بسمه تعالى - اوضاع اجتماعی سیاسی و وضعیت فعلی ترکیه نسخه متنی

بسمه تعالى

اينجانب مهندس محمد هاشم نژاد فارغ التحصيل رشته مهندسى زمين شناسى از اعضاى انجمن اسلامى ؛ مقاله هاى انتخابى - امامت

- اوضاع اجتماعى سياسى و وضعيت فعلى تركيه مطالب نوشته شده در مورد تركيه تقريباً آخرين اطلاعاتى است كه بر طبق ديده ها و نظريات بنده در رابطه با مسلمانان گروههاى مختلف در ماه مبارك رمضان 72-71 تدوين شده است. با اميد اينكه بتواند كمكى در جهت اهداف الهى آن سازمان محترم باشد.

جغرافياى طبيعى

در شمال شرقى درياى مديترانه در جنوب شرقى اروپا و جنوب غربى آسيا قرار دارد. از شمال به درياى سياه و از غرب به درياى اژه ؛ در مغرب به يونان و يوگسلاوى، از شمال به روسيه، از مشرق به ايران و از جنوب به عراق و سوريه محدود مى شود. تنگه داردانل در درياى مرمر و بوسفور كشور را تقسيم كرده است. آبيارى بخش عمده اى از زمين هاى آن با رود مارتيسا و شاخه هايش مى باشد. بخش اروپايى تركيه چندان وسيع نيست و تنها 3% خاك كشور را تشكيل ميدهد؛ با اينهمه تأثير تفكر آتاترك كه " ما به جاى اينكه سر آسيا باشيم، افتخار مى كنيم و مى خواهيم كه دم اروپا باشيم " در ابعاد مختلف اجتماعى، اقتصادى و سياسى شدت دارد. 97% قسمت آسيايى بشكل مربع مستطيل واقع شده است. بواسطه موقعيت جغرافيايى و هم مرزى با شوروى سابق ايالات متحده كمك هاى نظامى فراوانى به آن كشور داشته است و تأسيسات نظامى ايالات متحده در تركيه مستقر بوده و عضو سازمان ناتو مى باشد كه مركز اين سازمان در شهر ازمير تركيه واقع مى باشد. اكنون نيز بعلت اينكه در ورودى غرب به كشورهاى اسلامى بشمار مى رود ؛ كمكهاى نظامى و سياسى امريكا - با توجه به سوابق تاريخى اسلامى و بافت اجتماعى و اسلامى آن و هم مرزى با ايران و كشورهاى اسلامى تازه به استقلال رسيده شوروى سابق - شكل جديد و جدى و عميق ترى يافته است و كلاً در معادلات جهان اسلام و منطقه اهميت استراتژيك دارد.

جغرافياى تاريخى

حكومت هاى متعدد بنام هاى گوناگون مانند آسياى صغير، يونيا، پونتوس، تراكيا، بيزانس، ارمنستان، قونيه، امپراطورى نيقيه، طرابوزان و مهمترين آنها امپراطورى عثمانى از قرن پانزدهم تشكيل گرديد كه از قدرت فراوان و از قلمرو پهناورى برخوردار بود. در سال 1920 با تغيير سياست هاى جهان امپراطورى عثمانى برچيده و كشورى بنام تركيه ناميده شد. در سال 1923 حكومت جمهورى به رياست مصطفى پاشا تشكيل گرديد و در 1924 خلافت لغو و قانون اساسى جديدى تنظيم و مجلس كبير ملى تأسيس شد. در مدت 14 سال حكومت آتاترك تغييرات و تحولات فراوانى در نظام اجتماعى، اقتصادى كشور پديد آمد. قانون اساسى كشور از قانون مدنى سويس قانون جزاى ايتاليا و قانون بازرگانى آلمان كمك گرفته و تدوين شده است. در جهت قطع ارتباط با گذشته اسلامى در سال 1928 خط به لاتين تغيير يافت. بعد از مرگ آتاترك سياست توسط عصمت اينونو كه رئيس جمهور شده بود به شدت دنبال شد. در سياست هاى جديد جهان بعد از هيتلر تركيه در رديف سياست امريكا قرار گرفت و با پيوستن به ناتو بيشتر تحت حمايت امريكاو كمك هاى نظامى و اقتصادى آن كشور خود را قرار داد. در سال 1972 بلنداجويت و در 1975 سليمان دميدل نخست وزير شد و در سال 1979 در پى تغييرات اساسى در ايران و جمهورى اسلامى ايران با كودتاى نظامى در تركيه كليه گروههاى سياسى و مخصوصاً مذهبى از صحنه سياسى اجتماعى كنار زده شد و كنعان اورن قدرت را در دست گرفت و همه احزاب منحل شده و چهره هاى سياسى توقيف و مجلس منحل و قانون اساسى به حالت معلق درآمد. در پى بررسى و تصويب قانون اساسى جديد در 1982 انتخابات پارلمانى در 1983 صورت گرفت و حزب مام ميهن با بدست آوردن 211 كرسى از 400 كرسى به رهبرى تورقوت اوزال در انتخابات پيروز شد. پارلمان تركيه 400 نماينده دارد كه از درون احزاب سياسى توسط مردم انتخاب مى شوند. اگر تعداد نماينده يك حزب در مجلس به حد نصاب بدسد تشكيل حكومت داده و رهبر حزب بعنوان نخست وزير تشكيل كابينه مى دهد. اگر يك حزب به تنهايى نتواند به حكومت برسد، كووالاسيون دو يا چند حزبى مى تواند تشكيل حكومت بدهد، رئيس جمهورى بيشتد جنبه تشريفاتى دارد.

