بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید تهيه كننده ناجى راداداره كل پشتيبانى فرهنگى تاجيكستانجمهورى جيكستان: مساحت 143100 كيلومتر مربع، پايتخت دوشنبه (700000 نفر)، جمعيت كشور 5375000 نفر، زبان فارسى تاجيكى، خط از سال 1991 مجدداً رسم الخط عربى شد، مذهب سنى حنفى، شيعه اثنى عشرى، شيعه اسماعيلى، سنى شافعى و اقليت مسيحى - زرتشى و يهودى، نژاد آريائى - سكّا و ماساژت.
اديان و مذاهب
اكثر مردم سنى حنفى مى باشند و ابو حنيفه را امام اعظم مى دانند، تعدادى مسلمان شافعى مذهب و گروه كوچكى شيعه وجود دارد كه 90% آنها پيروان مذهب اسماعيليه به رهبرى آقاخان و 10% آنها اثنى عشرى هستند.گروهى از اقليتهاى مسيحى، زرتشتى و يهودى در تاجيكستان وجود دارند. امروزه با استقلال تاجيكستان و كشورهاى جديد التأسيس آسياى مركزى انجام فرائض دينى آزاد شده است منتهى سياست دولت بر جدايى مذهب از سياست استوار است. در سال 1995 كريم آقاخان سفرى به تاجيكستان مى كند و با رئيس جمهور «امامعلى رحمانف» ديدار و گفتگو مى كند و توافقاتى مى نمايند و قرار شد كه وى كمكهاى مالى زيادى به تاجيكستان (اسماعيليه ها) بنمايد. به علت 70 سال سلطه كمونيسم در آسياى مركزى و تاجيكستان، اعتقادات مذهبى در ميان مردم رنگ باخته است. البته افراد سالخورده و ميان سال از روحيه مذهبى و فرهنگ اسلامى برخوردارند و فرهنگ ايرانى درتمام شئون زندگى فردى و اجتماعى و خصوصيات اخلاقى آنها متجلى است. ولى بهر حال هم اكنون مردم به انجام فرائض دينى علاقه زيادى به قرآن و كتب مذهبى نشان مى دهند. اداره قاضيات كه امور مذهبى را به عهده دارد از سوى كشورهائى چون پاكستان، عربستان، ليبى و اردن كمك مالى مى گردند و اگر در امور سياسى دخالت كنند با قطع كمكها روبرو خواهند شد. البته قاضى تور جان زاده رئيس قاضيات از شخصيت هاى با نفوذ بوده و در انتخابات از خدا نظر اف در برابر رحمان نبى اف (رئيس جمهور فعلى) حمايت كرد. وى پس از روى كار آمدن جبهه خلق از اين مقام بركنار شد و هم اكنون در گروه مخالف فعاليت مى كند و امروز مفتى شريف زاده در رأس اداره قاضيات تاجيكستان است.
اوضاع فرهنگى، اجتماعى
در يك جمله فرهنگ ايرانى و آداب و رسوم ايرانى در روح و روان مردم تاجيكستان نقش بسته است و سلطه 70 ساله روسيه نتوانسته است تأثيرى بر آن داشته باشد. پس از استقلال 1991 آهنگ ايرانى كردن همه فرهنگ و آداب بتدريج نضج مى گيرد و مهمترين مشكل فرهنگى جامعه تاجيك امروزه بازگشت به خط و زبان علمى مادرى (فارسى) است و با همكارى جمهورى اسلامى ايران تلاش مى شود كه واژه هاى روسى را حذف و واژه هاى اصيل فارسى را جايگزين نمايد. تكنوكراتها مخالفين سرسخت اين بازگشت به خط نياكان هستند.- از ديگر معضلات اجتماعى گذر از دوران برنامه ريزى متمركز (سوسياليستى) به اقتصاد بازار و قطع و يا كم كردن وابستگى اقتصادى به روسيه مى باشد و همچنين گذر از يك حكومت توتاليتر به يك حكومت دموكراتيك تجربه اى است كه براى تاجيكستان مانند ساير جماهير شوروى سابق تازگى دارد.- وضع اقتصادى تاجيكستان بسيار نابسامان است و جنگهاى داخلى و كشتار مسلمانان انقلابى توسط دولت شدت فقر را افزايش داده است.
