لطفا منتظر باشید ...
الف - در بعد سنى
ب - در بعد شيعى
چالشهاتغيير سياستهاى اتحاد و ائتلاف لبنان در سطح منطقه به نفع اسرائيلچالش تغيير نقش سياسى لبنان در منطقهمحورهاى تبليغاتى پيشنهادى به مبلغانالف - محورهاى عمومىب - محورهاى ويژه حجاج شيعه لبنانى
«بسم اللّه الرحمن الرحيم»
لبنان در حال حاضر با سه چالش فكرى روبروست كه آنهادر نقش و جايگاه اين كشور دگرگونيهاى ايجاد مى كند وكاركرد نيروهاى پيشرو و در آن و تاثير گذارى آنها در سطح منطقه را تغيير مى دهد. اين چالش ها به شرح زيراند:1- واگرائى ميان جنبش اسلامى در لبنان:
جنبش اسلامى در لبنان پس از پيروزى انقلاب اسلامى ايران در الگوبردارى از اين انقلاب در سطح منطقه پيشتاز بوده و نمونه خوبى ارائه كرد از رقابت ميان جنبش هاى اسلامى از فرِ مذهبى مختلف براى دستيابى به بهترين الگوى مناسب. مهترين دستاورد اين جنبش مقابله با جنگ داخلى لبنان و آرايش مجدد اولويت هاى سياسى در اين كشور و بازگرداندن مقاومت رژيم اشغالگر صهيونيستى در راس اين اولويت ها كه در نهايت به پيروزى بزرگ مقاومت اسلامى بر ضد اشغالگران صهيونيست انجاميد.اين جنبش با كارنامه درخشان، در حال حاضر در دو شق شيعى و سنى دچار شكاف سياسى شده است.الف - در بعد سنى
در حال حاضر سه جريان رقيب در ميان سنيهاى لبنان ديده مى شوند كه عبارتنداز:1- جمعيت المشاريع الخيريه:
فردى است به نام عبدالله هررى كه يك سياهپوست اهل حبشه (اتيوپى) است و به همين علت در لبنان بيشتر به اين گروه احباش مى گويند. اين جمعيت از جنبش سلفى سنى جدا شده است و پيوندهاى عميق سياسى با سوريه پيدا كرده و نقطه تمركز فعاليت تبليغى آن بر ضد تفكر وهابى نهاده است. اين گروه در تبيين افكار در مسائلى همچون با سلفيهاى كلاسيك اختلاف اساسى دارد.2- گروه هاى سلفى سنتى:
اين گروه در برگيرنده طيف وسيعى از جنبشهاى سلفى است مانند:جماعت اسلامى (در واقع جنبش اخوان المسلمين لبنان است اما به علت حساسيت سوريه نسبت به اين نام، اسم خود را تغيير داده است) جنبش توحيد اسلامى(نسبت به ايران سمپاتى سياسى دارد) و گروه هاى سلفى وهابى تضاد ميان اين گروه ها از يك طرف و جمعيت المشايع الخيريه از طرف ديگر در دهه اخير شدت بسيارى پيدا كرد است كه نتيجه اين تضاد رفتارهاى خشونت آميز بر ضد يكديگر است و مهمترين شاخص آن ترور شيخ حلبى روحانى برجسته احباش از سوى جنبشهاى سلفى وهابى است.3- دار الفتوى:
اين موسسه دولتى است و نمايندگان اصلى سنيهاى لبنان در سطوح رسمى در دست دارد.اين جريان در برگيرنده مجموعه وسيعى از روحانيون شاغل در دارالفتوى قضاه سنى و امامان جماعت و نيز روشنفكران و اساتيد دانشگاه سنى مذهب است امكانات بسيار وسيع مالى، دانشگاهى، قضائى، و افتائى در سر تا سر لبنان برخوردار است. بسيارى از عافيت طلبهاى سنى در اين جريان فعاليت دارند.ب در بعد شيعى
