اتحاد و دوستی نسخه متنی

مـن گـفـتـم :

اتـفاقا اين عمل سبب شد كه اين موضوع مطرح شود و استفاده بيشترى ببريم چون

رعايت اين دستور بسيار لازم است و مورد احتياج همه كس واقع مى گردد در اين بين يكى او رفقا

كـه مـقـدارى از ديـگـران بـا نـشاطتر بنظر مى رسيد رو بمن كرد و گفت :

از قيافه شما آثار

خستگى و كم خوابى كاملا هويدا است ولى مى بينيم با ما بسيار نيكو سخن مى گوئيد كلاميكه

عـلامـت كـم حالى و خستگى باشد از زبان شما بيرون نمى آيد آيا در اين گيرودار ما به كدام

حال شما توجه كنيم ؟

آيـا بـه قـيـافه خسته و كم خواب شما و زبان حالتان كه مى گويد من خسته ام و شما هر چه

زودتـر زحـمت را كم كنيد و بگذاريد من استراحت كنم ، يا به نيكو سخن گفتن و نشاط ظاهريتان

كـه احـتـمـال مـى رود تـصـنـّعـى بـاشـد و بـراى آنـكـه مـا

دل گير نشويم و شما اكرام ضيف كرده باشيد؟

من گفتم :

خدايتعالى در قرآن مجيد بما دستور فرموده :

وقولوا للناس حسنا((72))

يعنى با مردم نيكو سخن بگوئيد.

مـنـهـم عـادت كـرده ام كـه بـا مـردم بـخصوص با دوستان خوب حرف بزنم آنها را با سخنانم

بـخـصوص در وقتى كه حوصله ندارم نرنجانم و كلاميكه حاكى از بى حالى و خستگى باشد

بانها نگويم بلكه فعلا خوشحالم كه شما مرا به حساب آورده ايد و در اين موقع شب بياد من

بـوده ايـد و بـر من منت گذاشته ايد و بخانه محقر من آمده ايد چرا ناشكرى كنم و اظهار خستگى

نـمـايـم بـلكـه اگـر خـسـتـه بودم و آنچنانكه روز قيامت دست و پا عليه انسان شهادت مى دهند

قيافه من عليه خواسته من شهادت داد فعلا با ديدن شما تمام خستگى ام رفع شد و شما بهيچ

وجـه بفكر اين موضوع نباشيد و نشاط خود را از دست ندهيد و فرمايشاتتان را بفرمائيد. يكى

از رفـقـائيـكـه بـيـشتر با كتب اروپائيها سر و كار داشت بمن گفت :

بله همين طور است ولى من

تعجب مى كنم كه چگونه شما با آنكه كتب دانشمندان علوم روانشناسى را مطالعه نكرده و فقط

با كتب اسلامى سر و كار داشته ايد تا اين حد به اين راز موفقيت پى برده ايد.

مـن باو گفتم :

اشتباه مى كنيد اگر چه ممكن است از لابلاى نوشته ها و عبارات دانشمندان اروپا

دستور خوش زبانى را بدست آورد ولى اگر آنرا با برنامه وسيع اسلام در اين باره مقايسه

كـنـيـم بايد بگوئيم تنها اين آئين مقدس است كه توانسته وظائف زبان را در اجتماع تعيين كند.

دانشمندان مسلمان در توصيف زبان گفته اند:

ان اللسان صغير جرمه و عظيم جُرمه

زبان اگر چه حجمس بسيار كوچك است ولى مسئوليت آن بزرگ است .

روى اين اصل دين مقدس اسلام براى زبان در برخورد با ديگران دونحوه قانون دارد:

يك :

دستور عمومى يعنى هر كس هر وقت ، در هر كجا، با هر قسم كه رسم و عادت محلى جمعيتى

اقـتـضـاء دارد بـدون هـيـچ شرط و قيدى بايد خوب حرف بزند و آنچه را كه در ميان آن جمعيت

مـرسـوم است بگويد و باآنان ملاطفت در كلام داشته باشد لب بزشتى و بدگوئى باز نكند

آنـچـه مـردم را مـسرور مى كند بزبان جارى سازد و از رنجاندن ديگران و زخم زبان خوددارى

كند.

