم است .

آية الله بهجت : حكم شك در طهارت در اثناء طواف هم همان حكم شك است در طهارت در اثناء نماز. (مناسك شيخ ص36).

آيات عظام خويى ، خامنه اى ، تبريزى : اگر سابقه طهارت داشته به شك خود اعتناء نكند و الاّ واجب است طهارت گرفته و طواف را از سر بگيرد .

آية الله سيستانى : و سابقه طهارت نداشته باشد.

آية الله مكارم : و حالت سابقه خود را از وضو و حدث نداند .

آية الله فاضل : اگر در بين طواف شك كند كه وضو داشته يا خير مسأله سه صورت دارد، اوّل: حالت سابق خود را بداند كه طاهر بوده در اين فرض جايز است طواف را تمام كند. و براى اتمام آن وضو واجب نيست و اعاده طواف نيز لازم نيست و در اين صورت فرقى نيست كه شك بعد از دور چهارم عارض شده باشد يا قبل از آن. دوّم: حالت سابق خود را بداند كه محدث بوده، در اين فرض ظاهراً هر مقدار طوافى كه انجام داده محكوم به بطلان است
 چه شك بعد از دور چهارم عارض شده باشد يا قبل از آن، و بايد بعد از وضو از نو طواف كند. سوم: حالت سابق خود را نداند، كه در اين صورت به احتياط واجب پس از وضو طواف را تمام كند و نماز آن را بخواند و پس از آن طواف و نماز آن را اعاده كند و در اين صورت فرقى نيست كه شك بعد از دور چهارم يا قبل از آن عارض شده باشد.

[م ـ] اگر در اثناء طواف شك كند كه غسل كرده است از جنابتيا حيض يا نفاس يا نه بايد فوراً از مسجدالحرام بيرون برود

⁽⁵⁾ ، پس اگر شوط
[1ـ آية الله صانعى : نصف دور چهارم .

2ـ آية الله مكارم : و سپس اعاده كند .

3ـ آية الله مكارم: طواف او باطل است.

4ـ آية الله سيستانى، آية الله صانعى : اتمام لازم نيست بلكه اعاده كند .

كند .]
[م ـ] در تمام صورتهايى كه در شك گفته شد كه بنابر طهارت بگذارد يا طوافش صحيح است بهتر آن است كه تجديد وضو كند و رجاءاً غسل بجا آورد ، چون ممكن است كه بعد معلوم شود وضو يا غسل نداشته و اشكال پيدا مى شود .

5ـ آية الله خامنه اى : و پس از غسل برگردد و طواف را اعاده نمايد .

آية الله سيستانى : اگر امكان تيمم باشد و تيمم كردن كمتر از خارج شدن از مسجد وقت مى گيرد بايد تيمم كند و سپس خارج شود و اگر بيشتر وقت مى گيرد بايد فوراً خارج شود . (و در بقيه مسأله نظر ايشان موافق متن است) .

آية الله بهجت: اگر متمكّن است تطهير مى نمايد و سپس اعاده مى كند.

چون مستحاضه بدون بجا آوردن غسلهايى كه بر او لازم است مى تواند

⁽⁷⁾ وارد مسجد الحرام شود و طواف كند ، بنابراين به احتياطى كه در غير جنب و حائض و نفساء گفته شد بايد عمل كند ، گرچه دخول مسجد الحرام نيز براى او خلاف احتياط استحبابى است .

سوم ـ طهارت بدن و لباس است از نجاست⁽⁸⁾ .