مشبک کار نسخه متنی

مشبك كاري يا معرق برجسته، هنري است كه از تركيب تذهيب، معرق و خطاطي، بر روي چوب شكل ميگيرد و در نوع خود از هنرهاي زيبا و جالب توجهي است كه ريشه در هنرهاي اصيل و سنتي كشور دارد.
حميد سليمانيان، متولد 1354 نيشابور كه به خاطر عشق و علاقه به اين رشته، با تلاش و زحمت فراوان به فراگيري و كسب تجربه در آن پرداخته، به تازگي مجموعهاي از جديدترين آثارش را در نمايشگاه قرآن كريم كه هماكنون در قشم داير است، عرضه كرده به اين مناسبت گفت و شنودي با وي انجام شده كه قسمتهايي از آن به نظرتان ميرسد.
ابتدا، راجع به شروع فعاليت هنري خود توضيحاتي بدهيد و اينكه كار هنري شما با چه عنواني ناميده ميشود؟
َ من كارهاي زيادي انجام دادهام و به لحاظ آشناييهايي كه با خط و علاقهاي كه به كارهاي هنري داشتم، تصميم گرفتم در كنار آن كارها، كارهاي ديگري نيز انجام بدهم و در ادامه فعاليتم، اين كار به توليد فرآوردههاي هنري ختم شد، و همچنين اتفاقاتي رخ داد كه باعث شد با صنعت چوب آشنا شوم. آشنايي با خط و صنعت چوب، مرا به سمت اين هنر سوق داد و كاري كه الان انجام ميدهم، مشبككاري يا معرق برجسته ناميده ميشود.
از كي به اين هنر روي آورديد؟
َ وقتي به كارهاي چوبي علاقهمند شدم، احساس كردم در كارهاي ظريفتر چوبي، فعاليت بيشتري ميتوانم داشته باشم و به دنبال شاخههاي ظريفتري از كارهاي چوبي كه تا به حال در آن زمينه كار نشده بود، رفتم و اين شاخه از كارهاي چوبي را شروع كردم. لازم به ذكر است در ابتدا هيچ گونه آشنايي با اين كار نداشتم و فقط به لحاظ اينكه با خط و خوشنويسي و صنعت چوب آشنا بودم زمينه را براي فعاليتم در هنر مناسب ديدم و توانستم در ذهنم تلفيقي از اين دو را شكل دهم و به يك كار زيبا در زمينه صنعت چوب دست يابم.
با چه مشكلاتي در اين زمينه برخورد كرديد؟
َ از جمله مشكلات اين بود كه، محصولات توليدي نميتوانست به آساني در دسترس همگان قرار گيرد، و نيز كارها با كيفيت پائين و قيمت بالا ساخته ميشد. همچنين كاري بود كه حالت انحصاري داشت و افرادي كه توانايي اين كار را داشتند به شكل تفنني به آن ميپرداختند. و كاري از روي ذوق و سليقه شخصي انجام ميدادند.
براي رفع برخي مشكلات، تصميم گرفتم آثار مشبككاري را به توليد انبوه برسانم و در مجموع، موضوع به آنجا ختم شد كه من يك سري ايده را در كنار هم گذاشتم و كوشيدم امكاناتي براي اجراي آنها فراهم كنم و نتيجه، چيزي است كه اكنون تابلو معرق برجسته يا تابلوي مشبككاري شده ناميده ميشود.
چند درصد از كارهايي كه تاكنون انجام دادهايد صبغه و رنگ قرآني دارد؟
َ به لحاظ اينكه شهرستان نيشابور همسايه شهر مقدس مشهد است و شهري مذهبي و با قدمت فرهنگي و تاريخي به شمار ميآيد، بالطبع كارهايي كه توليد ميشود، بازار فروش ميخواهد و نزديكترين بازار براي اين نوع توليدات شهر مشهد است و لذا، از ابتدا به اين سمت سوق پيدا كردم كه كارهاي مذهبي بيشتري توليد كنم و كارهايي انجام دهم كه در آنجا فروش بيشتري داشته باشد.
بعدها نيز به اين نتيجه رسيدم كه در بازار تهران و شهرهاي ديگر هم مفاهيم اسلامي و مذهبي تأثير زيادي دارد و نفوذ مسايل مذهبي، منحصر به شهرهاي مذهبي نيست و شايد برايتان جالب باشد كه بگويم در تهران، استقبال از كارهاي مذهبي حتي از شهرهايي مانند مشهد بيشتر بوده است.
بيشتر بر روي چه نوع طرحهاي قرآني كار كردهايد؟
َ كارهاي قرآني بيشتر بر روي آيه مباركه بسمالله الرحمن الرحيم، اسماء الله و اسماء ائمهاطهار و براساس آثار خوشنويسي اساتيد معاصر و متقدم بوده است.
