معرفي لوح فشرده دائرة المعارف اسلام
معاونتهاي ترجمه و تحقيقات پارسا دائرة المعارف اسلام[1] اولين كوششي است كه از سوي خاورشناسان غرب براي گردآوري اطلاعات مربوط به دانشهاي اسلامي و جهان اسلام در قالب دائرة المعارف نگاري انجام يافته است. اين دائرة المعارف با پشتوانه قرار دادن همه تجارب و دستاوردهاي علمي خاورشناسان و اسلامشناسان غرب در نيمه دوم سده نوزدهم ميلادي, تدوين شد و استقبال جهاني را در كشورهاي مختلف اسلامي و غير اسلامي از سوي پژوهشگران و انديشمندان در پي داشت. اما تاريخچه تأسيس سازمان دائرة المعارف اسلام و تدوين مجموعهاي با اين نام، به كنگره بين المللي شرقشناسي در لندن در 1892 ميلادي بر ميگردد. در اين كنگره شخصي به نام اسميت[2] پيشنهاد تأليف چنين دائرة المعارفي را مطرح كرد. اين پيشنهاد تصويب شد و در همان كنگره, كميتهاي متشكل از سيزده عضو و به رياست اسميت متصدي فراهمسازي زمينههاي لازم براي اين كار گرديد. اما پس از مدتي اسميت درگذشت و اجلاسيه بعدي گلدزيهر[3] را به جاي او تعيين كرد. در كنگره پاريس, 1897, گلدزيهر استعفا داد و هوتسما[4] به جاي او انتخاب شد. در همين جلسه, گروهي از بين خاورشناسان كشورهاي انگلستان, فرانسه, آلمان, ايتاليا, روسيه, مجارستان, اتريش و هلند براي تسريع امور دائرة المعارف اسلام انتخاب شدند. جلد اول دائرة المعارف در كنگره رم ارائه گرديد و مورد پذيرش واقع شد. نظارت علمي بر مقالات و ويرايش آنها را گروهي زير نظر گويه[5] و هوتسما بر عهده داشتند. نيز كميسيوني مأمور طراحي و برنامهريزي و تنظيم سياستهاي كلي شد. كار آنها در سال 1902 به پايان رسيد و قرار شد دائرة المعارف اسلام به سه زبان انگليسي, فرانسوي و آلماني منتشر گردد. ضرورتهاي مختلفي, خاورشناسان را به انجام اين پروژه مهم ترغيب كرد. اما مهمترين عامل, فراواني و پراكندگي پژوهشهاي اسلامي در سراسر جهان و نياز به گردآوري و تنظيم آنها بود. چاپ اول دائرة المعارف اسلام توسط يكي از ناشران با سابقه، يعني بريل[6] به سال 1908 در ليدن آغاز شد و جلد اول آن در 1913 منتشر گرديد. به هنگام نشر جلد اول, اعضاي هيئت علمي عبارت بودند از: هوتسما, آرنولد, رنه بايست و هارتمان و در زماني كه جلد دوم به زير چاپ ميرفت, اعضاي علمي غير از افراد مزبور اينان بودند: ونسك, اوريستا, پرونسال و هفنينگ. بعدها اشخاص ديگري از انديشمندان شرقي و مسلمان به عنوان مشاور دعوت به كار شدند: ابراهيم مدكور, محمد شفيع, بزي انصاري, مصطفي شهابي, سيد حسين نصر و محمد الطالبي. دائرة المعارف اسلام به زبانهاي اردو, فارسي, عربي و تركي ترجمه شد. ترجمه فارسي با افزودن مقالات جديد, زير عنوان دانشنامه ايران و اسلام تا جلد يازدهم و تا مقاله اردبيل, بين سالهاي 1975 تا 1991 ميلادي انتشار يافت. پس از آن، سازمان مربوط در خط مشي خود تجديد نظر كرد و با تابلوي بنياد دائرة المعارف اسلامي به تدوين دانشنامه جهان اسلام پرداخت كه تا كنون چهار جلد آن منتشر شده است. ترجمه تركي بين سالهاي 1940 تا 1988 از سوي آموزش و پرورش تركيه در استانبول پيگيري شد و همراه با اضافات در 15 جلد منتشر گرديد. ترجمه اردو از 1963 در پاكستان آغاز شد. اين ترجمه در 23 جلد و بين سالهاي 1960 تا 1989 انتشار يافت. ترجمه عربي دائرة المعارف زودتر از ترجمههاي ديگر آغاز شد. اين ترجمه تا مدخل عارفي پاشا در 15 جلد پيش رفت و چاپ آن از 1933 در قاهره زير عنوان دائرة المعارف الإسلامية شروع شد. آقايان احمد محمد شاكر, امين الخولي, محمد يوسف موسي, محمد حميد الفقهي, محمد فؤاد عبد الباقي, مصطفي حلمي, مصطفي عبد الرزاق و ابو ريده پانوشتهاي نقادانهاي براي برخي مقالات نوشتند. بعدها, مركزي با نام مركز الشارقة للإبداع الفكرى، ترجمه عربي را به سرپرستي سمير سرحان تكميل كرد و در 32 جلد منتشر ساخت. ونسك[7] اولين بار به تلخيص دائرة المعارف اسلام به زبان آلماني پرداخت و با درگذشت او در 1 939, كارش توسط يوهانس هندريك كرامر ادامه يافت و بالاخره