در حال حاضر در ميان شيعيان لبنان چهار جريان به چشم مى خورد.1- حزب الله لبنان: اين حزب طرفدار جمهورى اسلامى ايران است و روابط بسيار نزديكى نيز با سوريه دارد. به علت ضرورتهاى فعاليت سياسى در صحنه بسيار بار لبنان، اين حزب از يك ديسپلين تشكيلاتى دقيق و محكم پيروى مى كند. به عبارت ديگر حزب الله يك حزبى است كه در يك جريان مردمى ثنا مى كند.اين حزب استراتژى خود را بر اولويت تضاد و رويارويى با اسرائيل از لبنان دچار بحران جزئى شده و ناگزير است خود را يك بار ديگر بر اساس وضع موجود تعريف كند.در رويكرد داخلى، اين حزب در انتخابات اخير فعالتر شركت كرد و موفق شد نمايندگان خود را در پارلمان لبنان از 8 به 12 نماينده برساند اما در زمينه شركت در كابينه و تثبيت موقعيت داخلى خود تاكنون نتيجه نگرفته است. در حال حاضر حزب الله با داشتن امكانات وسيع مالى، حوزه هاى علمى، رسانه هاى راديويى و تلويزيونى و مكتوب و نيز زنجيرهاى از مدارس و درمانگاه ها و مراكز فرهنگى توانائى تاثيرگذارى بر مردم را تا حد بسيارى دارد.2- علامه محمد حسين فضل الله و آقاى فضل الله از مراجع و علماى بزرگ شيعه لبنان است كه از دير زمان با داشتن استراتژى فعاليت تبليغى و آموزشى و كادرسازى خود را آغاز كرده بود و در حال حاضر از امكانات وسيع حوزوى، رادوئى، درمانى و كميته هاى امداد و كمك رسانى برخوردار است. او در اين رويكرد علاوه بر جذب بزرگسالان سنتى، جوانان را نيز به خود جذب كرده است و با آنها گفتمان صميمى برقرار ساخته است. هر چند كه امكانات آقاى فضل الله به پاى حزب الله نمى رسد،اما سنگينى وزن علمى و نسبت به رهبران و روحانيون جوان حزب الله در عرصه اجتماعى اثر بسيارى دارد.رقابت در عرصه شيعى لبنان ميان حزب الله و فضل الله كه در دو سال اخير نمايان شد،عملاً اتحاد تاكتيكى آنها را به پايان رساند كه دو دهه ادامه داشت. اين رقابت در حال حاضر در سطوح اجتماعى نمود عينى دارد و اين پديده، جامعه متدين حزب الله را شديداً دچار شكاف كرده و بيم آن مى رود كه دين دارى در نتيجه اين شكاف ضربه بخورد.3- جنبش گرسنگان: اين جنبش به رهبرى شيخ صبحى طيفى است و بيش از آنكه اين جنبش جريان فكرى و حزبى باشد،نوعى تسويه حساب شخصى كه آقاى طفيلى با حزب الله انجام مى دهد.طفيلى اولين دبير كل فعلى حزب الله بود كه به علت كم توجهى به او با سيد حسن نصرالله دبير كل فعلى حزب الله مشكل پيدا كرده است. حوزه فعاليت اين جنبش عمدتاً در زادگاه آقاى طفيلى يعنى شهر كوچك برتيال و در منطقه يقاع در شرِ لبنان است. فعاليت اين جنبش بسيار محدود است و در انتخابات اخير پارلمانى به رغم تلاشها وسيع موفقيت چندانى بدست نياورد.4- جنبش امل: اين جنبش ريشه دارترين سازمان شيعى است كه از دير زمان در لبنان فعاليت دارد. موسس اين جنبش امام موسى صدر است و شهيد چمران اولين فرمانده آن بوده است. پس از ربوده شدن امام موسى صدر و رويكرد سياست جمهورى اسلامى ايران در لبنان در ايجاد حزب الله اين جنبش از عناصر مومن تهى شد و عمده مسئولان با ايمان اين تشكل به حزب الله منتقل شدند و به همين علت وابستگى سياسى اين جنبش به سوريه تا حد بسيارى افزايش يافت به نحوى كه گهگاهى از اين جنبش بعنوان ابزار سوريه در لبنان نام برده مى شود.