رفتار علوی نسخه متنی

در شناخت خوارج اشتباه نشود

من در سال گذشته عرض كردم كه در شناخت خوارج اشتباه نشود. بعضى خوارج را به خشك مقدسها تشبيه مى كنند؛ نه، بحث سر 'خشك مقدس' و 'مقدس مآب' نيست. مقدس مآب كه در كنارى نشسته است و براى خودش نماز و دعا مى خواند، اين كه معناى خوارج نيست.

خوارج، آن عنصرى است كه شورش طلبى مى كند؛ بحران ايجاد مى كند؛ وارد ميدان مى شود؛ بحث جنگ با على دارد؛ با على مى جنگد؛ منتها مبناى كار غلط است؛ جنگ غلط است؛ ابزار غلط است؛ هدف باطل است. اين سه گروه بودند كه اميرالمؤمنين با اينها مواجه بود.

خطبه نماز جمعه تهران، 18/ 10/ 1377

صبر و بصيرت

بنابراين، آن روز واقعاً سخت بود. آنهايى كه دور و بر اميرالمؤمنين بودند و ايستادند و جنگيدند، خيلى بصيرت بخرج دادند؛ كه بنده بارها از اميرالمؤمنين نقل كرده ام كه فرمود: 'لا يحمل هذا العلم الا اهل البصر و الصّبر'. در درجه ى اول، بصيرت لازم است. معلوم است كه با وجود چنين درگيريهايى، مشكلات اميرالمؤمنين چگونه بود. يا آن كجرفتارهايى كه با تكيه بر ادعاى اسلام، با اميرالمؤمنين مى جنگيدند و حرفهاى غلط مى زدند. صدر اسلام، افكار غلط خيلى مطرح مى شد؛ اما آيه ى قرآن نازل مى شد و صريحاً آن افكار را رد مى كرد؛ چه در دوران مكه و چه در دوران مدينه. شما ببينيد سوره ى بقره كه يك سوره ى مدنى است، وقتى انسان نگاه مى كند، مى بيند كه عمدتاً شرح چالشها و درگيريهاى گوناگون پيامبر با منافقين و با يهود است؛ به جزييات هم مى پردازد؛ حتى روشهايى كه يهود مدينه در آن روز براى اذيت روانى پيامبر به كار مى بردند، آنها را هم در قرآن ذكر مى كند؛ 'لاتقولوا راعنا'، و از اين قبيل. و باز سوره ى مباركه ى اعراف كه سوره يى مكى است فصل مشبعى را ذكر مى كند و با خرافات مى جنگد؛ اين مساءله ى حرام و حلال كردن گوشتها و انواع گوشتها كه اينها را نسبت به محرمات واقعى، محرمات دروغين و محرمات پوچ تلقى مى كردند؛ 'قل انّما حرّم ربى الفواحش ما ظهر منها و ما بطن'. حرام اينهاست، نه آنهايى كه شما رفتيد 'سائبه' و 'بحيره' و فلان و فلان را براى خودتان حرام درست كرديد. قرآن با اين گونه افكار صريحاً مبارزه مى كرد؛ اما در زمان اميرالمؤمنين، همان مخالفان هم از قرآن استفاده مى كردند؛ همانها هم از آيات قرآن بهره مى بردند؛ لذا كار اميرالمؤمنين به مراتب از اين جهت دشوارتر بود. اميرالمؤمنين دوران حكومت كوتاه خود را با اين سختيها گذراند.

خطبه هاى نماز جمعه تهران، 8/ 10/ 1377