رضا مختارى (إنّ اللّه يبعث لهذه الأُمّة على رأس كلّ مائة سنة من يجدّد لها دينها). عالم بزرگوار و محقق متتبع، مرحوم حاج شيخ آقا بزرگ تهرانى(ره) مى نويسد: بين مسلمانان، معروف و مشهور است كه خداوند متعال، در اوّل هر قرنى يك نفر را برمى انگيزد تا دين او را رونق دهد و حياتى ديگر بخشد... و اين موضوع از امور مسلّم و ثابت و مشهور است و اهل سنت، حديث آن را [از پيامبر اكرم(ص)] نقل كرده اند. اين روايت از طرق شيعه نيز [علاوه بر طرق اهل سنت] راويان بسيار دارد؛ به طورى كه بعيد است بتوان آن را احصا كرد: «و روته من طرقنا جمّ غفير لايكاد يحصى عددها».[1] ولى مرحوم آيةاللّه شهيد مطهرى سخن ديگرى بيان داشته اند كه چنين است: قبل از اينكه تحقيق بكنم، باور نمى كردم كه رسول اللّه(ص) يك همچو جمله اى را بيان فرموده باشد. باز هم تحقيق كردم، در تحقيق معلوم شد: امّا در طرق شيعه كه اساساً اين حديث نيامده است... بعد با كمك يكى از دوستان در سنن أبى داود پيدا كرديم... در بعضى كتب ديگر حديث اهل تسنن هم هست.... از نظر سند، آن كسى كه از رسول اكرم(ص) اين حديث را نقل كرده، ابوهريره، همان وضّاع و كذّاب معروف است.[2] گفتار اين دو بزرگوار ـ قدس سرّهما ـ موجب شد كه بنده به پژوهشى درباره اين حديث بپردازم كه حاصل آن، مقاله حاضر است. در آغاز بحث، به كتابهايى از شيعه و سنى ـكه اين روايت را نقل و يا بدان اشارتى كرده اند نظرى مى افكنيم.