حكومت، سازمانهاى ادارى و سياسى
قانون اساسى تاجيكستان در 1994 با همه پرسى به تصويب رسيد. در اين قانون تاجيكستان جمهورى مستقل و دموكراتيك عنوان شده و زبان رسمى فارسى است. آزادى افكار و انديشه و فعاليت احزاب سياسى مورد تأكيد قرار گرفته. قوه مجريه: رئيس جمهور، رئيس دولت و رئيس قوه مجريه مى باشد. وى فرمانده كل قواى مسلح كشور است و سران سه قوه را معرفى مى نمايد. رئيس جمهور با رأى مردم براى مدت 5 سال انتخاب مى گردد و تنها دو دوره پياپى مى تواند انتخاب شود.قوه قضائيه مستقل مى باشد.
احزاب سياسى: 1- حزب كمونيست كه از زمان سلطه شوروى در تاجيكستان به وجود آمد در سال 1999 حزب كمونيست مجدداً رسميت يافت و رئيس آن رئيس جمهور مى باشد.2- حزب دموكراتيك تاجيكستان: رياست آن با «شادمان يوسف» است. تأسيس 1990، درسال 1992 15000 عضو داشت و عمده ترين حزب اقليت مى باشد. بعد از جنگهاى داخلى 3- 1992 فعاليت سياسى آن ممنوع شد و با «نهضت اسلامى» و «حزب رستاخيز تاجيكستان» تا سپتامبر 1994 همكارى نمود و سريعاً با يك چرخش سياسى به دولت تاجيكستان نزديك و با تأييد انتخابات رياست جمهورى و پارلمانى و كار رفراندوم قانون اساسى در ژوئيه سال 1995 رسماً اجازه فعاليت يافت اين حزب به دو گروه اقليت و اكثريت تقسيم شده است. گروه اكثريت به رهبرى آقاى «نيازاف»با گروههاى مخالف دولت از جمله نهضت اسلامى همكارى مى كند و مخالت دولت است. ولى گروه اقليت به رهبرى «شادمان يوسف» به دولت نزديك شد و اجازه فعاليت يافته است.3- حزب نهضت اسلامى: مدتها به صورت زيرزمينى و مخفيانه فعاليت مى كرده است و در 26 اكتبر 1991 پس از آزادى تشكيل احزاب به صورت رسمى فعاليت خود را آغاز كرد. رسمى شدنش پس از ماهها تظاهرات بود. اين حزب وابسته به حزب نهضت اسلامى اتحاد جماهير شوروى بود كه پس از گرايش به پان تركيسم، شاخه تاجيكستان از آن جدا شد. اداره قاضيات به رهبرى قاضى كلان اكبر تورجان زاده به اين حزب پيوست و موجب قدرتمند شدن حزب شد. رهبر اين حزب سيد عبدا نورى و معاون اول آن حاج اكبر تورجان زاده مى باشد. در ميان روحانيون و روستائيان نفوذ دارد، 60% درصد طرفداران در روستاها هستند. امروزه فعاليت اين حزب ممنوع اعلام شده و طرفداران حزب به مبارزه مسلحانه با رژيم در مناطق مرزى افغانستان و بدخشان مشغول هستند. درشمال تاجيكستان ناحيه اى است به نام مسچاه كه حدود 150 هزار نفر جمعيت دارد و به عصيان و تمرّد و سركشى در مقابل حكومت كمونيستى درآسياى مركزى شهرت دارند. مردم اين منطقه حنفى مى باشند امّا از نظر افكار و اصول عقايد شباهت زيادى به شيعيان دارند. افراد مذهبى اين منطقه حزب نهضت اسلامى را تأسيس كردند. رهبرى اين افراد را محمد يوسف فاضل امام جمعه مسجد اقبال به عهده دارد. وى در منطقه مسچاه داراى نفوذ و تأثير زيادى مى باشد. برنامه اين حزب پاسدارى از استقلال تاجيكستان و برقرارى سيستم پارلمانى براى توسعه اسلام به عنوان عامل منسجم كننده اقوام مختلف نيز مد نظر است. به عقيده رهبران نهضت شريعت انحصار منافع توسط حزب كمونيست را ممنوع مى داند و معتقد به برقرارى روابط نزديكى با كشورهاى اسلامى هستند.4- حزب رستاخيز در 1989 براى پشتيبانى از پروستروئيكا به وجود آمد. اعضاى آن روشنفكران شهرى مى باشند و پيرو افكار ملى گرايى در چهار چوب اقوام فارسى زبان هستند و از اولين خواسته هاى اين جنبش انتخاب زبان تاجيكى به عنوان زبان رسمى دولت و بازگشت به خط و الفباى فارسى و استغلال اقتصادى بوده است .