ج ـ رو به قبله بودن در حال قطع اوداج اربعه كافى است .[س ـ] اگر كسى پس از ذبح قربانى و انجام باقى مناسك و يا قبل از آن متوجه شد كه سن هَدْى كمتر از حد نصاب است وظيفه چيست ؟
ج ـ اعاده لازم است(1) .[س ـ] اگر روحانى كاروان مى داند كه احرامى او در روز عيد در مسلخ به خون آلوده مى شود و به جهت اينكه روحانى است و بايد بر اعمال حجاج نظارت داشته باشد مدت چند ساعت لباس احرامى او خون آلود است آيا با علم به نجس شدن و طولانى بودن آن تكليف او چيست ؟
ج ـ اگر معذور از تبديل يا تطهير است اشكال ندارد .[س ـ] روحانى كاروانى نايب است و مى داند كه براى نظارت بر اعمال حج حجاج در قربانگاه لباس او به خون آلوده مى شود و به جهت مسئوليتى كه دارد در قربانگاه معطل مى گردد ، آيا با علم به اين جهت نيابتش در حج اشكالى دارد ؟
ج ـ نيابت اشكال ندارد(3) .
[1ـ آية الله مكارم : بنابر احتياط واجب .آية الله سيستانى : اگر در ايام تشريق باشد بايد اعاده كند و اگر بعد از آن باشد به احتياط واجب جمع كند بين اعاده ذبح و روزه .(2)2ـ آية الله سيستانى: اگر ممكن است به احتياط واجب بايد مبادرت به تطهير يا تبديل كند يا ابتدا از احرام خارج شود سپس به اين كار بپردازد.3ـ آية الله صانعى : چون به حج لطمه نمى زند .
]
[س ـ] بعضى از محله هاى جديد مكه ، در منى ساخته شده است ، آيا در آنجا مى شود قربانى نمود يا خير ؟
ج ـ اگر در منى است مانع ندارد ، ولى بدون احراز اين كه در منى است ، صحيح نيست(1) .[س ـ] انسان شك مى كند كه در سال يا سالهاى گذشته ذابح قربانيش مؤمن بوده يا نه ، الان وظيفه اش چيست ؟
ج ـ اگر در حال عمل ، مسأله را مى دانسته و ملتفت بوده و شك بعد از عمل است اعتنا نكند ، و در غير اين صورت بايد قربانى را اعاده نمايد(2) .[س ـ] بعضى از مديران كاروانها يا اشخاص خيّر ديگر كه براى قربانى از اشخاص پول مى گيرند و احياناً خودشان سر بريدن را ياد ندارند لذا قربانى ها را غير مؤمن ذبح مى كند ، اولاً آيا از منوب عنه مُجزى است يا نه ، و ثانياً آيا نايب ضامن است يا خير ؟
ج ـ قربانى مزبور كفايت نمى كند ، و كسى كه پول را از منوب عنه گرفته ضامن است(3) .
مستحبات هدى
[م ـ] مستحبات هدى چند چيز است(4) .1ـ در صورت تمكن ، قربانى شتر باشد ، و در صورت نبودن آن گاو و در صورت نبودن آن گوسفند باشد .2ـ قربانى بسيار فربه باشد .3ـ در صورت شتر يا گاو بودن آن از جنس ماده و در صورت گوسفند يا بز بودن آن از جنس نر باشد .4ـ شترى كه مى خواهند او را نحر كنند ايستاده و از سر دستها تا زانوى او را ببندند و[1ـ آية الله تبريزى : با فرض شك ، مانعى ندارد .آية الله خويى : در مورد شك در منى فتواى ايشان به دست نيامد .2ـ مراجعه شود به مسأله 1042 .3ـ مراجعه شود به مسأله 1042 .آية الله فاضل: به حاشيه مسأله 1050 مراجعه شود.4ـ آية الله مكارم : به قصد رجاء و اميد ثواب بجاآورد .
]
شخص از جانب راست او بايستد ، و كارد يا نيزه يا خنجر به گودال گردن او فرو برد ، و دروقت ذبح يا نحر اين دعا را بخواند :
« وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّماواتِ وَالاَْرْضَ حَنِيفاً مُسْلِماً وَما أَ نَا مِنَ الْمُشْرِكينَ اِنَّ صَلاتِي وَنُسُكي وَمَحْيايَ وَمَمَاتِي للهِ رَبِّ الْعالَمِينَ لا شَرِيكَ لَهُ وَبِذلِكَ اُمِرْتُ وَأنا مِنَ الْمُسْلِمِينَ ، أللَّهُمَّ مِنْكَ وَلَكَ بِسْمِ اللهِ وَاللهُ أكْبَرُ ، أللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّي » .5ـ اينكه خود ، قربانى را بكشد و اگر نتواند دست خود را بالاى دست كشنده بگذارد .