حمل و نقل

با حدود 8200 كيلومتر راه آهن و 245060 كيلومتر جاده آسفالته و حدود 1000 فروند كشتى بازرگانى و حمل و نقل هوايى در حد متوسط نقش عمده اى بين كشورهاى اسلامى و اروپايى دارد.

ارتباطات گروهى

روزنامه هاى تركيه با تيراژ بالا نقش مهمى در جهت سياستهاى دولت تركيه و غرب خصوصاً امريكا دارد. از جمله روزنامه هاى تركيه - تان - ساباح - حديت - مليت - دنياى جديد... بصورتهاى مستهجن در جهت زدودن فرهنگ اسلامى و ملى تركيه و با حمايت مالى غرب و با نشريات و ماهانه هاى مربوط نشر و پخش مى شود. روزنامه جمهوريت روزنامه رسمى سوسياليست هاى ملى گرا ؛ روزنامه آزادى طرفدار جنبش كردهاى تركيه و ملى قاحنته روزنامه رسمى حزب رفاه به رهبرى نجم الدين اربكان بوده و روزنامه زمان كه در آغاز انتشار با داشتن كادرهايى چون فهمى كورو... با سياستهاى اسلامى ايران همسو بود. با تغيير كادر هر چند از مواضع قبلى خود فاصله گرفته است اما هنوز هم سياستى عليه ايران مخصوصاً در ماجراى سلمان رشدى و قتل اوغور مومجو از خود نشان نداده است و در اين مسائل حمايت هم داشته است.

