صلوات رمز محبت و وفاداری به پیامبر اکرم و خاندانش نسخه متنی

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

پيام جهان هستى‏يكى از اذكار مهمى كه انسان را به خدا نزديك مى‏كند و درمسير حق ثابت‏قدم نگاه مى‏دارد، صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آله و آلاوست.

درود و صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آله موجب علوّ درجات و ثواب براىفرستندگان آن خواهد بود و ديگر اين ‏كه فرستادن صلوات سبب مى‏شود نام و ياد پيامبراکرم صلى الله عليه و آله براى هميشه زنده و جاويد بماند. به همين دليل آفريدگارعالم هستى و تمام فرشتگانى كه تدبير اين جهان به فرمان حضرت حق بر عهده آن‏هاگذارده شده است، بر او درود مى‏فرستند. اكنون كه چنين است تمام انسان‌ها بايد بااين پيام جهان هستى هماهنگ شوند و بر او درود بفرستند:

«اِنَّ اللهَ وَملائكَتَهُ يُصَلُّونَ على النّبىَّ يا ايّها الّذين آمنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلَّمُوا تسليماً» (1)؛ خدا و فرشتگان بر پيامبر درود مى‏فرستند؛ اى كسانى كهايمان آورده‏ايد، بر او درود فرستيد و سلام گوييد و كاملاً تسليم (فرمان او) باشيد.»

درباره كيفيت صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آله، در روايات بى‏شمارىكه از طرق اهل سنت و اهل‏بيت ‏عليهم‌السلام رسيده، صريحاً آمده است كه «آل محمد» رابه هنگام صلوات بر «محمد» بايد افزود در غير اين صورت صلوات ابتر و ناتمام خواهدبود. پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله فرمودند: بر من درود ناقص نفرستيد. گفتند: اىرسول خدا! درود ناقص چيست؟ حضرت فرمودند: اين كه بگوييد: اللّهُمَّ صَلّ علىمحمّدٍ.

بلكه بگوييد: اللّهُمَّ صَلّ على محمّدٍ وَ آلِ محمّدٍ.

پيامبر صلىالله عليه و آله، گوهر گران‏قدر در عالم آفرينش است و اگر به لطف الهى در دسترسانسان‌ها قرار گرفته، نبايد ارزانش بشمارند و ارج و مقام او را در پيشگاه پروردگارو نزد فرشتگان فراموش كنند. او انسانى است كه از ميان انسان‏ها برخاسته، ولى نه يكانسان عادى، بلكه انسانى كه يك جهان در وجودش خلاصه شده است.(2)

ابوحمزه ثمالىاز يكى از ياران پيامبرصلى الله عليه و آله به نام «كعب ابن عجوه» چنين نقلمى‏كند:

هنگامى كه آيه 56 سوره احزاب نازل شد، عرض كرديم «يا رسول الله! سلام برتو را مى‏دانيم، ولى صلوات بر تو چگونه است؟» فرمود، بگوييد:

«خدايا! صلوات وبركات خود را بر محمد عليه السلام و آل محمد عليهم السلام قرار بده همچنان كه برابراهيم و آل ابراهيم(ع) قرار دادى. همانا تو ستوده و بخشنده‏اى و بر محمد صلى اللهعليه و آله و آل محمد عليهم السلام بركت ببخش چنان كه بر ابراهيم‏ عليه السلام و آلابراهيم بخشيدى كه تو ستوده و بزرگوارى.» (3)

رسول خدا فرمودند: «اِنَّ اولىَالنّاسَ بى‏ يَوْمَ القيامةِ أَكْثَرُهُمْ عَلىَّ صَلاةً»؛ سزاوارترين مردم در روزقيامت به من آن كسى است كه بيشتر بر من درود فرستد.»

