بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
بهتر آن است كه تمرين بر نماز براى كودك غيرقابل تحمل نباشد؛ چه آنكه از نماز متنفر شده و مانع درونى ميان او و نماز ايجاد مىشود. از حضرت امام على بن الحسين ـ عليهالسلام ـ روايت شده كه آن حضرت كودكان را وامىداشت به اين كه نماز ظهر و عصر و نيز مغرب و عشا را يكجا بخوانند و آنگاه كه از وى در اين باره سؤال شد، فرمود: «هو اخفّ عليهم و اجدر اَنْ يسارعوا اليها و لا يضيعوها و لا يناموا عنها و لا يشتغلوا.»[33] «با هم خواندن نمازهاى مغرب و عشا و ظهر و عصر براى كودكان آسانتر و رغبت و شتاب آنان به چنين نمازهايى بيشتر است و چنين عملى موجب مىشود كه آنان نماز را ضايع نكنند و از آن غفلت نورزند و به كارهاى ديگر سرگرم نشوند.» حضرت جز به جا آوردن نمازهاى واجب را از كودكان نمىخواست و مىفرمود: «اِذا اطاقُوا فلا تؤخرونها عن المكتوبة.»[34] «آنگاه كه قدرت يافتند [بر اداى نماز] جز نمازهاى واجب را از آنها نخواهيد.» پدر و مادر مىبايد استعداد جسمى و روحى كودك را در نظر بگيرند و آنان به كارهايى كه توان انجامش در آنها نيست وادار نكنند؛ از اين رو از نماز واجب شروع كنند و نمازهاى مستحبى را از كودكان نخواهند، و آنگاه كه بر اداى نمازهاى واجب تمرين كردند و ميان آنان با اين نمازها انس و الفتى پيدا شد، در اين صورت هر چه بزرگتر شوند بر انجام غير نمازهاى واجب نيز قادر خواهند بود. تمرين بر روزه از هفت سالگى آغاز و با رعايت توان جسمى و روحى كودك، هر چقدر سن او بالاتر رود، به تدريج استمرار مىيابد و مدت زمان بيشترى صرف آن مىشود. حضرت امام صادق ـ عليهالسلام ـ مىفرمايد: «اِنّا نأمر صِبياننا بِالصّيامِ اذا كانُوا بنى سبعِ سنينَ بِما اطاقُوا مِنْ صيامِ اليومِ، فان كان الى نصف النَّهار او اكثر مِن ذلك او اَقلّ، فاذا غَلَبهم العطش و الغَرْث اَفْطروا حتّى يتعودوا الصَّوْم و يُطيقوهُ، فمروا صبيانكم اذا كانُوا ابناء تِسْعِ سنين بما اطاقوا منْ صيامٍ، فَاذا غَلَبهم العطشُ اَفْطَرُوا.»[35] «ما كودكانمان را آنگاه كه به هفت سالگى رسيدند به روزه فرمان مىدهيم، به هر مقدار از روز كه توانستند روزه بگيرند، خواه نصف روز يا كمتر و بيشتر؛ پس اگر گرسنگى و تشنگى بر ايشان غلبه كرد افطار كنند تا آنكه به روزه عادت نموده، بدان قدرت يابند. شما نيز كودكانتان را از نُه سالگى به روزه فرمان دهيد، به هر مقدار كه توانستند روزه بگيرند و اگر تشنگى بر آنان فايق آمد افطار كنند.» سُماعه مىگويد از امام صادق ـ عليهالسلام ـ درباره زمان روزه گرفتن كودك سؤال كردم، حضرت فرمود: «اِذا قوى عَلى الصِّيام.»[36] «آنگاه كه كودك توان روزه گرفتن يافت.» بنابراين اگر كودك پيش از آنكه به سن تكليف برسد بر روزه گرفتن تمرين كرده باشد به زودى به كاملترين صورت به انجام اين واجب الهى اقدام خواهد كرد و كمترين سختىاى را احساس نخواهد كرد. معاويه پسر وهب مىگويد: از امام صادق ـ عليهالسلام ـ پرسيدم پسر بچه از چه زمانى شروع به روزه گرفتن كند؟ فرمود: «مابينه و بين خمس عشرة سنة اَوْ اربع عشرة سنة، فَاِنْ هو صامَ قبل ذلك فدعه، و لقد صام ابنى فلانٌ قبلَ ذلكَ فَتَرَكْتُهُ.»[37] «از چهارده و پانزده سالگى شروع كند. اگر قبل از آن نيز روزه گرفت ايراد ندارد، فلان فرزندم پيش از اين سنين روزه گرفت و من اجازه دادم.» تمرين كودك بر حجگزارى نيز مستحب است، حضرت امام باقر يا صادق ـ عليهماالسلام ـ فرموده است: «اذا حجَّ الرَّجُلُ بِابْنِهِ و هو صغيرٌ فانّه يأمره اَنْ يَلبىّ و يفرض الحجّ، فان لم يحسن اَنْ يلبىّ لبىّ عنه و يطاف عنه و يصلّى عنه ... يذبح عن الصِّغار و يصوم الكبار و يُتّقى عليهم ما يُتّقى على الْمُحْرِمِ من الثّياب و الطيّب، فان قتل صيداً فَعَلى ابيهِ.»[38] «هرگاه مردى كودكاش را به زيارت خانه خدا ببرد، به وى فرمان مىدهد تا لبيك (تلبيه) بگويد و حج بر او واجب مىشود، اگر به درستى از پس چنين كارى برنيامد، پدر به جاى او تلبيه مىگويد و او را طواف مىدهد و به جايش نماز طواف به جا مىآورد ... از طرف كودكان در حج قربانى مىشود و بزرگترها [به جاى آنان] روزه مىگيرند و كودكان را از آنچه مُحْرِم بايد از آن پرهيز كند، پرهيز مىدهند: مانند لباس [دوخته شده] و استعمال عطر، و اگر صيدى را در منطقه حرم كشتند، كفارهاش به گردن پدر است.»
لطفا منتظر باشید ...