حوادثى مانند سركوب جريان عرفات در چارچوب جنگ اردوگاه ها و سركوب ناسيوناليستهاى سنى طرفدار ليبى (مرابطون) و جنگ با نيروهاى لبنانى فالانژ مهمترين حوادثى بشمار مى آيد كه جنبش امل بعنوان ابزار سركوب سوريه بر ضد مخالفان آن در لبنان نمايان شد. از آن اين جنبش به رغم ضعف گفتمان دينى و سياسى اما به علت پشتيبانى سوريه از آن در ساختار قدرت در لبنان جايگاه ويژه اى دارد و با استفاده از امكانات دولتى نامعادله خود را باحزب الله در ميان شيعيان اين كشور بازسازى كرده و گاهى با تشديد تضاد با حزب الله از دست رفتن پايگاه فعلى را منتفى ساخته است و اين رفتارسياسى هر از چندگاهى جامعه شيعى را با بحران هاى مقطعى روبرو مى سازد.2- چالش تغيير سياستهاى اتحاد و ائتلاف لبنان در سطح منطقه به نفع اسرائيل:پس از عقب نشينى اسرائيل از جنوب لبنان، مسيحيان خاموش در اين كشور كه جنگ داخلى را آغاز كرده ولى به علت دخالت سوريه، از آن پيروز بيرون نيامدند.با كمك چهره هاى لبنانى مسيحى مقيم فرانسه مانند ريمون اده و ژنرال ميشل عوان و نيز حمايت برخى كشورهاى غربى، فعاليت خود را از سر گرفته و درخواست عقب نشينى نيروهاى نظامى سوريه از لبنان هستند.عموماً سوريه از سال با دخالت در جنگ داخلى لبنان همواره درپى تداوم نامعادله طائفى در لبنان حضور نظامى خود را بعنوان نجات دهنده مردم لبنان توجيه كند.اين درخواست تازه مسيحيان محدود به عقب نشينى نيروهاى نظامى سوريه از لبنان نيست بلكه آنها از اين رهگذر مى كوشند در زمينه روابط ويژه و موفقتنامه همكارى استراتژيك ميان دو كشور در گامهاى بعدى تجديدنظر شود.اين تجديدنظر بمعناى تخريب تمامى پلهاى ارتباطى لبنان با محيط عربى و اسلامى است و عملاً بازگشت به وضعيت قبلى لبنان است كه بخشى از پروژه سياسى-اقتصادى و فرهنگى غرب در منطقه بشمار مى آمد.لبنان در دهه نود و بدنبال پذيرش موفقتنامه طائف در زمينه آشتى ملى و به علت همكارى استراتژيك با سوريه از مهمترين كشورهاى عربى كه با اسرائيل قرارداد سازش 17 را در سال 1983 امضاء كرده بود و به پيشروترين كشور در زمينه روياروئى با رژيم صهيونيستى و روند سازش تبديل شد. در موفقتنامه طائف اختيارات رئيس جمهور كه يك فرد مارونى است، محدود شد و به هيئت دولت واگذار گرديد كه از همه طوايف تشكيل مى شود و روش تصميم گيرى جمعى به همبستگى بيشتر ملى انجاميده است مسيحيان به علت اقليت بودن در داخل لبنان و ناهمگونى دينى با محيط عربى اسلامى منطقه خاورميانه بطور ناخودآگاه با رژيم صهيونيستى كه از همان عوارض رنج مى برد همبستگى دارند و به علت كاتوليك بودن مارونيها و پيروى از پاپ، گرايش