حضرت امام سجاد - عليه السلام - فرمود:

احفظ عليك لسانك تملك به اخوانك ((73))

زبان خود را كنترل كن تا مالك و صاحب اختيار دوستان خود شوى .

حضرت اميرالمؤ منين على عليه السلام فرمود:

من لانت كلمته وجبت محبته ((74))

كسى كه نرم و با ملاطفت سخن مى گويد و خوب گوئى را شعار خود قرار مى دهد بر همه كس

لازم است او را دوست بدارند.

روزى يـكـى از اصـحـاب و يـاران امـام صـادق - عـليـه السـلام - از آن حـضـرت سـؤ

ال كرد كه حسن خلق چيست ؟ امام صادق فرمود:

تلين جانبك و تطيب كلامك وتلقى اخاك ببشر حسن .((75))

ايـنـكه از خود، نرمى و ملاطفت اظهار كنى و سخنانت را پاك و پاكيزه نمائى و در موقع ملاقات

با دوستان صورت بازى داشته باشى .

رفـقاى عزيز! اسلام با اين چند جمله كوتاه توانسته مسلمانان را به خوب سخن گفتن و ملاطفت

در كلام دعوت كند و عقد اخوت و يگانگى را در ميان آنان برقرار سازد.((76))

پـس اگـر مـايـليـد بـايـن دسـتـور اسـلام عمل كنيد مثلا در ضمن گفتارتان اين جملات را بسيار

بـگـوئيـد، آقـاى عـزيـز، قـربـانـت گـردم ، جـانـم ، بـبـخـشـيـد، شـمـا را زحـمت مى دهم ، اگر

ميل داريد، لطفا اين عمل را انجام دهيد، منزل ما كفشكن جنابعلى است ، قدم بر ديدگانم بگذاريد،

بله قربان ، بديده منّت دارم ، متشكرم .

ولى دوسـتان ! گاهى ديده مى شود كه بعضى از جملات در ميان يك جمعيت و دسته اى در موقع

مـلاقـات بـراى خـوشـامـد يـكـديـگـر مـعـمـول اسـت كـه اگـر هـمـان كـلمـات در

مقابل جمعيت ديگر گفته شود آنان سخت ناراحت مى گردند مثلا اگر جوان متجددى از مردم اروپا

جـمـله (مـرسـى ) را بـيـامـوزد و آن را بـجـاى كـلمـه (مـتـشـكـرم ) در

مقابل مردمان متدين و مسلمان و افراديكه از تقليد كوركورانه سخت متنفرند بگويد علاوه براى

اينكه با آنان خوب حرف نزده ، علمى هم انجام داده است كه آن افراد مقدس و متدين را رنجانده و

قلب آنان را از خود متنفّر ساخته است .

پـس شـخـصـيـكـه مـى خـواهـد بـايـن دستور عمل كند و ببزرگترين رمز پيشرفت و موفقيت دست

بـيـانـدازد بـايد با دقت كامل هر جمله اى را كه در هر شهر و مملكتى مرسوم است هنگام برخورد

بـا آنـان بـگـويـد و بـايـن وسيله آنها را از خود راضى نگاه دارد اگر چه آن جمله از نظر خود

گـويـنـده هـم كـلام زشـت و نـاسزائى باشد (در ضمن ناگفته نماند كه مساءله تشبّه و تقليد

كوركورانه بحث مفصصلى دارد و ما در اينجا در صدد بيان آن نيستيم ).

دو:

دسـتـور خـصـوصـى ، يـعـنـى فـقـط افراد مسلمان با نحوه خاصى جملاتى را كه از طرف

پـيـشـواى اسـلام - صـلى الله عـليـه وآله - بانها دستور داده شده با همان قيد و خصوصيت در

ملاقات و معاشرت با يكديگر بايد بگويند و باين وسيله اتحاد و يگانگى خود را حفظ كنند.

سلام دادن يا بهترين هديه در اولين برخورد

دوستانم ! شما كه با مسلمانان آشنائى و مراوده داريد و خود در ميان خانواده مسلمان بزرگ شده

ايـد مـسـلم ديـده ايـد كـه آنـان در اوليـن مـلاقـات مـى گـويـنـد (سـلام عـليـكـم ) طـرف

مقابل پاسخ مى دهد (عليكم السلام ورحمة الله وبركاته ) اين يكى از دستوراتى است كه در

آن رموز و اسرار زيادى نهفته است و منحصرا بايد آنرا از مكتب اسلام تجسس نمود.