سوم از واجبات منى ـ تقصير است
[م ـ] هر مكلفى مختار است كه بعد از ذبح كردن ، يا سر بتراشد و يا از ناخن(1) يا موى خود قدرى بچيند مگر چند طايفه :[1ـ آية الله سيستانى : گرفتن ناخن كافى نيست بنابر احتياط واجب و اگر خواست ناخن بگيرد بايد بعد از كوتاه كردن مو باشد.2ـ آية الله فاضل: و سرتراشيدن براى آنها كافى نيست.]
آية الله سيستانى ، آية الله مكارم : بنابر احتياط واجب كوتاه كردن ناخن به تنهايى كافى نيست.3ـ آية الله گلپايگانى ، آية الله صافى : سر تراشيدن براى آنها جايز نيست .سر تراشيدن .دوم ـ كسى كه سال اول حج او باشد ، كه بايد سر(4) بتراشد به احتياط واجب(5) .4ـ آية الله بهجت : سر تراشيدن در اين مورد دوّم و نيز سوم و چهارم مستحبّ مؤكّد است. (مناسك شيخ ص78).آية الله نورى : مخيّر بين تراشيدن سر و كوتاه كردن مو يا چيدن ناخن مى باشد .5ـ آيات عظام خويى ، خامنه اى ، فاضل ، تبريزى : احتياط مستحب اين است كه سر تراشيدن را اختيار كند ، هرچند مخير بودنش بين حلق و تقصير خالى از قوت نيست .آية الله مكارم : چنين كسى نيز مخيّر است و سر تراشيدن متعيّن نيست .آية الله صانعى : بلكه بنابر اقوى .سوم ـ كسى كه موى سر خود را به عسل يا « صمغ » يا نحو آن براى رفع شپش و نحو آن چسبانيده باشد بايد سر بتراشد به احتياط واجب(6) .6ـ آيات عظام خويى ، فاضل ، تبريزى : احتياط اين است كه سر تراشيدن را اختيار كند . بلكه وجوب آن اظهر است آية الله صانعى : بلكه بنابر اقوى .چهارم ـ كسى كه موى خود را جمع كرده و گره زده و درهم پيچيده و بافته است بايد سر بتراشد به احتياط واجب
(1) .* پنجم ـ خنثاى مشكل اگر از اين سه دسته اخير نباشد بايد تقصير كند و سر نتراشد(2) .[م ـ] اگر خنثاى مشكل از اين سه طايفه باشد ، واجب است هم تقصير كند و هم سر بتراشد احتياطاً(3) .** [م ـ] احتياط آن است كه كسى كه سر را مى تراشد تمامش را بتراشد(4) .[م ـ] در تقصير كفايت مى كند مقدار كمى از موى سر يا ريش يا شارب را چيدن به هر نحو و با هر آلت كه باشد ، و يا ناخن گرفتن(5) ، و بهتر است كه هم مقدارى از مو بگيرد و هم ناخن را بگيرد .[م ـ] سر تراشيدن و تقصير چون از عبادات است بايد با نيت خالص از رياء و براى اطاعت خداوند باشد و بدون آن صحيح نيست ، و آنچه بايد به آن حلال شود حلال نمى شود .[م ـ] جايز است سر را خود انسان بتراشد يا به سلمانى بدهد ، و همچنين در تقصير
[1ـ مانند طايفه قبل است .2ـ آية الله بهجت : سرتراشيدن براى خنثى مشكل جايز نيست بنابر تخيير كه گذشت، و امّا بنابر تعيّن حلق بر مرد، اگر يكى از قسم متقدّم باشد، احوط جمع است. (مناسك شيخ ص78).]
آية الله گلپايگانى ، آية الله صافى : خنثى در حكم زن است و تقصير بر او متعيّن است .آية الله مكارم : اگر از دو دسته اخير نباشد مو را كوتاه كند و اگر باشد اول كمى مو را كوتاه كرده بعد سر را مى تراشد ( بنابر احتياط واجب ) .آية الله خويى ، آية الله تبريزى : خنثاى مشكل اگر موى سر خود را نچسبانده يا نبافته باشد بايد تقصير نمايد .3ـ نظر آية الله گلپايگانى ، آية الله بهجت در مسأله قبل گذشت .