استفتائات طواف - مناسک حج همراه با حواشی مراجع معظم تقلید نسخه متنی

آية الله غروى : هكذا اگر پول غصبى همراه داشته باشد .

آية الله نورى: طوافش اشكال پيدا مى كند.

آية الله بهجت: همان حكم محمول غصبى در نماز را دارد.

* [م ـ] اگر كسى پس از انجام اعمال حج تمتع فهميد كه در طواف عمره يا حج چند شوط از هفت شوط را از داخل حجر اسماعيل دور زده

⁽¹⁾ ، حج او صحيح است و بايد طواف را اعاده⁽²⁾ كند .

استفتائات طواف

* [س ـ] جوان 17 ساله غير مختون ، كه به تشخيص شوراى پزشكى ختنه براى او خطر دارد ، مستطيع شده و فعلاً در مدينه است ، آيا تكليف او نسبت به حج چيست ؟
[س ـ] اگر در اثناء طواف ، نماز جماعت برقرار شد و شخص از ادامه طواف معذور شد تكليف چيست ، و اگر در اثناى سعى باشد وظيفه چيست ؟
را از سر بگيرد،⁽¹⁸⁾ هرچند احتياط آن است كه طواف را اتمام و پس از خواندن نماز آن ، طواف را اعاده كند و نماز طواف ديگرى بخواند ، و در سعى نيز احتياط در اتمام و اعاده است .

* [س ـ] كسى كه بعد از تقصير در عمره تمتع متوجه شود كه وضوى او باطل بوده يا وضو نداشته و با اين حال طواف كرده و نماز طواف خوانده است ، وظيفه او چيست ؟
ج ـ طواف و نماز را اعاده كند و عمره او صحيح است⁽¹⁹⁾ .[س ـ] شخصى در حال طواف ، كعبه را بوسيده است و احتمال مى دهد كه در آن حال چند قدم راه هم رفته باشد ، فعلاً وظيفه او چيست و البته اين شك بعد از عمل براى او حادث شده است ؟
ج ـ طواف او صحيح است⁽²⁰⁾ .* [س ـ] اگر در اثناء طواف شك در صحت شوط سابق يا جزيى از شوطى كه مشغول است و محل آن گذشته است بكند چه حكمى دارد ، مثلاً نمى داند كه از مقابل حِجْر كه عبور كرده از حدّ مطاف خارج بوده است يا نه ؟
ج ـ اگر مسأله را مى دانسته و مى خواسته است عمل صحيح را انجام دهد ، يعنى غافل نبوده ، طواف صحيح است⁽²¹⁾ .* [س ـ] اگر طواف يا سعى يا نماز طواف در عمره به جهتى باطل شده باشد و شخص بدون توجه به آن ، تقصير نموده باشد و لباس پوشيده و بعد متوجه شده كه عمل مزبور باطل بوده است وظيفه او چيست و كفاره دارد يا نه ؟
ج ـ بايد عمل باطل شده را جبران كند ، و ظاهر اين است كه از احرام خارج شده⁽²²⁾ و كفاره ندارد⁽²³⁾ .* [س ـ] كسى در شوط ششم طواف ، نجاستى در بدن ديده و يقين كرده كه از شوطهاى قبل اين نجاست در بدن او بوده است ، بدون توجه به مسأله طواف را تكميل كرده و بعداً بدن را تطهير نموده و طواف را اعاده كرده است و عمره را تمام كرده است ، آيا عمل او صحيح است يا خير ؟
نماز طواف را بخواند ، و ظاهر اين است كه از احرام خارج شده⁽²⁶⁾ و با اتمام طواف و نمازطواف مذكور ، عمل صحيح است⁽²⁷⁾ .** [س ـ] كسى در اثناء طواف آن را قطع كرده و از اول شروع كرده است آيا طواف او صحيح است يا خير و چنانچه اعمال مترتبه و تقصير را انجام داده وظيفه او چيست ؟
* [س ـ] كسى در شوط آخر محدث شده است و بدون طهارت شوط را اتمام كرده و بعد وضو گرفته و طواف را اعاده نموده است و نماز و سعى و تقصير را انجام داده است ، آيا صحيح است و وظيفه او چيست ؟
ج ـ بايد⁽³¹⁾ قسمتى از طواف را كه بىوضو انجام داده با وضو بجا آورد و بعد از آن نماز طواف بخواند⁽³²⁾ .*** [س ـ] كسى توهم كرده است كه در طواف ، مقدارى در اثر فشار جمعيت برده شده ولى براى او جزمى نيست ، و چون نمى توانسته برگردد و تدارك كند ، بقيه شوط تا محلّ تدارك را بقصد احتياط و رجاء انجام مى دهد كه اگر شوط او باطل است زيادى لغو باشد و اگر شوط او صحيح است زياده از طواف باشد و بعد بقيه اشواط طواف را بجا آورده و اين شوط را به حساب نياورده است ، آيا اين طواف صحيح است يا خير ؟
ج ـ صحيح نيست⁽³³⁾ .* [س ـ] كسى در وقت طواف شك در اشواط پيدا كرد و چون گمانش به يك طرف بيشتر بود بنا را بر آن طرف گذاشت و بعد از انجام اعمال يقين به صحت طواف خود پيدا كرد ، آيا طواف او صحيح است ؟
ج ـ صحيح است⁽³⁴⁾ .* [س ـ] كسى در شوط چهارم از حجر الاسود تا اول حجر اسماعيل را پيمود و فكر كرده است كه چون اول شوط چهارم نيّت جدا در اين شوط نداشته بايد اين قسمت شوط را اعاده كند لذا بقيه شوط را بدون نيّت رفته ، و از حجر الاسود بقصد شوط چهارم طواف كرده است ، آيا اشكالى در طواف حاصل مى شود ؟
ج ـ اشكال دارد⁽³⁵⁾ .** [س ـ] كسانى در طواف بعد از انجام مقدارى از آن ، آن را رها مى كنند و بلافاصله از نو شروع مى كنند ، طواف آنها چه صورت دارد ، و چنانچه در سعى بوده حكم چيست ؟
[س ـ] درباره اشخاصى كه قادر به طواف نيستند آيا نايب گرفته شود يا خودشان در تخت روان طواف داده شوند ، با در نظر گرفتن اينكه متصديان وسيله نامبرده ، در خارج محدوده مطاف طواف مى دهند ؟
ج ـ احتياطاً هردو را انجام دهند . اگرچه طواف دادن در خارج مطاف كفايت مى كند⁽³⁹⁾ .[س ـ] شخصى در حال طواف اشتباهاً بقصد طواف وارد حجر اسماعيل (عليه السلام)مى شود و بعد كه متوجه شد برمى گردد و از همان جا كه وارد حجر شده بود طواف را شروع و شوط را كامل مى نمايد ، آيا طوافش صحيح است يا نه ؟
احتياط شوط را اعاده مى كرد ، و از محلى كه وارد حجر شده قاصد جدى طواف بود⁽⁴²⁾ ، طوافش اشكال نداشت .

