سنت و بدعت، دو اصطلاح شرعى و فقهى اسلامى هستند كه يكى پسنديده و مورد تاكيد اسلام است، و ديگرى يعنى بدعت ناپسند و مورد نهى و منع اكيد است. با اين كه مفهوم اين دو لفظ اجمالا در ذهن هر مسلمانى واضح است، اما از لحاظ مصاديق و موارد، دچار سردرگمى و اشتباه و اختلاط مىباشد و لازم است مورد بحث قرار گيرد.
اهميت اين بحث
مشخص نبودن موارد و مصاديق سنت و بدعت، در بين مذاهب و فرق اسلامى باعثسوءظن پيروان اين مذاهب به يكديگر و بلكه موجب تفسيق و تكفير يكديگر گرديده است. هر كسى عمل ديگرى را بدعت مىشمارد و هر كدام ديگرى را بدعتگذار مىنامد. پيداستبدعتگذار هم از لحاظ اسلام در رديف كافر و مرتد مىباشد. بيشترين بدبينيها و تهمتهاى نارواى فرق اسلام به يكديگر ناشى از همين امر است. بحث وافى و كافى راجع به سنت و بدعت و تشخيص موارد و مصاديق هر كدام، اين بدبينيها را كم مىكند، روشن كردن نقطهنظر مذاهب در اين مورد، افكار را روشن و اتهامات را برطرف مىنمايد. بديهى است كه اين سوءظنها و تهمتها يكى از اسباب و بلكه از مهمترين اسباب تفرقه ميان مسلمين و سبب فقدان روح اخوت و وحدت اسلامى است، و تا اين سبب تفرقه رفع نگردد، تفرقه بين مسلمانها همچنان باقى است و لهذا طرفداران تقريب مذاهب و وحدت اسلامى، بايد بيش از ديگران به اين امر مهم و حياتى يعنى تبيين صحيح سنتها و بدعتها در اسلام، همت گمارند.
بدگمانى گناه و تحقيق واجب است
نظر به همين نكته خداوند در سوره حجرات (آيه 10)، از يك سو بر اخوت مؤمنين تاكيد مىكند (انما المؤمنون اخوة فاصلحوا بين اخويكم) و از سوى ديگر سوءظن و بدگمانى را مردود و تحقيق و جستجو از صحت و سقم آنچه را كه راجع به ديگران نقل مىشود واجب دانسته است. راجع به سوءظن مىفرمايد: «يا ايها الذين آمنوا اجتنبوا كثيرا من الظن ان بعض الظن اثم» (حجرات 12) درباره تحقيق از خبرها مىگويد: «يا ايها الذين آمنوا ان جاءكم فاسق بنباء فتبينوا ان تصيبوا قوما بجهالة فتصبحوا على مافعلتم نادمين» (حجرات /6) اين آيه راجع به خبر ارتداد قومى خاص آمده ولى حكم آن كليت دارد. حال همانطور كه راجع به خبر ارتداد قومى بايد تحقيق شود و تحقيق ناكرده نبايد بر آن قوم هجوم بياورند، اگر از يك مذهب اسلامى عقيدهاى را بشنوند بايد تحقيق كنند و بدون تحقيق به آن مذهب هجوم نياورند. و آن مذهب را بدعت ندانند. مرحوم علامه كاشف الغطاء مقالهاى تحت عنوان «التثبت قبل الحكم» در مجله رسالة الاسلام دارد كه بسيار مهم است وى بسيارى از تهمتهاى مذاهب به يكديگر را ناشى از عدم تحقيق و بررسى مىداند. در سوره حجرات، قرآن حكم جنگ و درگيرى ميان دو طايفه از مسلمين را بيان مىكند و نيز از غيبت مسلمان، مسخره كردن مسلمان، لقبها و نامهاى ناشايسته به ديگران دادن منع نموده استبنابراين بايد سوره حجرات را سوره «وحدت و اخوت» ناميد.
لطفا منتظر باشید ...
