يكى از نامهاى قرآن مجيد، ذكر است و به عبارتى تمام قرآن نيايش است اما از آن ميان متجاوز از صد آيه به شيوه دعا نازل شده و بندگان را به نيايش و اخلاص دعوت مىكند از جمله: 01 «واذا سئلك عبادى عنى فانى قريب اجيب دعوة الداع اذا دعان فليستجيبوا لى وليؤمنوا بى لعلهم يرشدون» [2]و هنگامى كه بندگان من از تو درباره من سؤال كنند، بگو من نزديكم دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا مىخواند پاسخ مىگويم سپس آنها دعوت مرا بپذيرند و سپس ايمان بياورند باشد كه راه راست را بيابند و به مقصد رسند. در اين آيه كوتاه خداوند هفت مرتبه به ذات پاك خود و هفت مرتبه به بندگان اشاره فرموده است، و به اين وسيله نهايت پيوستگى و قرب و ارتباط و محبتخود را نسبتبه انسان مجسم ساخته است [3] . 02 « فادعوالله مخلصين له الدين» [4] خدا را بخوانيد در حالى كه دين خود را براى او خالص كردهايد. 03 «وقال ربكم ادعونى استجب لكم...» [5]پرورگار شما گفته است مرا بخوانيد تا دعاى شما را اجابت كنم... از اين آيه شريفه نكاتى چند استنباط مىشود كه عبارتند از: الف) دعا كردن محبوب الهى و مطلوب اوست. ب) بعد از دعا وعده اجابت داده شده است ولى مىدانيم كه اين وعده مشروط است (در صورتى اجابت مىشود كه شرايط لازم را داشته باشد). ج) دعا نوعى عبادت است چرا كه در ذيل آيه واژه عبادت بر آن اطلاق شده است. 04 «قل مايعبؤا بكم ربى لولا دعاؤكم فقد كذبتم فسوف يكون لزاما» [6] بگو پروردگار براى شما ارجى قائل نيست اگر دعاى شما نباشد (شما آيات خدا و پيامبران را) تكذيب كرديد. اين آيه آخرين آيه سوره فرقان و درحقيقت نتيجه تمام سوره است. گرچه از دعا در اين جا معانى متعدد استنباط مىشود ولى ريشه همه معانى به يك اصل بازمىگردد، مفهوم آيه چنين است: آنچه به شما ارزش و بها مىدهد همان توجه به پروردگار است.
تشويق به دعا
حمادبن عيسى مىگويد: «شنيدم از حضرت صادق عليهالسلام كه مىفرمود: «دعا كن و مگو كار از كار گذشته است زيرا دعا همان عبادت است» و خداى عزوجل مىفرمايد: «آنان كه از عبادت من تكبر ورزند زود است كه سرافكنده به دوزخ درآيند. [7] مجلسى (ره) مىگويد: مقصود اين است كه چنانچه در پيش گفته شد دعا به خودى خود عبادت است زيرا در اين آيه، آن را عبادت دانسته و خداى تعالى به آن فرمان داده است. پس بر فرض كه به اجابت نيز نرسد، به خاطر اطاعت امر او بايد انجام شود، مانند ساير عبادات و ترك آن موجب خوارى و كوچكى است، و در وعده خويش تخلف نورزد و اين مطلب با تقدير هم منافات ندارد، زيرا دعا نيز مقدر است و فايدهاى كه بر آن مترتب شود، مقدر گرديده است. [8] امام صادق عليهالسلام فرمود: «اميرالمؤمنين مىفرمايد: محبوبترين كارها در روى زمين براى خداى عزوجل دعاست و بهترين عبادت پرهيزگارى و پارسايى است و اميرالمؤمنين مردى بود كه خود بسيار دعا مىكرد». پيامبران كه اسوههاى بشريتند، از آدم تا خاتمعليهالسلام همواره با نيايش و دعا به خالق خويش تقرب مىجستند و به هنگام شدايد با سلاح دعا استقامت مىورزيدند و بدان وسيله به خدا توسل مىجستند. قرآن مجيد درباره نوح عليهالسلام مىفرمايد: «فدعا ربه انى مغلوب فانتصر ففتحنا ابواب السماء...[9]او پروردگارش را خواند: من مغلوب شدهام، انتقام بكش و ما نيز درهاى آسمان را روى او گشوديم. و مىگويد: چون يونس عليهالسلام در شدت ظلمات گرفتار آمد خدا را خواند و دعايش مستجاب شد. [10]همچنين از قول زكريا و ايوبعليهمالسلام و از پيامبران اولوالعزم و قافلهسالار رسولان حضرت ختمى مرتبت صلى الله عليه وآله نيايشهاى بسيارى آورده است.
فضيلت دعا
قال رسول الله صلى الله عليه وآله «مامن شىء اكرم على الله تعالى من الدعاء» [11] نبىاكرمصلى الله عليه وآله فرمود: هيچ چيز نزد خدا از دعا گرامىتر نيست. از امام باقر عليهالسلام پرسيدند: كثرة القرائة افضل او كثرة الدعاء؟ آيا تلاوت زياد قرآن افضل استيا بسيار دعا نمودن؟ فرمود: «كثرة الدعاء افضل» [12] بسيار دعا كردن افضل است. امام صادق عليهالسلام فرمود: «هر كس از فضل و احسان الهى درخواست نكند فقير و بيچاره مىشود». قال النبى صلى الله عليه وآله: «لايرد القضاء الا الدعاء» قضاى الهى را جز دعا برنمىگرداند.» قال رسول الله صلى الله عليه وآله: الدعاء سلاح المؤمن وعمود الدين و نور السموات والارض.» رسول خدا فرمود: دعا اسلحه مؤمن و عمود دين و روشنى بخش آسمانها و زمين است.
لطفا منتظر باشید ...