[س ـ] اگر در حال طواف يا سعى يا در نماز شك كند كه شوط چندم و يا ركعت چندم است ، و با همين حال طواف و سعى و نماز را ادامه دهد ، بعد به يك طرف شك يقين كند ، و اعمال را تمام نمايد ، آيا عملش به نحوى كه ذكر شد صحيح است ؟
** [س ـ] زنى با شوهرش كه يك دور طواف را انجام داده بود ، نيت طواف كرد ، و با او ادامه داد و بعد از شوط آخر مرد كه شوط ششم زن است ، او بجاى اينكه يك شوط ديگر بياورد تا طوافش كامل شود ، طواف را از سر گرفت ، آيا طواف اول و دوم زن چگونه است ؟
* [س ـ] در مطاف چيزهايى از افراد مى افتد از قبيل ساعت ، احرامى و غيره ، و كسانى كه طواف مى كنند پا روى آن مى گذارند ، آيا براى طواف ضرر ندارد و موجب بطلان آن نمى شود ؟
ج ـ موجب بطلان طواف نمى شود⁽⁵⁰⁾ .* [س ـ] اگر انسان مى داند كه پا گذاشتن روى احرامى ديگران موجب اذيت و عدم رضايت او مى گردد ، آيا اين عدم رضايت او به طواف ضرر ندارد ؟
ج ـ به طواف ضرر نمى زند⁽⁵¹⁾ .** [س ـ] اگر كسى قبل از شوط چهارم طوافش را قطع و از نو طواف كند ، گفته شده در صورتى كه فاصله زياد نشده باشد احتياط اين است كه طواف قطع شده را تمام كند و اعاده هم بنمايد ، مراد از تمام كردن چيست ، آيا فقط شوطى را كه قطع كرده تمام كند يا مابعدش را هم بجا آورد ؟
ج ـ طواف مزبور اشكال دارد⁽⁵²⁾ و اتمام موضوع ندارد ، و بايد طواف را بعد از نماز طواف اول ، اعاده كند احتياطاً .

* [س ـ] شخصى طواف را از حجر الأسود شروع كرد ، و در هر شوط به ركن يمانى كه مى رسيد نيتِ ختم مى كرد و از حجر الأسود نيت شوط بعد را مى نمود و هفت شوط طواف را اين گونه تمام كرد به گمان اينكه ختم طواف و اشواط آن بايد در ركن يمانى باشد ، آيا وظيفه اش چيست ؟
ج ـ اين طواف اشكال دارد⁽⁵³⁾ ، و بايد اعاده شود .