رهبر اين جنبش علم اقتصاد طاهر عبدالجبار خواهان ايجاد سيستم پارلمانى با پست نخسست وزيرى مى باشد. آنها معتقد به اسلام به عنوان يكى از عناصر تشكيل دهنده فرهنگ ملى تاجيكها هستند. اولويت را در روابط خارجى به برقرارى روابط با ايران، افغانستان و پاكستان مى دهند.5- لعل بدخشان در 1992 شروع به فعاليت كرد. بسيارى از شخصيتهاى مهم علمى، سياسى و فرهنگى شهر دوشنبه مانند اكبرشاه اسكندراف از اعضاى آن هستند. اين حزب سه هزار عضو دارد. رهبر اين حزب اتابك امير بكف مى باشد. برنامه اين برقرارى يك حكومت دمكرات در تاجيكستان و خود مختارى ادارى بيشتر در منطقه بدخشان مى باشد. اين حزب مخالف يك رژيم رياست جمهورى است و معتقد به يك سيستم هدايت جمعى است. اين حزب از جمله چهار حزبى بود كه بعد از جنگهاى داخلى 3 - 1992 فعاليت آن ممنوع اعلام شد.6- حزب خلق تاجيكستان: اين حزب معتقد به جدايى دين از سياست است. مؤسسان حزب شخصيت هاى شناخته شده از ميان سياستمداران، علماء، صاحبكاران، خادمان علم و فرهنگ، نمايندگان رشته هاى كشاورزى و صنايع هستند.7- حزب بازسازى سياسى و اقتصادى.
سومالى
سومالى كشور جمهورى در قاره آفريقا (شاخ آفريقا) داراى 9 ميليون نفر جمعيت، پايتخت و بزرگترين شهر موگاديشو (700000 نفر)60% باسواد.مذهب: اسلام، نژاد سومالى، عرب، زبان:سومالى (رسمى) عربى (رسمى) سواحلى.سومالى يكى از بيست و پنج كشور فقير جهان است، بيشتر مردم بصورت ابتدائى گله چرانى مى كنند، شتر، گاو بز و گوسفند پرورش مى دهند، وهابيون آموزش ديده در عربستان در سومالى فعالند، از لحاظ سوق الجيشى براى كنترل درياى سرخ و خليج عدن بسيار پر اهميت است.
جغرافياى تاريخى
در سال 1889 ايتاليا بخش كوچكى از سومالى را متصرف، آنگاه نقاط شمالى را نيز تصرف كرد. و از جنوب نيز قسمتى از اراضى زنگبار را متصرف گشتند. در جنگ جهانى دوم، ايتاليا به سومالى لشگر كشيد و در اوت 1940 همه اين ناحيه را تصرف كرد اما انگلستان از 1941 آنرا از ايتاليا بازستاند و سومالى ايتاليا را نيز خود اشغال كرد در 1960 انگلستان ناحيه اشغالى سومالى خود را رها كرد و هر دو جزء سومالى در اول ژوئيه 1960 متحد و مستقل و بنام سومالى ناميده شد. ژنرال زياد باره با يك كودتاى بدون خونريزى در 21 اكتبر 1969 به قدرت رسيد و با توجه به افكار كمونيستى و سوسياليستى وى، اقتصاد مملكت روز به روز به قهقرا و نابودى كشانده شد. مردم سومالى فقيرترين مردم آفريقا مى باشند ولى بسيار مغرور و با كرامت مى باشند و عليرغم فقر خانمانسوز ضد استعمار خارجى مى باشند و مبارزات مردم اين كشور به رهبرى ژنرال فرح عيديد عليه حضور نظامى آمريكا در سومالى بر همگان روشن است.
جمهورى آذربايجان
مساحت حدود 86600 كيلومتر مربع، پايتخت باكو با 1779500 نفر جمعيت، جمعيت 2/7 ميليون نفر، 83% جمعيت آذرى و بقيه را به ترتيب روسها - ارامنه - زگى ها - آوارها اكراينى ها تاتارها تالشى ها - تركها گرجيها - كردها - و اودين ها، زبان آذرى، خط الفباى لاتين.منابع استراتژيك: اين جمهورى از نظر منابع انرژى به ويژه نفت خام بسيار غنى است و به عنوان عرضه كننده مهم تجهيزات و وسايل حمل و نقل صنعت نفت قلمداد مى گردد. 72% توليد نفت آذربايجان از فلات قاره درياى خزر مى باشد. نفت خام آذربايجان به علت سبك بودن، درصد ناچيز سولفور و حجم زياد بازدهى بنزين، حائز اهميت فراوان است.