بيشتر از طرحها و كارهاي كدام استاد خوشنويس استفاده ميكنيد؟
َ آثاري كه تاكنون عرضه شده براساس خط اساتيد معدودي بوده. منتهي، كارهايي كه براي خودم انجام دادهام متعدد است و بعضاً مشترياني خواستهاند از طرحهاي اساتيد ديگري برايشان استفاده شود و در مجموع ميتوان گفت از آثار اكثر اساتيد كه بر روي مفاهيم اسلامي و قرآني كار كردهاند، بهرهگرفتهام. نظير جليل رسولي، غلامحسين اميرخاني، نصرالله شيرچي، حميد عجمي، هروي و....
يكي از خطرهايي كه هر هنري را تهديد ميكند، ابتذال آن رشته هنري است، با توجه به اينكه شما به بازار كار اين رشته هنري و توليد انبوه آن توجه داريد تا حدودي بر اين خطر خواهد افزود، تا چه حد سعي كردهايد هنر شما به اين ورطه نيفتد؟
َ براي جلوگيري از ابتذال سعي شده از آثار اساتيد استفاده شود. همچنين در حين كار با رعايت اسلوب خط و حفظ ويژگيهاي خط، قصد بر آن است كه از ابتذال كار جلوگيري به عمل آيد. استفاده از مواد اوليه مرغوب و دقت و تأمل بيشتر در اجراي كار و توجه به مسايل فرهنگي و مذهبي تلاشهاي ديگري بوده تا مانع فرو غلتيدن كار به ورطه ابتذال شود.
وقتي كه مسئله توليد و بازار مطرح است، شكل كار متفاوت خواهد بود. البته اگر بتوان از جنبه مثبت به آن نگاه كرد، باعث ميشود هنرمند كار بيشتري انجام دهد و همين امر را، كه تأثيري بر كيفيت كار نگذارد، را ميتوان مورد توجه قرار داد. اما يكي از مسايلي كه در كشور ما به دوش هنرمندان همواره سنگيني ميكند، اين است كه از سوي جامعه به هنر و هنرمند بهايي داده نميشود و اين مشكل از لحاظ فرهنگي در برخورد با كساني كه در كار هنر هستند، بايد به شكلي برطرف شود.
نكته قابل توجهي كه در زمينه بازار آثار هنري قابل تأمل به نظر ميآيد، اين است كه بدون بازار، هيچ هنري را نميتوان گسترش داد. چون مشكلات مادي كه همواره گريبانگير هنرمندان بوده، بسيار مشكلساز است. مخصوصاً در خصوص كارهايي كه از لحاظ توليد هزينه بالايي صرف آن ميشود، هنرمندان ناچار هستند هزينهها را خودشان از جايي تأمين كنند و اين امر از جمله اموري است كه باعث ابتذال در هنر ميشود.
نبود بازار مناسب بزرگترين مشكلي است كه همواره هنرمندان با آن روبرو هستند، در واقع ميتوان گفت: هنر بدون بازار مثل مرداب است كه ساكن بودن آن نفعي نه براي هنرمند دارد، نه براي جامعه.
تا چه حد كوشيدهايد خلاقيت در كارهايتان داشته باشيد؟
َ در ابتداي فعاليت، تمامي كارهايي كه ارايه ميكردم، بسيار ساده بود و معمولاً براي توليد آنها از طرحهاي قديمي و گذشته بهره ميگرفتم بعد از آن در طراحي كارها سعي كردم شكل، اندازه، فرم و نوع چوب را تغيير دهم، حتي اين اواخر كوشيدم از چرم نيز در طراحي كارهايم استفاده كنم.
در ابتدا تمامي مراحل كار را به صورت آزمون و خطا انجام ميدادم، اگر كاري زيبا و جالب ميشد، به ادامه آن ميپرداختم ولي اگر زيبايي و جذابيت لازم را به همراه نداشت سعي ميكردم آن را با رفع نقايص به پايان برسانم و به بازار عرضه كنم. در واقع بحث خلاقيت در اين كار متداول است، چون به دليل ويژگيهايي كه صنعت چوب دارد، هميشه مشكلات جديدي در كار به وجود ميآيد.
مگر چوب چه ويژگيهايي دارد؟

َ يكي از ويژگيهاي چوب اين است كه بينظمي منظمي، بر آن حاكم است، شما هيچ وقت نميتوانيد دو تكه چوب را به يك حالت پيدا كنيد، دقيقاً مثل آثار انگشتان دست انسانها است. به اضافه اينكه كيفيت، نوع بافت، خشكبودن، خيس بودن، رنگ خوري، سمباده خوري، طرز برش، نقش و... چوب تنوع بسيار زيادي دارد. مجموع اينها مرا وادار ميكند براي پرداخت كاري، برش كاري، نصب و مونتاژ به راهحلهاي مختلف متوسل شوم. گاهي اوقات، تيغهايي كه براي برش به كار ميرود، در مورد بعضي چوبها جواب نميدهد. ولي در بعضي چوبها كه نرمي خاصي دارند راحتتر انجام ميگيرد. در مجموع ميتوان گفت كار به شكلي كه در ساير هنرها وجود دارد چيز ثابتي نيست. تمامي ويژگيهاي يك تكه چوبي كه روي آن كار ميشود، كار شما را تعريف ميكند.