[س ـ] گاهى مأمورين نظافت مسجد الحرام از كنار كعبه دست به دست هم مى دهند و همان طور توسعه مى دهند تا انسان از مَطاف خارج مى شود ، آيا به همين مقدار بيرون كردن از مطاف ، ضرورت حاصل است كه طوافش در خارج از مَطاف صحيح باشد يا بايد صبر كند تا نظافت تمام شود ، و اگر افرادى گمان مى كردند كه ضرورت است و طواف را انجام دادند حال تكليفشان چيست ؟
ج ـ اگر امكان دارد كه در حد ، طواف كند بايد صبر كند و در حد طواف كند ، و در اين صورت طواف در خارج حد صحيح نيست⁽⁵⁴⁾ .* [س ـ] كسى كه از اول بلوغ ، سال خمسى براى خود قرار نداده است ، اگر به حج مشرف شود و با همان پول كه دارد احرامى تهيه و قربانى و مصارف در حج بكند ، آيا براى حج او ضرر ندارد ؟
ج ـ اگر پول او از درآمد كسب و حقوق است و معلوم نيست كه ربح بين سال است ، بدون تخميس حكم غصب را دارد كه طواف و قربانى صحيح نيست⁽⁵⁵⁾ .* [س ـ] شخصى كه با پول خمس نداده لباس احرام بخرد و با آن محرم شده ، و طواف و نماز بجا آورد ، وظيفه اش چيست ؟
ج ـ اگر از روى علم و عمد نبوده ، اصل عمره و حج او صحيح است ، ولى در صورتى كه جاهل مقصر باشد بايد طواف و نماز را اعاده كند⁽⁵⁶⁾ .* [س ـ] اگر با پولى كه معلوم نيست متعلق خمس است يا نه لباس احرام بخرد ، آيا لازم است خمس آن را بدهد و اگر نداد طواف با آن چه صورت دارد ؟
ج ـ با فرض شك لازم نيست خمس بدهد و طواف صحيح است هرچند احتياط مطلوب است⁽⁵⁷⁾ .* [س ـ] شخصى در سال گذشته كه حج تمتع واجب خود را انجام مى داده ، تنها نماز طواف را به گمان اينكه كفايت مى كند بدون طواف ، انجام داده است و سپس باقى اعمال را انجام داده ، آيا چه وظيفه اى دارد ؟
ج ـ با فرض اينكه طواف حج⁽⁵⁸⁾ را از روى جهل به مسأله ترك كرده و به محلش برگشته است بايد حج را اعاده كند ، و يك شتر⁽⁵⁹⁾ قربانى نمايد .

* [س ـ] تعدادى مشغول طواف عمره يا زيارت بودند ، كه شروع كردند مسجد را نظافت كنند ، ناچار طواف كننده ها از مَطاف خارج شدند ، مدتى طول كشيد خيال كردند موالات عرفيه بهم خورده است ، طواف را از سر گرفته اند ، بفرمائيد در صورتى كه بهم خوردن موالات مشكوك باشد ، طوافشان درست است يا نه ؟
ج ـ اشكال دارد⁽⁶⁰⁾ .[س ـ] زنى است كه قادر بر طواف كردن نيست ، امر دائر است بين اينكه با تخت در خارج مَطاف ، طواف دهند و يا نامحرم او را پشت كند و در مَطاف طواف دهد ، وظيفه چيست ؟
ج ـ بايد⁽⁶¹⁾ او را در مَطاف ، طواف دهند ، هرچند نامحرم او را پشت كند⁽⁶²⁾ .ج ـ اگر قبل از شوط چهارم⁽⁶³⁾ بوده ، وضو بگيرد و طواف را اعاده نمايد ، و اگر بعد از شوط چهارم بوده ، بايد وضو بگيرد و طواف را اتمام كند⁽⁶⁴⁾ .* [س ـ] آيا بعض شوطهاى طواف و سعى براى كسانى كه قادر نباشند خودشان انجام دهند ، قابل نيابت است يا نه ؟
ج ـ بلى ، قابل است⁽⁶⁵⁾ .[س ـ] با وضعيت فعلى كه جمعيت حجاج خيلى زيادند ، و عده اى از ضعفاء نمى توانند در مطاف طواف كنند ، آيا توسعه در مطاف هست ، و نيز خلف مقام كه يا نمى شود نماز خواند و يا مصادف با اذيت طواف كنندگان است و اطمينان از تمام كردن نماز مخصوصاً براى ضعفاء نيست ، نماز خواندن در دورتر چه حكمى دارد ؟ و آيا شخصى كه وارد مكه شد مى تواند فوراً به اعمال طواف و نماز هر جور كه ممكن باشد مشغول شود يا بايد در حال احرام بماند كه وقت ضيق شود ، مثلاً تا شب نهم ، و آن وقت چنين كند ، و معلوم است براى همه كس ميسر نيست ؟
ج ـ اگر مى توانند⁽⁶⁶⁾ ولو در وقت خلوت در مطاف طواف كنند بايد در حد آن طواف نمايند⁽⁶⁷⁾، و نماز خواندن در مكان دور در مورد ضرورت مانع ندارد ، و صبر لازم نيست⁽⁶⁸⁾ .* [س ـ] دخترى در كودكى و يا اوائل سنين بلوغ جنب شده و تا كنون هم ازدواج نكرده است ، با توجه به اينكه در سنين بالاتر نمى دانسته⁽⁶⁹⁾ به واسطه فعلى كه در كودكى انجامشده جنب گشته است و در نتيجه غسل جنابت را تا حال انجام نداده است و با اين كيفيت به حج نيز رفته است ، تكليف او چيست ؟ آن غسلهايى كه يقيناً انجام داده است ، حيض و جمعه بوده است يا توجه به موارد ياد شده فوق اين سؤالها مطرح است :