اقتصاد

كشور تركيه بعد از كودتاى 1979 كنعان اردن و روى كار آمدن تورقوت اوزال اقتصاد دان غربگرا چهره عوض كرد و يك سيستم كاملاً آزاد مبنى بر رقابت و عرضه و تقاضا ايجاد شد. كارخانه هاى مونتاژ در صنايع سنگين به ويژه اتومبيل سازى رشد كرد. بخاطر ارزانى كار در كشور تركيه اروپا بخشى از كارهاى خود را در غالب مونتاژ در اين كشور انجام مى دهد. ارزش ليره هر روز در مقابل ارزهاى خارجى افت مى كند. تورم رشد زيادى داشته ديون خارجى تركيه براى دولت غيرقابل تحمل است. كمك هاى نظامى اقتصادى غرب بويژه امريكا پس از فروپاشى كمونيسم تقريباً افت كرده و مقدار كمك ها بر پايه نقش تعين شده تركيه در مقابل دنياى اسلام و جلوگيرى از نفوذ انقلاب اسلامى و ايجاد پايگاه جهت منافقين خلق است و همچنين نقش تركيه در قبال جمهورى هاى مسلمان تازه آزاد شده كمونيسم مى باشد. معادن تركيه امروز در دست بخش خصوصى مى باشد. منابع طبيعى بوتسيت كه از معادن ارزشمند تركيه است ؛ زغال سنگ، كروميت، مس، بورون و نفت است. بخش كشاورزى اين كشور مخصوصاً بعد از پروژه GSP و سد آتاتورك در آناطولى كه بسيارى از زمين هاى غير قابل كشت را به زير كشت كشيد رشد خوبى دارد. نيروى كار در كشاورزى 60% بوده محصولات عمده پنبه، تنباكو، غلات، چغندر قند، ميوه، هسته و صادرات كشاورزى آن پنبه، تنباكو، ميوه، هسته (فندق و پسته)، توليدات دامى مى باشد. نيروى كار در صنعت 16% بوده و توليدات عمده پارچه، فولاد، فراورده هاى غذايى، آلومينيوم مى باشد. توريسم يكى از پردرآمدترين منبع درآمد در تركيه بوده ميليونها خارجى در فصلهاى مختلف از قسمتهاى ديدنى تركيه مانند پل بوسفر، پلاژهاى درياى سياه و مديترانه، دره گوره مه، ويرانهاى شهر باستانى تروآ، شهر باستانى سارديس، افس، آنيتوكوس در كوه نمرود، موزه توپقاپى، مسجد اياصوفيا، صوفيا آبى، مسجد آبى، مسجد سلطان احمد، و بناهاى با ارزش و باشكوه تاريخى ديدن مى كنند؛ بخش مهمى از ارز كشور را تأمين مى كنند. اما مسائل جانبى اين كشور كه اين توريستها به ارمغان دارند تهاجم فرهنگى و نشر فرهنگ غرب در تركيه و اخيراً بيمارى هاى ايدز مى باشد. چون از اغلب كشورهاى عربى و اسلامى نيز توريست فراوان وارد اين كشور مى شود شبكه هاى وسيع فساد و فحشا جهت پخش اين بيمارى در تركيه شديداً فعاليت مى كنند. علاوه بر توريسم صدها هزار تن از كارگران ترك به آلمان غربى و ساير كشورهاى اروپايى به صورت نيروى كار ارزان كار مى كنند و مبالغى از دستمزد خود را براى خانواده هاى خويش به كشور مى فرستند. و اين براى پشتوانه و ذخيره ارزى كشور اهميت بسزايى دارد و از آنها در توسعه اقتصادى و صنعتى سود جسته مى شود. بودجه سرانه تقريباً 40 دلار. با حدود 5100 دبيرستان و 1730 هنرستان و تقريباً 350 مدرسه عالى و دانشگاه و در حدود 300000 دانشجو در سطح عالى، براى هر1500 نفر يك پزشك و براى هر 464 نفر يك تخت بيمارستانى، خوراك ؛ 2965 كالرى سرانه روزانه (گياهى 8/89%، حيوانى 2/10%) 18 درصد بيش از حداقل (118 درصد فائو) ارتش 600000 نفر82% زمينى و 4/9% هوائى

وضعيت سياسى

به علت موقعيت خاص و جغرافيايى از طرف اروپا كاملاً كنترل مى شود. از طرفى همسايگى با كشورهاى بالكانك و تشبخات آن منطقه و از طرفى اختلافات اين كشور بايونان در مسئله قبرس كه هر دوى اين مسئله سبب كنترل سياسى و نظامى اين كشور است. از سوى ديگر همسايگى با كشورهاى آسياى ميانه و نقش اين كشور جهت پخش عقايد و فرمولهاى حكومتى لائيك و جلوگيرى از نفوذ انقلاب اسلامى و همسايگى با ايران اسلامى و ايجاد پايگاه هاى خصوصى براى منافقين خلق ارزش اين كشور را در نظم نوين جهانى بيش از پيش كرده است. محبوبيت انقلاب اسلامى بين مسلمانان تركيه و گرايش آنان به شيعه و شناخت اين مذهب و نقش مسلمانان ترك در آلمان كه اكثريتى را تشكيل مى دهند و انگلستان و ديگر كشورهاى اروپايى و تأثير انقلاب اسلامى در بين اين مسلمانان پراكنده در اروپا و حتى امريكا سبب سياستهاى جدى غرب در مقابله با حركات اسلامى و انسجام مسلمانان گشته است. نقش تركيه در آذربايجان شوروى، نگرش جامعه تركيه و آذربايجان موازى نگرش دولتها و سياستمداران و سران گروههاى اسلامى - ملى و غير اسلامى نيست. هر دو جامعه تركيه و آذربايجان مصداق تفكر اين پيام جنجال آفرين تورقوت اوزال (از واشنگتن به مناسبت كشتار مردم آذربايجان توسط سربازان روسى) مى باشد كه:" آنها شيعه هاى آذرى هستند و مربوط به ايران، ما مسؤليتى در قبال آنهانداريم." بعد از فروپاشى ديوارهاى كمونيسم كه نظم نوين جهانى وظايف جديدى بر عهده برخى از كشورهاى جهانى قرار داد تركيه يك شبه علاوه بر قبرس عليرغم پيام اوزال صاحب يك كشور نوزاد ديگرى شد و نقش مادرى خود را به صورت مداوم در مسائل سياسى و اجتماعى و فرهنگى اين جمهورى ها شروع كرد. البته نقش مذهبى را كشور عربستان باقدرت مالى بالا و حربه اسلام در دست دارد و نقش تركيه به صورت نمونه يك كشور مذهبى با دولت لائيك و پر كردن خلأ ناسيوناليستى بعلت برخى همبستگى هاى فرهنگى و نژادى مى باشد كه در آينده نزديك جلسات و سمينارهاى زيادى جهت تز تركستان و همبستگى نژادى بيشترى درنظر دارند. ايجاد اختلاف بين ارمنستان و آذربايجان و جوسازى عليه ارامنه و طرفدار ارامنه قلمداد نمودن كشور جمهورى اسلامى ايران به كمك منافقين - كه در طى سياستهاى جديد امريكا در منطقه رشد قابل ملاحظه اى در تركيه پيدا كرده اند -اهداى كمك هاى اقتصادى و مشاركت در طرحهاى عمرانى و... طراحى دقيق و از پيش تعيين شده است كه راه نفوذ تركيه را در قبال مسدود نمودن فعاليت هاى ايران تسريع كند. البته چون ايران از موقعيت قوى مذهبى ،نژادى، فرهنگى و زبانى آنهم يكجا برخوردار است و اغلب اين كشورها جدا شده از ايران هستند و از لحاظ تاريخى و فرهنگى و نژادى هنوز جزئى از ايران به شمار مى روند كه گرايشات مردم اين جمهوريها به ايران و مذهب مسئله اى عادى به شمار ميرود، بنابر اين نفوذ معنوى تركيه شتاب لازم را ندارد. ميتوان گفت اين جمهورى ها به مثابه خمير بى شكلى هستند كه فعاليتهاى ايران مخصوصاً از كانالى در تركيه در شكل گيرى آن مى تواند نقش اصلى و تعين كننده ايفا كند. متأسفانه فعاليتهاى نامنظم و پراكنده و حتى شخصى در اين راستا تأثير لازم را نداشته است.