كيفيت صلوات‏درباره كيفيت صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آله، در رواياتبى‏شمارى كه از طرق اهل سنت و اهل‏بيت ‏عليهم‌السلام رسيده، صريحاً آمده است كه «آلمحمد» را به هنگام صلوات بر «محمد» بايد افزود در غير اين صورت صلوات ابتر و ناتمامخواهد بود. پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله فرمودند: بر من درود ناقص نفرستيد. گفتند: اى رسول خدا! درود ناقص چيست؟ حضرت فرمودند: اين كه بگوييد: اللّهُمَّ صَلّعلى محمّدٍ.

بلكه بگوييد: اللّهُمَّ صَلَّ على محمّدٍ وَ آلِ محمّدٍ.(4)

امامصادق ‏عليه السلام نقل مى‏كند كه روزى رسول خدا صلى الله عليه و آله ازاميرالمؤمنين ‏عليه السلام پرسيدند: آيا نمى‏خواهى مژده‏اى به تو بدهم؟ آن حضرتجواب داد: چرا، پدر و مادرم فداى تو كه هميشه مژده ‏دهنده به همه خيرها هستى. پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله فرمود: چند لحظه پيش جبرئيل ‏عليه السلام چيزعجيبى به من گفت: اميرالمؤمنين‏ عليه السلام پرسيد: چه گفت: اى رسول خدا!، پيامبرصلى الله عليه و آله جواب دادند: جبرئيل ‏عليه‌السلام به من گفت: اگر شخصى بر منصلوات بفرستد و پس از آن بر اهل‌بيت من نيز صلوات فرستد، درهاى آسمان براى او گشودهشده و فرشتگان هفتاد صلوات براى او مى‏فرستند و اين عمل باعث ريختن گناهان مى‏شود. آنگاه همانگونه كه برگ از درخت مى‏ريزد، گناهان نيز از او مى‏ريزند و خداوند متعالمى‏فرمايد: خواسته تو را اجابت نمودم و كامروا و سعادتمند هستى. آنگاه خطاب بهفرشتگان مى‏فرمايد: فرشتگانم! شما هفتاد صلوات بر او مى‏فرستيد و من هفتصد صلوات. پيامبر اضافه كرد: اما هنگامى كه بر من صلوات مى‏فرستد، پس از آن بر اهل‏بيتم صلواتنفرستد، بين آن صلوات و آسمان، هفتاد حجاب است و خداى بزرگ مى‏فرمايد:

خواسته تورا نپذيرفتم و سعادتمند و كامروا نگشتى. فرشتگانم! دعاى او را بالا نبريد مگر زمانىكه عترت پيامبر صلى الله عليه و آله را به صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آلهملحق سازد و همچنان اين دعا بالا نمى‏رود تا زمانى كه عترت من در صلوات به من ملحقشوند.(5)

همچنين در روايات سخت تأكيد شده است كه در هر روز جمعه بر محمد واهل‏بيت او هزار مرتبه صلوات بفرستيد و در روزهاى ديگر صد مرتبه و نيز امام محمدباقرعليه السلام فرمود: هيچ عبادتى در روز جمعه نزد من محبوب‏تر از صلوات بر محمد وآل محمد عليهم السلام نيست.

زمان و مكان صلوات‏صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آله محدوديت زمانى ومكانى ندارد اما در احاديث و روايات تأكيد شده است كه مناسب‏ترين زمان براى درود وصلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آله روز جمعه و شب جمعه است. پيامبر صلىالله عليهو آله فرمودند:

«اذا كانَ يَوْمُ الجُمُعَةِ وَ لَيْلَةُ الجُمُعَةِفَاَكْثِروُا الصَّلاةَ عَلىَّ»(6)؛ چون روز جمعه و شب جمعه شود، بسيار بر من صلواتو درود بفرستيد.