اديان و مذاهب
70% شيعه، 30% سنى حنفى مذهب. ضمناً اجتماعات مسيحى كه عمدتاً نمايندگان ارتدوكس روسيه و گروهى از ارامنه وجود دارد. بعد از انقلاب اكتبر 1917 حكومت شوروى تلاش كرد كه اسلام را از بين ببرد. مساجد را بستند، انجام فرائض دينى در آن دوره آسان نبود، با اين همه عجيب است كه آنها همچنان وفادارى مذهبى خويش را حفظ كرده اند. جمهورى آذربايجان يكى از مراكز مهم اسلامى درساليان قديم بوده است.
حكومت، سازمانهاى ادارى و سياسى
سرزمين امروزى اين جمهورى در 1813 و 1828 توسط ايران به روسيه واگذار گرديد، در 1936 رسماً بخشى از جماهير شوروى شد. بعد از فرو پاشى شوروى، پارلمان آذربايجان در 29 سپتامبر 1989 قطعنامه حاكميت را تصويب نمود و در 29 دسامبر با اكثريت آراء58/99% در يك رفراندم اين مسئله تصويب شد در1991 اياز مطلب اف به عنوان رئيس حكومت انتخاب شد در 1992 ابوالفضل ايلچى بيگ با 1/55% آراء به رياست جمهورى انتخاب گشت و از سال 1993 حيدر على اف رئيس جمهورى آذربايجان است.سيستم رياست جمهورى در اين سرزمين وجود دارد و نهاد قانونگذارى منتخب مى باشد. احزاب و سازمانهاى سياسى مختلفى يك اپوزيسيون فعال را تشكيل مى دهند. بزرگترين گروه سياسى، جبهه خلق آذربايجان است كه در1989 به رهبرى ابوالفضل ايلچى بيگ تأسيس شد انتقال حكومت از كمونيستى به دموكراسى و بازار آزاد شامل معرفى يك پول جديد و يك قانون اساسى جديد است. در حال حاضر بزرگترين مشكل حكومت جمهورى آذربايجان جنگ با همسايه خود ارمنستان نسبت به اراضى است كه هر دو كشور آن را متعلق به خود مى دانند.بالاترين ارگان اقتدار دولت، يك شورايعالى است كه نهاد «پرزيديوم» و شوراى وزيران راكه عاليترين ارگان اجرايى و ادارى است انتخاب مى كند. دولت در اين جمهورى مستقيماً توسط رياست جمهورى منصوب مى شود. رئيس جمهور منتخب، نخست وزير و شوراى وزيران را منصور مى كند. انتصاب آنها بايد توسط مجلس تصويب شود.رياست دولت به عهده رياست جمهور است.
تقسيمات كشورى و ادارى
جمهورى آذربايجان داراى يك جمهورى خودمختار «نخجوان» و يك منطقه خودمختار «ناگورنو قره باغ» است. منطقه ناگورنو قره باغ داراى شرايعالى است. در 10 سپتامبر 1991 طى انجام رفراندومى ساكنان اين منطقه با اكثريت آراء به استقلال آن رأى دادند. سپس ارامنه قره باغ استقلال خود را اعلام كردند. اما جمهورى آنان از طرف جامعه بين المللى به رسميت شناخته نشد. جمهورى خودمختار نخجوان داراى يك مجلس عالى و يك مجمع وزيران است. كه رياست هر يك بطور جداگانه تعيين مى گردد.