احزاب سياسى در تركيه

حزب راه راست تركيه (D.Y.P) Dogru Yol Partisi

ادامه حزب ملى گراى دميرل بود كه به رهبرى خود سليمان دميرل و دوستان قديمى وى پايه ريزى شد اين حزب در انتخابات اول بعد از كودتاى 1980 رشد زيادى نداشت ولى بعلت تغيير مهره هاى لازم توسط امريكا در انتخابات گذشته با اكثريت آرا و با ائتلاف با يك حزب چپ گرا تشكيل حكومت داد.

تفاوت اين حزب با حزب مام وطن

بعنوان دو دست امريكا در پايه و اساس باهم فرقى ندارند. تنها اختلاف در ريشه دار بودن اين حزب است كه تمامى ناسيوناليستها را مى تواند در دست داشته باشد. هر دو حزب از اسلام و مسلمانان به هر طريق و شيوه ممكن استفاده كردند و بعد از تشكيل حكومت به آنان پشت كردند. منظور از اسلام همان اسلام سنت گرا و مسلمانان مسجدرو و نمازخوان مى باشد. آينده سياسى حزب: آينده سياسى آن تقريباً روشن است. مهره اى است كه بعد از استفاده به كنار خواهد رفت. شايد هم با يك حزب قوى تر وارد كوالاسيون شود. مخالفت اين حزب با اكراد شورشى تركيه خشن تر از مام وطن بوده و بهمين دليل از طرف اكراد و طرفداران P.K.K تبليغ مى شود. ديدگاههاى اقتصادى اين حزب كلاسيك بوده و در اين مورد ناموفق است. رابطه باايران: بعد از انقلاب سياسى ايران تمامى حكومت هاى تشكيل شده در تركيه مخالف انقلاب و اسلام ناب محمدى (ص)بوده و تشكيل اين حكومت ها ذاتاً در مقابله با نظام جمهورى اسلامى مى باشد. مخصوصاً اين حزب از دو جهت با ايران مخالفت دارد. اول اينكه امريكايى است دوم اينكه طرفداران حزب از سنى هاى متعصب و ناسيوناليست مى باشند و مذهب شيعه را كاملاً نفى مى كنند. حتى حزب به نفع اقتصاد كشور خودش نمى تواند از سياستهاى ايران استفاده كند زيرا احتمال بروز شكاف و دسته بندى هاى ناخواسته در جماعتهاى متشكله اين حزب مى رود.