رفـقـاى عزيز! از شما سؤ ال مى كنم اگر دوست عزيزى داشته باشيد در موقع دعاء و نيايش

براى او قبل از همه چيز چه مى خواهيد؟

مسلما صحت و سلامتى .

چـون اگـر جـميع نعمتها و امتيازات از ثروت و قدرت ، زن و اولاد و مانند آنها براى انسان مهيا

باشد ولى سلامتى جسمى و يا روحى را از دست داده باشد قطعا ناراحت است ، آنهمه نعمت و مكنت

در كام او تلخ است ، صحت و سلامتى بقدرى درخور اهميت است كه بايد گفت از ضرورى ترين

شرائط زندگى است .

پيشواى اسلام فرمود:

نعمتان مكنونتان ، الامن والعافيه .((77))

دو نعمت است كه قدر آنها بر مردم مخفى است ، يكى از آنها سلامتى و ديگرى امنيت است .

پيغمبر اسلام - صلى الله عليه وآله - فرمود:

الصحة افضل النعم ((78))

سلامتى بهترين نعمتها است .

شاعر در اين باره مى گويد:

لذا در نـظـر افـراديـكـه مـتـوجـه اهـمـيـت سـلامـتـى بـطـور كـلى "كـه

شـامـل امـنـيـت هـم مى شود" هستند بهترين هديه ايكه در اولين برخورد بايد به دوست عزيزش

تقديم كند سلام است . يكنفر وقتى به برادر مسلمان خود مى گويد (سلام عليك ) در واقع باو

گـفـتـه اسـت كـه مـن تـو را بـقدرى دوست مى دارم كه اصلا حاضر نيستم كوچكترين ناراحتى و

كـسالتى متوجه تو باشد سلامتى و عافيت كامل را كه ايده هر بشر با خرديست براى تو مى

طلبم .

در نـتيجه طرف مقابل از اين اظهارات متوجه علاقه سرشار برادر مسلمان خود مى گردد و قهرا

بـاو عـلاقـه مـنـد مـى شـود تفقد از حالات و ناراحتى هاى او مى كند باو كمك مى نمايد تا آنكه

بالاخره اتحاد و يگانگى و همدردى در بين مسلمانان ايجاد مى گردد.

هـنـوز مـيان مسلمانان باديه نشين (اعراب ) رسم است كه اگر كسى وارد بر آنان گردد و سلام

نكند او را دشمن سرسخت خود مى دانند اگر يك نفر غيرمسلمان هم كه در تحت سرپرستى اسلام

است (ذمى ) باين عمل مبادرت كند از طرف اسلام در امان است .

قرآن كتاب آسمانى مسلمين مى گويد:

ولا تقولوا لمن القى اليكم السلام لست مؤ منا((79))

هرگز به كسى كه بشما سلام مى دهد نگوئيد تو مسلمان نيستى .

بـلكـه او را دوسـت خـود بـدانـيـد و بـا او آنـچـنـان رفـتـار كـنـيـد كـه بـا يـك فـرد مـسـلمـان

عمل مى كنيد.

حضرت امام صادق - عليه السلام - فرمود:

السلام تحية لملتنا وامان لذمتنا.((80))

سـلام كـردن بـراى مـردم مسلمان هديه ايست كه بيكديگر تقديم مى كنند ولى براى افراديكه

تحت سرپرستى اسلامند امان نامه ايست كه تا وقتى با آنها هست جان و مالشان محفوظ است .

پـيـغـمـبـر اسـلام - صـلى اللّه عـليـه و آله وسـلم - شـخـصـا بـحـدى بـايـن

عـمـل اهميت مى داد كه هيچ كسى نمى توانست در سلام بر آنحضرت سبقت گيرد حتى بر زنان و

اطـفـال خـردسـال هـم سـلام مـى داد مـسـلمـانـان هـم بـه پـيـروى از آنـحـضـرت بـايـن

عـمـل پـرارزش اهـمـيـت مى دادند حتى وقتى كه بعضى از مردمان هرزه بمسلمانان دشنام مى دادند

آنـان در پـاسـخ سـلام مـى كـردنـد و بـايـن وسـيـله تـخـم دوسـتـى و مـودّت را در

دل آنان مى كاشتند و دشمنى و عداوت را از ميان برمى داشتند.

