استفتائات اقسام عمره و حج - مناسک حج همراه با حواشی مراجع معظم تقلید نسخه متنی

و عمره تمتع مركب است از پنج جزء:

اول ـ احرام.

دوم ـ طواف كعبه.

سوم ـ نماز طواف.

چهارم ـ سعى بين كوه صفا و مروه.

پنجم ـ تقصير، يعنى گرفتن قدرى از مو يا ناخن.

و چون محرم از اين اعمال فارغ شد آنچه بر او بواسطه احرام بستن حرام شده بود حلال مى شود.

و حج تمتع مركب است از سيزده عمل:

اول ـ احرام بستن در مكه.

دوم ـ وقوف به عرفات.

سوم ـ وقوف به مشعر الحرام.

چهارم ـ انداختن سنگريزه به جمره عقبه در منى.

پنجم ـ قربانى در منى.

ششم ـ تراشيدن سر يا تقصير كردن در منى.

هفتم ـ طواف زيارت در مكه.

هشتم ـ دو ركعت نماز طواف.

نهم ـ سعى بين صفا و مروه.

دهم ـ طواف نساء.

يازدهم ـ دو ركعت نماز طواف نساء.

دوازدهم ـ ماندن به منى، شب يازدهم و شب دوازدهم و شب سيزدهم براى بعضى از اشخاص.

سيزدهم ـ در روز يازدهم و دوازدهم رمى جمرات، و اشخاصى كه شب سيزدهم در منى ماندند روز سيزدهم بايد رمى جمرات كنند.

آنچه ذكر شد صورت اجمالى اين دو عمل است و تفصيل آنها بعد ذكر مى شود.

[م ـ] لازم نيست مكلف اين اعمال را قبل از ورود به عمره و حج بداند ولو اجمالا، و كافى است كه نيت كند عمره تمتع را، يعنى عبادتى را كه خداوند بر او واجب كرده، و همين طور حج تمتع را بنحوى كه واجب است بر او، و كيفيت و تفصيل هر يك را از رساله در وقت عمل ياد بگيرد و عمل كند، ولى ياد گرفتن اجمالى آن بهتر و موافق احتياط است.

استفتائات اقسام عمره و حج

[س ـ] شخصى در اثناء عمره مفرده، در شوط پنجم سعى، مريض شده و نتوانسته است عمره را تمام كند، او را به ايران برده اند و بعد از بهبودى هم نتوانسته به مكه بيايد فعلاً وظيفه او چيست ؟ توضيح آنكه كسى نايب شده كه وظيفه او را انجام دهد و عملى را كه وظيفه او است و او را از احرام خارج مى كند بجا آورد.

از تقصير براى طواف نساء نايب بگيرد،⁽³⁵⁹⁾ و توضيح آنكه مسأله از موارد حصر نيست، چون شخص مريض فعلاً خوب شده و اينكه نمى تواند به مكه بيايد از جهت مرض نيست.

[س ـ] كسى عمره مفرده بجا آورده و بدون انجام طواف نساء به مدينه آمده است، فعلاً مى خواهد براى عمره تمتع مُحرم شود، آيا جايز است بدون انجام طواف نساء مُحرم شود و بعد از انجام عمره تمتع، طواف نساء را بجا آورد ؟
ج ـ مانع ندارد.

[س ـ] اگر فاصله بين دو عمره كمتر از يك ماه باشد فرموده ايد بايد عمره دوم را بقصد رجاء بجا آورد، آيا فرقى هست بين دو عمره مفرده از خودِ شخص و بين دو عمره مفرده اى كه هر دو يا يكى از آنها به نيابت از ديگران باشد يا نه ؟
ج ـ فرق نمى كند.

[س ـ] اينكه حضرت عالى فرموده ايد: اگر فاصله ميان دو عمره كمتر از يك ماه باشد، عمره دوم رجاءاً قصد شود، مقصود يك ماه است يا سى روز كامل ؟
ج ـ ميزان يك ماه است،⁽³⁶²⁾ و اگر در بين ماه عمره بجا آورده، احتياط مذكور را تا سى روز مراعات كنند.

[س ـ] اگر بين دو عمره كمتر از يك ماه فاصله باشد بايد عمره دوم را بقصد رجاء انجام دهد چنانچه عمره دوم نيابت باشد نايب مى تواند براى آن اجرت بگيرد يا خير، و چنانچه بر منوب عنه انجام عمره مفرده واجب باشد كفايت مى كند يا خير ؟
ج ـ لازم است احتياط مراعات شود،⁽³⁶³⁾ و چنانچه با تذكر به اجير كننده اجرت بگيرد اشكال ندارد.