پارلمان جمهورى آذربايجان
به موجب قانون اساسى مصوب 21 آوريل 1978 پارلمان عاليترين ارگان تصميم گيرنده كشور متشكل از 360 نفر نماينده است كه دامنه اختيارات آن وسيع و شامل مواردى چون صدور رأى اعتماد به هيأت وزيران و نخست وزير، عزل و نصب رياست قوه مقننه و قضائيه تأييد انتخابات رياست جمهورى و صدور حكم عزل رئيس جمهور و
احزاب سياسى
1- جبهه خلق آذربايجان، تأسيس 1989 در باكو: اين جبهه توانست يك اپوزيسيون سازمان يافته اى را نسبت به حزب كمونيست آذربايجان تشكيل دهد و به دنبال اعتصابات و تظاهرات سراسرى و پشت سر گذاشتن مشكلات زياد سرانجام در 7 ژوئن 1992 (1371) حاكميت را به دست گرفت و در انتخاب رياست جمهورى در خرداد همان سال ابوالفضل على اف ايلچى بيگ به رئيس جمهورى كشور برگزيده شد. در 14 خرداد 1372 يعنى يك سال بعد كودتاى نظامى از شهر گنجه به رهبرى صورت حسين اف عليه حاكميت جبهه خلق صورت گرفت و سرانجام منجر به سقوط آن شد. حيدر على اف كه در نخجوان رياست مجلس عالى را به عهده داشت به باكو آمد و زمام امور را بدست گرفت ابتدا به رياست پارلمان برگزيده شد و در تاريخ 11/7/1372 به عنوان رئيس جمهور قانونى با 8/98% آرا رهبرى كشور را به عهده گرفت. خط مشى هاى سياسى اقتصادى كنونى جبهه خلق بر موارد زير استوار است: پان تركيسم: لائيسم، اعتقاد به بازار آزاد، پان تورانيسم، مخالف با اصول گرايى اسلامى، گرايش به غرب و ايجاد آذربايجان واحد.حزب استقلال ملى: رهبرى اين حزب از اعضاى اصلى تشكيل دهنده جبهه خلق بودند. اعتبار على اف حزب استقلال ملى را در 1992 بنيان نهاد. اين حزب مخالف عضويت در جامعه كشورهاى مستقل مشترك المنافع و مخالف تعغير رسم الخط كريل كه مردم آذربايجان استفاده مى كنند به رسم الخط لاتين است .وى تغيير هويت ترك آذرى به ترك عثمانى را مغاير منافع ملى قلمداد مى كند .حزب سوسيال دمكرات: از جبهه خلق منشعب شد. مخالف نزديكتر شدن با تركيه، لائيسم و موافق عضويت در كشورهاى مستقل مشترك المنافع است .حزب مساوات، حزب راه صحيح، اتحاديه كارگرى مستقل توران، حزب همبستگى مردم آذربايجان، حزب آذربايجان مستقل حزب آذربايجان نوين، حزب آزادى خلق و حزب اسلامى.
حزب اسلامى
حزب اسلامى تنها سازمانى است كه در سطح جمهورى فعال بوده و در هر شهرى داراى شعباتى مى باشد. اعضاى اين حزب از جبهه خلق منشعب و نهايتاً در 1992 حزب اسلامى را تأسيس كردند. رهبر حزب حاج على اكرام است. هدف اين حزب احياى اسلام و فرهنگ ملى، وحدت مسلمين، كوشش در حفظ استقلال و وحدت جمهورى و گسترش مساجد و مراكز فرهنگى اسلامى مى باشد. در حال حاضر حزب به بازسازى و گسترش مساجد و برگزارى مراسم و اعياد اسلامى مى پردازد و داراى دو نشريه بنام اسلامى سى (صداى اسلام) و اسلام ديناسى (دنياى اسلام) مى باشد. جمهورى اسلامى ايران پس از استقلال آذربايجان، گامهاى بلندى در جهت ارتقاع فرهنگ، علم و آگاهى اسلامى مردم آذربايجان برداشته است كه شامل ايجاد و تأسيس صدها مركز فرهنگى و تعليم صدها طلبه آذرى در قم و تعمير مساجد و مدارى مى باشد.
قطر
امير نشين قطر، پايتخت دوحه، جمعيت، 500000 نفر، در دوحه 300000 نفر ساكنند، 13قطرى الاصل 23 مهاجران عربى و آسيايى (پاكستانى 18%، هندى 11%، ايرانى 10% و بقيه فلسطينى، لبنانى، مصرى و فيليپينى ها هستند).15000 نفر مهاجر غربى در قطر حضور دارند كه بعنوان مستشار عمل مى كنند، زبان و خط رسمى قطر عربى است و زبان انگليسى نيز زبان دوم است و زبان فارسى تا حد قابل توجهى در قطر حضور دارد.