خلاصه آن زير عنوان فرهنگنامه مختصر اسلام[8] در يك جلد به سال 1941 منتشر گرديد. پس از آن گيب و كرامر مشتركاً به خلاصهنگاري انگليسي آن پرداختند كه حاصل كار آنها توسط آكادمي سلطنتي هلند زير عنوان خلاصه دائرة المعارف اسلام[9] منتشر شد. ويرايش دوم دائرة المعارف اسلام در بيستويكمين كنگره خاورشناسان (پاريس, ژوئيه 1948) به تصويب رسيد. پس از آن، جلد اول در1960 تكميل گرديد. اين چاپ تا سال 1998 در مجموع به 9 جلد رسيد. در اين چاپ علاوه بر افزودن مدخلهاي جديد, پارهاي مقالات به طور كامل يا به صورت جزئي بازنويسي شد. علاوه بر اين چاپها، تا كنون چند تكمله[10] و چند راهنما در قالب فهرستواره[11] و اصطلاحنامه توصيفي[12] براي آن تهيه و منتشر كردهاند. مهمتر از همه آنكه لوح فشردة نُه جلدي ويرايش جديد، يك سال قبل به بازار آمد. اين سيدي, تحول بزرگي دركارهاي پژوهشگران محسوب ميگردد. در مقدمه آن چنين آمده است: اين دائرة المعارف به موضوعات مربوط به اسلام و جهان اسلام از مذهب و تاريخ و سياست و فرهنگ ميپردازد. اين اثر در بر گيرنده مقالاتي راجع به مسلمانان مشهور و طراز اول از هر زمان و سرزمين, پيرامون قبيله و خاندان, مصنوعات و علوم, مراكز سياسي و علمي, جغرافيا, قومشناسي, گياهان و جانوران كشورهاي مختلف و نيز در باره تاريخ, عوارض طبيعي زمين و تاريخ محلّهها و شهرهاي بزرگ است. حوزه جغرافيايي و تاريخي آن شامل امپراتوري عربي اسلامي قديم, سرزمينهاي اسلامي ايران, آسياي مركزي, شبه قاره هند و اندونزي, امپراتوري عثماني و تمامي دولتهاي اسلامي جديد ميباشد. لوح فشرده دائرة المعارف اسلام آميزهاي از شكل و شمايل آشنا همراه با امكانات سريع و مؤثر است. متن كامل مجلدات يكم تا نهم از نسخه چاپي بزرگ دائرة المعارف اسلام هماينك به آساني روي صفحه كامپيوتر در دسترس شماست. امكانات جستجوي جانبي آن به كمك سه فهرست اصلي (نمايه اسامي اعلام, نمايه موضوعات, واژهنامه و فهرست راهنماي مصطلحات) دو چندان شده است، كه كاربر را در راستاي جستجويي پر بازده و كارآ و در اختيار داشتن مجموعهاي عظيم از اطلاعات متنوعِ بيش از 10000 صفحه چاپي در عرض چند ثانيه قادر ميسازد. خط مشي و راهــبرد مطرح در توليد و عرضه لـوح فشرده دائرة المعارف اسلام اين بوده است كه كاربران را عيناً به اطلاعات فراهم شده در خود كتاب رهنمون شود و دقيقاً همان اطلاعات را در اختيار آنان قرار دهد. همچنين در عين حال توانايي آنها را در جستجو و پژوهش و سرانجام در استفاده از اين اطلاعات بهبود بخشد. اين امر نيازمند فراهمساختن جزئيات مهمي مانند سيستم حرفگرداني است؛ به همين منظور و براي اينكه محصول چاپي كه به خواننده عرضه ميشود از كيفيتي آشنا و قريب به ذهن برخوردار باشد, قلم (فونت) مخصوصي جهت نمايش و نيز براي جستجو در زمينه حرفگرداني تدارك ديده شدهاست. اين لوح فشرده مربوط به جلد يكم تا نهم يعني آخرين جلد چاپي از دائرة المعارف اسلام است كه در نوامبر سال 1997 چاپ و منتشر گرديده است. اين دائرة المعارف با وجود نقدهاي فراواني كه به آن وارد شده است, با استقبال پژوهشگران مسلمان و غير مسلمان روبرو بوده است. گراني و كمبود كتاب دائرة المعارف اسلام در كتابخانههاي ايران و نياز مبرم محققان و مدرسان علوم اسلامي به آن, مسئولان مؤسسه ياسين رايانه[13] را بر آن داشت تا شرايطي را فراهم آوردند كه لوح فشرده آن با حد اقل قيمت در اختيار مشتريان قرار گيرد.[1] . The Encyclopaedia Of Islam (EI ) [2] . William Robertson Smith . [3] . Ignaz Goldziher . [4] . Martin Theodore Houtsma [5] . M. J. de Goeje [6] . Brill [7] . Arent jan Wensinck [8] . Hand Worterbuch des Islam [9] . Shorter Encyclopaedia of Islam [10] . Supplement [11] . Index [12] . Glossary [13] . نشاني محل توزيع: قم خيابان صفائيه، ياسين رايانه. تلفن قم: 7740010 ؛ تهران: 8848388 دورنگار قم: 774009؛ اينترنت: www.Yasin-ri.com ؛ پست الكتروني: sale@Yasin-ri.com