به غرب در آنها نهادينه شده است. بهرحال تضعيف جايگاه سوريه در لبنان مى تواند به تسلط مجدد مسيحيان بر ساختار سياسى لبنان بينجامد و اين رويداد همبستگى مسيحيان با غرب و ديگر قدرتها ناهمگون منطقه (اسرائيل) بدنبال خواهد داشت كه اين رويكرد به زيان نيروهاى مترقى منطقه خواهد بود.3- چالش تغيير نقش سياسى لبنان در منطقه:بيش از يك قرن است كه غرب لبنان را به علت دوگانگى دينى و فرهنگى جامعه آن و دوگانگى مرجعيتى (غرب مرجعيت مسيحيان منطقه عربى و اسلامى مرجعيت مسلمانان) بعنوان پل ارتباطى فرهنگى و سياسى انتخاب و به آن نقش وظائفى متعددى واگذار كرده بود. غرب با تاسيس دانشگاه از سال 1866 در لبنان عملاً اين كشور را به صورت كارگاه كادرسازى در منطقه درآورده بود. همچنين غرب با انتقال صنعت چاپ به لبنان و به تبع آن گسترش صنعت انتشارات و پيدايش دههاروزنامه و مجله و فصلنامه در زمينه مختلف سياسى، فرهنگى، اقتصادى،هنرى و غيره اين كشور را به صورت پايتخت فرهنگى و فرهنگ سازى در منطقه در آورد كه اين وضعيت تاكنون در حجم محدودى نسبت به سابق ادامه دارد.استفاده از برترى آب و هوائى لبنان در كنار غناى فرهنگى آن براى جلب مليونها جهانگرد از سر تا سر منطقه تاثيرگذارى فرهنگى اين كشور را نيز افزايش داد.اين جايگاه فرهنگى لبنان تا سال 1975 زمان آغاز جنگ داخلى در اين كشور علت تسلط مسيحيان بر ساختار سياستگذارى اين كشور و سمپاتى عميق آنان نسبت به غرب مسيحى، به نفع مردم منطقه نبود و با برنامه هاى سلفه جويانه غرب در بخش از جهان همسوئى بالاى داشت. پيروزى انقلاب اسلامى ايران و صدور فرهنگ اين انقلاب به سرزمينى لبنان بويژه پس از تجاوز وسيع اسرائيل به اين كشور در سال 1982 تحول عميقى در اين جامعه بوجودآورد به تدريج نظام سياسى اين كشور را تحت فشار قرار داد تا خود را به آرمانهاى مردم مسلمان اين كشور و منطقه نزديك سازد. پيدايش جنبش ها و تشكلهاى اسلامى مهم و تاثيرگذار در اين كشور بويژه حزب الله و بازوى نظامى آن يعنى مقاومت اسلامى از مهمترين شاخص هاى اين تاثيرگذارى فكرى است. نكته قابل توجه اين است كه ميزان بالاى اين تاثيرگذارى در سر تا سر منطقه بى مانند است، ناشى از شرايط جنگ داخلى و تجاوز گسترده رژيم صهيونستى بر ضد لبنان است. به عبارت ديگر تفكر فراملى انقلاب اسلامى از يكسو به سرعت آتش جنگ و فتنه داخلى را خاموش ساخت. و از سوى ديگر با تشديد تضاد با دشمن متجاوز خارجى همبستگى ملى را تقويت كرد.جنگ فرسايشى و پيكر مقاومت اسلامى بر ضد رژيم صهيونستى كه پس از 18 سال اسرائيل را وادار به عقب نشينى بدون قيد و شرط از خاك لبنان ساخت، چهره سنتى لبنان را كاملاً دگرگون كرد و اين كشور كه روزى مهمترين پايگاه دشمن در منطقه بشمار مى آمد به صورت كانون روشنگرى و مبارزه در منطقه و جهان تبديل شد و سر مشقى براى ديگر ملتهاى منطقه بويژه مردم مظلوم فلسطين درآمد كه از آن بايد درس پايدارى و پيروزى را آموخت.