مهدى حسينيان قمى در نوشته ها, سخن از احاديث مجعول و موضوع, فراوان به چشم مى خورد. نيز در برخورد با احاديث, راه متّهم سازى حديث به جعل, بسيار دنبال مى شود, به گونه اى كه گويا مشروع ترين و بى دردِ سرترين راه براى فرار از تفسير حديث, مجعول دانستن حديث است. ما اصل حضور جعل در احاديث شيعه را منكر نيستيم؛ ولى معتقديم كه احاديث شيعه, بارها و بارها توسط امامان(ع) و محدّثان بزرگ و خبرگان حديث, پيرايش شده اند و در كتاب هاى معتبر حديثى شيعه, كمتر به حديث مجعولى برخورد مى كنيم. نيز بر اين باوريم كه پيراستن احاديث از مجعولات و مكذوبات, كار هر كس نيست و شيوه اى خاص دارد و محدّثان بزرگ را مى سِزَد كه در اين راه, گام زنند. تشخيص سَره از ناسره, در همه جا ساده نيست و براى هر كس, ميسّر نخواهد بود و به مجرّدِ برخورد با يك مشكل در حديث و قصور از فهم آن, برچسب جعل بر آن زدن , كار شايسته اى نيست. اين برخورد, شبيه برخوردى است كه با سند احاديثْ صورت مى گيرد و بى رويّه, تضعيف هاى سندى رواج گرفته است. تضعيف سند, راحت ترين راهى است كه براى فرار از پذيرش حديث و تن دادن به تفسير آن, به كار گرفته شده است. در برخورد با يك حديث, به سادگى براى نفى آن, از تضعيف سندى و يا احتمال جعل, استفاده مى شود و اين, يك درد است, آن گونه كه نفى مطلق جعل و عدم اعتقاد به مباحث سندى, خطرناك است. ما در ادامه دفاع از حديث, سراغ رواياتى مى رويم كه بر چسب جعل يا تحريف بر آنها خورده و فردى در تحقيق خويش, با ذهنيت خود, به اين نتيجه رسيده كه اين حديث, مجعول است. ما در اين مورد, به ديدگاه عالم بزرگوار, حجة الاسلام والمسلمين استادى[1] نزديك تريم و به نظر مى رسد كه نامه كوتاه علامه سيد مرتضى عسكرى در پاسخ به مصاحبه حضرت آقاى استادى,[2] تمام نيست؛ چرا كه نظريه مطرح شده از سوى آقاى استادى اين است كه در كتاب هاى حديثى معتبر شيعه, جعل و وضع, آن قدر نيست كه در مقالات بسيارى آمده است, به گونه اى كه به سادگى, بر احاديث, برچسب جعل زده شود. و اين سخن, به نظر ما به دلائلى صحيح است و اشاره علامه عسكرى به چهار كتابى كه درباره احاديث مجعولْ نگاشته شده اند, تمام نيست: اوّلاً سه كتاب از آن كتاب ها بر محور احاديث اهل سنّتْ نگاشته شده اند و تنها كتاب الأخبار الدخيلة در مورد جعل در احاديث شيعه است. ثانياً كتاب الأخبار الدخيلة, كم تر از چهل حديث مجعول را ذكر كرده است و اين, مؤيّدى بر گفتار حضرت استادى است و جدّاً بر نويسنده بزرگ الأخبار الدخيلة, اين اعتراض, وارد است كه چرا نام كتاب را الأخبار الدخيلة گذاشته است, با اين كه تنها كمتر از چهل حديث جعلى در اين كتاب, معرّفى شده اند و باقى احاديث اين كتاب, تنها اتّهام تحريف يا اشتباه در واژه يا جمله و يا در سند دارند و پسنديده نيست كه ما همه احاديث آمده در كتاب را جعلى بدانيم, آن گونه كه از نام كتاب استفاده مى شود؛ چرا كه الأخبار الدخيلة, يعنى رواياتى كه در حقيقتْ روايت نيستند و به نام روايت, وارد احاديث شيعه شده اند. ثالثاً بسيارى از رواياتى كه در الأخبار الدخيلة آمده اند و بر چسب جعل و يا تحريف بر آنها زده شده است, از اتّهام جعل و تحريف, پيراسته اند و ما اين پيراستگى را تا حدودى در سلسله مقالات «دفاع از حديث», نشان داده ايم و بر اين باوريم كه بيشتر اين اتّهام ها, به سليقه ها بستگى دارد و گاه, برخاسته از ذوق خاص و يا برگرفته از مبنايى شخصى است و در بيشتر موارد, ناشى از عدم دقّت و غور كافى است؛ چرا كه يك فرد, هرچه قوى باشد, براى چنين بررسى كارسازى, ضعيف است. در اين جا بد نيست كه اشاره وار به كتاب الأخبار الدخيلة, بپردازيم.
لطفا منتظر باشید ...
