على اقيانوسى از شگفتى ها
در باب زندگى اميرالمؤمنين "ع"، شما يك اقيانوس را در نظر بگيريد. احاطه به همه ابعاد اين اقيانوس، در يك نگاه كه هيچ؛ در يك مطالعه طولانى هم براى يك انسان ميسر نيست. از هر طرف كه شما مى شويد، دنيايى از عظمت مشاهده مى كنيد؛ درياهاى گوناگون، اعماق ژرف، موجودات آبى گوناگون و متنوع و اشكال مختلف از حيات و عجايب دريا. اگر اين بخش را رها كنيد و از بخش ديگر اين اقيانوس وارد بشويد، باز همين داستان و همين ماجراست. اگر از قسمت سوم يا چهارم يا پنجم و يا دهمى وارد بشويد، از هر جا كه وارد مى شويد، باز شگفتى ها يى مشاهده مى كنيد. اين، يك مثال نارسا و كوچكى از شخصيت اميرالمؤمنين "عليه الصلاة والسلام" است. شما از هر طرف كه اين شخصيت را نگاه كنيد، خواهيد ديد كه عجايبى در آن نهفته است. اين، مبالغه نيست. اين، بازتاب عجز انسانى است كه سالهاى متمادى درباره زندگى اميرالمؤمنين "ع" مطالعه كرده و اين احساس را در درون و وجود خود پيدا كرده است كه به على "عليه السلام" اين شخصيت والا با ابزار فهم معمولى، يعنى همين ذهن و عقل و حافظه و ادراكات معمولى، نمى شود دسترسى پيدا كرد؛ از هر طرف شگفتى هاست.على نسخه كوچك شده پيامبر
البته اميرالمؤمنين "ع" نسخه كوچك شده پيامبر اكرم "ص" و شاگرد آن بزرگوار است؛ اما همين شخصيت عظيمى كه در مقابل روى ماست، اگر چه در مقابل پيامبر، خود را كوچك و حقير مى بيند و خود شاگرد آن بزرگوار است، اما وقتى كه ما مى خواهيم با ديد بشرى نگاه كنيم، براى ما يك شخصيت فوق انسانى به نظر مى رسد. ما: مى توانيم يك انسان با اين عظمت ها را تصور كنيم. ابزار بشرى، يعنى ادراك و عقل و ذهن نمى گويم دوربين تلويزيون كه خيلى حقيرتر از اين حرفهاست و ذهن انسان، برتر از هر ابزار مادى است خيلى كوچكتر است كه بتواند اميرالمؤمنين "ع" را براى انسانهايى كه به مقام كشف معنوى نرسيده باشند، تبيين كند. البته كسانى در عالم حضور معنوى و شهود روحى هستند كه شايد آنها مى توانند به نحوى ابعاد آن شخصيت را بفهمند؛ ولى امثال ما دستمان نمى رسد.خطبه نماز جمعه تهران
12/ 11/ 1375