قرآن در مقام مدح آنان فرمود:

واذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما.((81))

وقـتـى افـراد نـادان بـنـدگـان خـدا را بـه بـاد اسـتـهـزاء مـى گـيـرنـد و بـانـان از روى

جهل دشنام مى دهند، عبادالرحمن در پاسخ مى گويند سلامتى بر شما باد.

پـيـشـوايـان اسـلام در ضـمـن كـلمـات خـود زيـاد مـردم مـسـلمـان را بـايـن

عمل پرارزش ترغيب كرده اند و ما براى نمونه بچند حديث اكتفا مى كنيم .

پيغمبر اسلام - صلى الله عليه وآله - فرمود:

ان اولى الناس باللّه ورسوله من بدء بالسلام .((82))

محبوبترين و نزديكترين مردم نزد خدا و پيغمبر كسى است كه ابتدائا او سلام كند.

و باز فرمود:

ان من موجبات المغفرة بذل السلام وحسن الكلام .((83))

از چيزهائيكه باعث آمرزش گناهان مى گردد سلام كردن و نيكو سخن گفتن است .

حضرت امام صادق - عليه السلام - فرمود:

من التواضع ان تسلّم على من لقيت .((84))

يك مرحله از تواضع و فروتنى اينست كه بهر كسى برخورد كردى سلام كنى .

و در نكوهش افراديكه از سلام كردن خوددارى مى نمايند پيغمبراسلام - صلى الله عليه وآله -

فرموده :

ابخل الناس من بخل بالسلام .((85))

بخيل ترين مردم كسى است كه از سلام دادن مضايقه كند.

سلام دادن بزنان از نظر اسلام

يـكـى از دوسـتـان پـرسـيـد:

شـمـا در ضـمـن سـخـنـانـتـان وقـتـى حـالات

رسول اكرم - صلى الله عليه وآله - را نقل مى فرموديد بيان كرديد كه پيغمبر معظم - صلى

الله عـليـه وآله - اسـلام حتى بر زنان هم سلام مى داد با آنكه در بعضى از روايات وارد شد

كه فرموده اند:

لاتسلم على المرئة .

سلام بر زنان نكنيد.

ولاتبدوا النساء بالسلام .

ابتدائا بر زنان سلام ندهيد.

از ايـن عـمـل كه مسلمانان نهى شده اند چگونه ممكن است پيشواى عظيم الشاءن اسلام كه در همه

صفات و اخلاق پسنديده ، سرآمد جامعه بشريت بوده است از عملى مردم را نهى كند ولى خود او

بان عمل اقدام نمايد؟

مـن گـفـتـم :

بـسـيـار مـتـشـكـرم كـه مـرا مـتـوجـه يـك مـطـلب اسـاسـى و

قـابـل تـوجـه در ايـن مورد فرموديد كه البته بايد در اينجا از آن بحث شود لذا مى گويم :

ايـنـرا بدانيد كه هيچ اشكالى ندارد پيغمبر اسلام - صلى الله عليه وآله - گاهى مسلمانان را

بعلتى از عملى نهى كند ولى خودش بان كار اقدام نمايد.

مـثـلا هـمـين عمل پرارزش كه وسيله تواضع و فروتنى است (سلام دادن بزنان ) چون ممكن است

بـراى افـراد سـست ايمان اثر سوء و فسادهاى اخلاقى و شهوانى داشته باشد آنان را از اين

عـمـل نهى كرده است البته (بر سبيل كراهت ) مانند طبيبى كه مريض سرماخورده اى را از خوردن

تـرشـى نـهـى كند ولى همين ترشى براى شخص او چون سالم است ضررى نداشته و بلكه

داراى منافعى هم باشد.

حضرت امام صادق - عليه السلام - فرموده :

كـان رسـول اللّه - صـلى الله عـليـه وآله - يـسـلم عـلى النـسـاء وتـردون عـليه السلام وكان

امـيـرالمـؤ مـنـيـن - عـليـه السـلام - يـسـلم عـلى النـسـاء وكـان يكره ان يسلم على الشابة منهن و

يقول اتخوف ان يعجبنى صوتها فيدخل علىّ اكثرمما اطلب من الاجر.((86))