[س ـ] اگر زنى به نيت عمره مفرده محرم و بعد از آن عادت شود و در همه روزهايى كه مى تواند در مكه باشد حيض است، براى عمره مفرده بايد چه كند ؟ و اگر آنجا اعمالى انجام نداده و فعلاً به ايران آمده، چه وظيفه اى دارد ؟
ج ـ درفرض سؤال بايد براى طواف ونماز نايب بگيرد و بقيه اعمال عمره را خودش بجا آورد، وچنانچه به ايران آمده اقدام كندوبرگردد، واگرنمى تواند،براى اعمال عمره نايب بگيردولى بايد خودش تقصير كند و ترتيب بين آن و ساير اعمال مراعات شود و تا اعمال رابجا نياورد آنچه به وسيله احرام بر او حرام شده بر او حلال نمى شود.

[س ـ] آيا طواف در عمره مفرده استحبابى حكم طواف واجب را دارد كه بايد نماز آن خلف مقام باشد يا حكم طواف استحبابى را دارد و در هر جاى مسجد الحرام مى توان نماز آن را خواند ؟
ج ـ حكم طواف واجب را دارد و بايد نماز آن، خلف مقام باشد.

[س ـ] انجام عمره مفرده در ماههاى حج پيش از عمره تمتع جايز است يا خير ؟ و در اين مسأله فرقى بين صَرُوره و غير صروره هست يا نه ؟
ج ـ مانع ندارد، و فرق نمى كند.

* [س ـ] تأخير عمره مفرده در حج افراد تا چه وقتى بلا عذر جايز است ؟
ج ـ بايد مبادرت نمايد عرفاً على الاحوط و تأخير نشود.

[س ـ] زنى كه احتمال مى دهد خون حيض ببيند و نتواند داخل مسجد الحرام شود، آيا مى تواند براى عمره مفرده مستحبى مُحرم شود و اگر خون ديد براى طواف و نماز نايب بگيرد، وهمچنين مريض اگر احتمال مى دهد نتواند اعمال عمره مفرده را انجام دهد ؟
ج ـ اشكال ندارد و چنانچه وظيفه او نايب گرفتن شد عمل به وظيفه نمايد.

[س ـ] همچنانكه عمره مفرده را قبل از عمره تمتع ولو با كمتر از فاصله شدن يك ماه تجويز فرموده ايد، آيا بعد از عمره تمتع هم با كمتر از يك ماه فاصله تجويز مى فرمائيد، يا بايد رجاءاً انجام شود ؟
ج ـ بقصد رجاء انجام شود.

* [س ـ] كسى كه وظيفه او عمره تمتع است و ندانسته به نيت عمره مفرده مُحرم شده است تكليف او چيست ؟
ج ـ اگر قصد عمره مفرده كرده، بايد عمره مفرده⁽³⁶⁹⁾ انجام دهد و بعد عمره تمتع را بجا آورد، و چنانچه اشتباه در تطبيق بوده، تمتع واقع مى شود و صحيح است.

** [س ـ] اگر تقصير را در عمره مفرده جهلاً يا نسياناً بجا نياورد و طواف نساء را نيز ترك كرده و بعد رفته است به مسجد شجره و براى عمره تمتع مُحرم شده و عمره تمتع رابجاآورده و بعد متوجه نقص كار خود شده است، تكليف اين شخص با داشتن فرصت براى اعاده عمره تمتع و نداشتن فرصت چيست ؟
مستحبى⁽³⁷¹⁾ بجا آورد مى تواند عدول به عمره تمتع كند چه وقت براى اعاده عمره تمتع داشته باشد يا نه. ولى اگر حج واجب باشد كفايت نمى كند على الاحوط و بايد پس از تقصير صحيح به ميقات برود⁽³⁷²⁾ و براى عمره تمتع مجدداً محرم شود.

* [س ـ] كسى كه حجش بدل به اِفراد شده و بايد بعد از حج، عمره مفرده بجا آورد، اگر سال بعد كه به حج مى رود بعد از اعمال حج، عمره مفرده را بجا آورد كافى و مُجزى است يا نه ؟
ج ـ احوط⁽³⁷³⁾ آن است كه تا عمره مفرده را انجام نداده، براى عمره و حج ديگر مُحرم نشود⁽³⁷⁴⁾ هرچند اگر خلاف كرد، ضرر به صحت عمره و حج او نمى زند.

ج ـ چنانچه بقصد مجاورت در مكه بمانند و بعد از دو سال مستطيع شوند حكم اهل مكه را پيدا مى كنند،⁽³⁷⁶⁾ و در غير اين صورت صور مختلفه اى است كه در تحرير الوسيله ذكر شده است.

[س ـ] كيفيت حج قران را بيان فرمائيد، و آيا اين حج بر كدام اشخاص واجب مى شود ؟
ج ـ حج قران واجب تعيينى نيست و چون مورد ابتلاء نيست مى توانيد به كتب مفصله مراجعه نمائيد.

در بيان اعمال عمره تمتع و حج تمتع تفصيلاً
و در آن دو باب است :