اهميت حضور استراتژيك
شبه جزيره قطر در قلب منطقه خليج فارس قرار دارد و دسترس آن به دو طرف منطقه بسيار آسان است و از منابع عظيم گاز و نفت سرشار مى باشد و لذا بسيار پر اهميت است .و لذا موجب جلب توجه و يا طمع ورزى روز افزون قدرتهاى خارج از منطقه بويژه آمريكا و انگليس شده است.
اديان و مذاهب
دين رسمى قطر اسلام بوده و بيش از 95% جمعيت اين كشور مسلمان مى باشند. اقليت مسيحى نيز 5% هستند. 50% درصد جمعيت بومى و سنى مذهب وهابى مى باشند و خاندان آل ثانى، نيز جزو آنان هستند. شريعت منبع اصلى قانونگذارى است. روابط تنگاتنگى فيمابين علماى وهابى قطر و عربستان وجود دارد و قطر و عربستان در واقع تنها حكومتهاى وهابى در سطح منطقه و سطح جهان مى باشند، وهابيون در سال 1809 با حمايت رحمة بن جابر كه يكى از دزدان جسور بوده و بر خورحسان تسلط داشت توانستند قطر را بطور كامل تحت حاكميت خود در آورند سپس در سال 1810 حكومتى وهابى شامل قطيف، قطر و بحرين تأسيس يافت.
نفوذ اديان در اوضاع سياسى و فرهنگى جامعه
بيشتر نفوذ سياسى و فرهنگى متعلق به مذهب وهابى، سپس اهل سنت غير وهابى كه حدود نيمى از مسلمانان بومى اين كشور را تشكيل مى دهند. شيعيان قطر كه كمتر از 20% از مسلمانان اين كشور را تشكيل مى دهند و داراى نماينده اى بنام سليمان حيدر در مجلس مشورتى اين كشور بودند. شيعيان نفوذ قابل توجهى در بازار قطر دارند.
سياست مذهبى حكومت
عدم تفكيك مذهب و حكومت در قطر از يكديگر موجب شده تا دولت آل ثانى مقررات مذهبى منحصر به فردى را در جامعه قطر در ميان خارجيان مقيم اين كشور اعمال نمايد. موضع گيرى حكومت در قبال مسائل مبتلا به جهان اسلام نيز تابع نظريات علما بويژه مفتى اين كشور بود و تضاد و تقابلى على الاظاهر بين حكومت و نهاد مذهبى كشور وجود ندارد. شريعت يا حقوق اسلامى منبع اصلى قانونگذارى در قطر بوده، شيعيان قطر از آزادى رضايتبخشى برخوردارند.مردم قطر عليرغم اينكه مسلمان هستند امّا رفته رفته تحت تأثير فرهنگ غربى از طريق ماهواره ها و برنامه هاى تلويزيونى و حضور تعداد زيادى از اتباع كشورهاى غربى كه تحت مستشار در بخشهاى مختلف اين كشور مشغول هستند، قرار گرفته اند.
آداب و رسوم فرهنگى
قطر به علت مهاجر پذيرى داراى فرهنگ واحدى نمى باشد. حضور شمار بسيارى از اتباع كشورهاى هند (90 هزار نفر) پاكستان (60 هزار نفر)ايران (25 هزار نفر) بنگلادش (30 هزار نفر) بافت اجتماعى اين كشور را به صورت تركيبى از فرهنگهاى مختلف در آورده است. و صرف نظر از تأثير فرهنگ كشورهاى استعمارى بر قطر ايرانيان در صدد گروههايى هستند كه بر فرهنگ قطرى گذاشته است.
مهمترين مشكلات فرهنگى و اجتماعى
سپردن فرزندان خردسال به دايه هاى فيليپينى، هندى، بنگلادشى و نيز پيدايش پديده جديدى بنام ماهواره مى باشد. استخدام اتباع خارجى بويژه اتباع كشورهاى غربى نظير مصر و استخدام اساتيد دانشگاه آمريكائى و انگليسى و اعزام دانشجو به اروپا و آمريكا و برخى كشورهاى عربى است.درسال 1963 دانشجويان بازگشته از غرب و آشنا به نظام ليبراليسم بعضاً تحمل خاندان سلطنتى آل ثانى و حكومت خليفه اى را نداشته ودست به اعتراضاتى مى زدند. در اين سال يك تظاهرات عمده كه منجر به اعتصاب عمومى شد اتفاق افتاد.
لطفا منتظر باشید ...