همچنين در روايات سخت تأكيد شده است كه در هر روز جمعه بر محمدو اهل‏بيت او هزار مرتبه صلوات بفرستيد و در روزهاى ديگر صد مرتبه(7) و نيز اماممحمد باقرعليه السلام فرمود:

«ما مِنْ شَى‏ءٍ يُعْبَدُ اللهُ بِهِ يَوْمَالجُمُعَةِ اَحَبُّ اِلىَّ مِنَ الصّلاةِ عَلى‏ مُحمّدٍ وَ آلِ محمّدٍ»(8)؛ هيچعبادتى در روز جمعه نزد من محبوب‏تر از صلوات بر محمد و آل محمد عليهم السلامنيست.

همچنين در احاديث و روايات تأكيد شده است كه در تمام مكان‏ها (جز مواردمحدود) زبان مى‏تواند به ذكر صلوات مشغول باشد. باز پيامبر صلى الله عليه و آله دراين زمينه فرموده‏اند:

«حيثُما كُنْتُمْ فَصَلُّوا عَلىَّ فَاِنَّ صلاتَكُمْتَبْلُغُنى»(9)؛ هر كجا باشيد بر من صلوات بفرستيد؛ زيرا صلوات شما در هر مكانى بهمن مى‏رسد.

مهم‏ترين زمان‏ها و مكان‌هايى كه به فرستادن صلوات در آنها تأكيدهشده به شرح زير است:

1. در هر مكانى كه نام پيامبر صلى الله عليه و آله ذكرشود.

2. در ابتداى هر كلامى كه داراى قدر و ارزش است؛ مثل خطبه‏ها، سخنرانى‏هاو... كه بهتر است با صلوات آغاز شود.

3. در ابتدا و انتهاى وضو.

4. هنگامورود يا عبور از كنار مسجد.

5. در تعقيب نمازها، مخصوصاً نمازهاى صبح ومغرب.

6. قبل و بعد از دعا.

7. در خطبه‏هاى نماز جمعه، عيدين و روز عيدغدير.

8. در هر شبانه‏روز.

9. در ماه مبارك رجب، مخصوصاً روز عيدمبعث.

10. در ماه‏هاى شعبان و رمضان.

11. هنگام بوييدن گل و ريحان.

12. بعد از عطسه كردن خود يا ديگرى.

13. هنگام ذكر و به يادآوردن نام خداوند.

14. هنگام اراده سفر.

15. هنگام سوارشدن بر مركب.

16. هنگام طى مسيرى كه به صورتسرازيرى است.

17. بعد از گفتن «اللّهم لبيك» در احرام حج.

18. هنگام داخل‏شدن در مسجدالحرام.

19. هنگام استلام حجر اسماعيل.

20. هنگام انجام طواف وسعى بين صفا و مروه.

21. هنگام وداع در ميان ركن و باب در روز عرفه.

22. هنگام وقوف در مشعر.

23. هنگام ذكر و به يادآوردن نام خداوند متعال.

24. هنگام ذبح قربانى و بريدن سر حيوانات.

25. هنگام طى مسافت راه مدينه.

26. هنگام مشاهده مدينه منوّره و حرم رسول خدا صلى الله عليه و آله.

27. هنگام توجهبه قبر مقدس رسول خدا در بين قبر و منبر.

28. در ابتداى درس حديث.

29. درابتداى موعظه، هدايت و راهنمايى ديگران.

30. هنگام برخاستن ازمجلس.

31. هنگام مصافحه با برادر مسلمان.

1- احزاب، 56.

2- تفسير نمونه، ج‏17، ص ‏418.

3- آثارالصادقين، آيت‏الله احسان‏بخش، ج‏11، ص‏210.

4- نقل روايت از مرحومفيض‏الإسلام در ترجمه صحيفه سجاديه.

5- ثواب الاعمال، شيخ صدوق، ص‏377.

6- آثارالصادقين، ج‏11، ص‏211.

7- اصول كافى، كلينى، ج‏3، ص‏416.

8- همان،ص‏213.

9- كنزالعمال، ج‏1، ص ‏489.