1ـ وضع نماز و روزه و كليه عباداتى كه بعد از بلوغ تا كنون انجام داده است چيست ؟

2ـ آيا در زمان حال محرم است ، و به صورت احرام وارد مكه و خارج شده است ؟ و در صورت محرم بودن آيا تا زمانى كه اعاده حج نكند ، جميع محرمات كه در آن ايام حرام است بر اين شخص حرام مى باشد يا خير ؟

3ـ در صورتى كه فقط حجش باطل باشد ولى محرم نباشد چگونه مى تواند باوضع اعزام حجاج به بيت الله الحرام كه چند سال يكبار اين توفيق حاصل مى شود ، اعادهحج كند ؟
نمازهاى آنها را بايد دو⁽⁷²⁾ مرتبه بجا آورد ، و اگر خودش نمى تواند برود براى آنها نايب بگيرد ،و تا طواف حج و طواف نساء و نماز آنها را انجام نداده يا با عدم قدرت ، نايب او بجا نياورده بايد از بوى خوش و ازدواج و محرماتى كه با طواف نساء حلال مى شود ، اجتناب نمايد .

** [س ـ] شخصى در اثناء طواف ، محدث شده و خجالت كشيده بگويد و با همين حالت اعمال را اتمام كرده و به ايران بازگشته ، مستدعى است بفرمائيد :

1ـ حجش چه صورت دارد ؟

2ـ اگر اعاده لازم است ، آيا مى تواند نايب بگيرد يا بايد شخصاً انجام دهد ؟
چنانچه كار او عمدى بوده يا با ترديد و عدم اعتقاد به صحت انجام داده⁽⁷⁶⁾ ، شقوق و صورىدارد كه در بعض آنها صحت حج مشكل است⁽⁷⁷⁾ .* [س ـ] ما در شب ، ساعت 9 از مسجد شجره براى زيارت و انجام اعمال به سوى مكه حركت كرديم ، در نزديكى اذان صبح به كعبه رسيديم ، و چون زائران قبلى مشغول نماز صبح بودند سرپرست كاروان از ما تقاضا كرد مقدار كمى صبر كنيم تا پس از نماز ما را طواف دهد ، ولى در اين مهلت به علت خستگى زياد چند بار من خوابم برد چون آب در دسترس خود نمى ديدم و جايى را نمى شناختم ، روى ريگهاى اطراف باغچه تيمم كردم و طواف و نماز آن را انجام دادم ، آيا عمل حج من با اين توصيف صحيح است يا نه ؟
[س ـ] اگر كسى قبل از حجر الاسود طواف⁽⁸⁰⁾ را شروع نمود و به همانجا ختم كرد ، آيا طوافش باطل است ؟
ج ـ بلى ، طواف باطل است⁽⁸¹⁾ .* [س ـ] اگر در هنگام خروج از مطاف ، بعد از پايان هفت شوط مقدارى مسافت را بقصد جزئيت بجا بياورد ، آيا مبطل طواف است ؟
ج ـ اگر عمدى باشد مبطل است، و در صورت سهو قطع كند ، و طوافش صحيح است⁽⁸²⁾ .** [س ـ] شخصى بيش از چهار شوط از طواف انجام نداد ، و بدون اينكه نماز طواف را بخواند سعى را شروع كرد و يكى دو شوط از سعى را انجام نداده تقصير نمود و از احرام خارج شد ، تكليف او چيست ؟
* [س ـ] كسى نتوانسته است بيش از دو شوط از طواف خود را انجام دهد ، و بقيه اشواط را ديگرى بجاى او انجام داده است ، وظيفه او چيست ؟