متاسفانه نه اين نقش ارزشمند لبنان براى بسيارى از قدرتهاى سلطه جوى بين المللى و سركوبگر منطقه ناخوشايند بود و به همين علت آنها همگام با ضربه زدن رژيم صهيونستى به لبنان، محدوديت هائى در بكارگيرى لبنانيها در خارج بدليل كاملاً سياسى ايجاد كرده و با خوددارى از كمك جدى به لبنان براى خروج از بحران اقتصادى كنونى كوشيدند اين كشور را در داخل درگير بحران عميق اقتصادى و اجتماعى سازد و با بهره گيرى از اين بحران عوامل وابسته به خود را در اين كشور به قدرت برسانند.به قدرت رسيدن مجدد رفيق حريرى نخست وزير كنونى لبنان كه يكى از قطب هاى مالى در جهان عرب و غرب بشمار مى آيد و ارتباطات وسيع مالى او با كشور غربى و توابع آن در منطقه زبانزد عام و خاص است. يكى از مهمترين شاخص هاى اين چالش تازه در لبنان است. رفيق حريرى در دوران نخست وزيرى خود در نيمه نخست دهه نود، استراتژى در آوردن لبنان بصورت كشور خدماتى در سطح منطقه دنبال كرد كه اين نقش همان نقشى است كه لبنان در گذشته چندان دور ايفا مى كرد. حريرى در چند سال حكومت خود عمده سرمايه گذارى ملى را بسوى جاده سازى ايجاد هتل و مراكز تفريحى و كلوپ ها و گسترش تامين خدمات آب و برِ سوِ داد و نسبت به صنعت كشاورزى كاملاً بى توجه بود. هدف اين سياستها درآوردن لبنان بصورت مركز تفريحى جهانگردى در سطح منطقه است كه اين امر با نقش كنونى لبنان در بسيارى از موارد در تعارض است.تغيير چهره لبنان از كشورى انقلابى كه دشمن صهيونيستى را به زانو درآورده است كلوپ تفريحى كه پولدران براى خوشگذرانى به آن روى مى آورند، مهمترين ويژگى هاى اين طرح بشمار مى آيد.4- محورهاى تبليغاتى پيشنهادى به مبلغان:نكته قابل توجه اين است كه محورهاى تبليغاتى در مورد حجاج لبنانى به علت شيعه يا سنى بودن آنها تا حدودى متفاوت است.اين محورهابه شرح زير است:الف - محورهاى عمومى
تاكيد بر نقش لبنان در ارائه الگوى تحسين برانگيز در زمينه مبارزه ضد صهيونيستى بعنوان بزرگترين دستاورد اين كشورتاكيد بر همبستگى بى نظير جامعه اسلامى در اين كشور و دورى از هر گونه فتنه فرقه اىتبيين دستاوردهاى همگرائى لبنان با محيط عربى و اسلامى در دو دهه اخيرگوشزد كردن خطرهاى ناشى از واگرائى در ميان جنبش هاى اسلامى اين كشور و خدشه دارشدن الگوى افتخار آفرين آنهايادآورى توطئه هاى اسرائيل و حاميان بين و المللى و منطقه اى آن در تغيير وضعيت كنونى لبنان
ب - محورهاى ويژه حجاج شيعه لبنانى
تاكيد بر نقش شيعيان لبنانى در افتخار آفرينى براى جهان تشيع و بدست آوردن اعتبار زياد از اين رهگذرتبيين نتايج مرگبار رقابت هاى ناسالم موجود در جامعه شيعى لبنان در بعد سياسى و مرجعيتى
تاكيد بر ارتباط لبنان با ايران بعنوان مهمترين زمينه نقش آفرينى شيعيان
پرهيز از بحث در زمينه اختلاف شديد آقاى فضل الله و آقاى جعفرمرتضى و تاكيد بر پيامدهاى منفى و واگرائى كه اين بحث دارد.
