ناصر باقري بيد هندي 1. قالَ (ع) قالَ رَسُولُ الله(ص) مَنْ تابَ فى سَنَةٍ تابَ الله عَلَيْهِ، ثُمَّ قالَ: اِنَّ الْسَّنَةَ لَكَثيرَةٌ، ثُمَ قالَ: مَنْ تابَ فى شَهْرٍ تابَ الله عَلَيْهِ، ثُّمَ قالَ: اِنَّ الْشَّهْرَ لَكَثيرٌ، ثُمَّ قالَ: مَنْ تابَ فى يَومٍ تابَ الله عَلَيْهِ، ثُمَّ قالَ: اِنَّ يَوْماً لَكَثيرٌ، ثُمَّ قالَ: مَنْ تابَ اِذا بَلَغَتْ نَفْسُهُ هذِهِـ يَعْنى حَلْقَهُ ـ تابَ الله عَلَيْهِ. ثواب الاعمال ـ ثواب التوبة ـ 214، مشكاة الانوار ( قسمت آخر/ 110) 1ـ امام باقر(ع) از رسول خدا(ص) روايت کرد که آن حضرت فرمودند: هر کس يکسال پيش از مرگ توبه کند خداوند او را بيامرزد، بعد فرمود يکسال زياد است، هر کسي يک ماه قبل از مرگ توبه نمايد خدا بر او ببخشد و از وي بپذيرد، باز فرمود: يک ماه نيز بسيار است، هر کس يک روز پيش از مردن توبه کند خداوند از او در ميگذرد، باز فرمود: يک روز هم بسيار است، هر کس(دمي قبل از مرگ و) آنگاه که جان به گلوگاهش رسيده، باشد، توبه نمايد خدا او را خواهد آمرزيد 2. اِنَّ الله تَعالى اَشَدُّ فَرَحاً بِتوْبَةِ عَبْدِهِ مِنْ رَجُلٍ اَضَلَّ راحِلَتَهُ وَرادَهُ فى لَيْلَةٍ ظَلْماءَ فَوَجَدَها، فاللهُ اَشَدُ فَرَحاً بِتَوبَةِ عَبْدِهِ مِنْ ذلِكَ الْرَّجُلِ بِراحِلَتِهِ حينَ وَجَدَها. وسائل ج 11/358، كافى ج 2 باب التوبة/435، جامع السعادات ج 3/65، ميزان الحكمه ج 1/541 به نقل از كافى، سفينة البحار ج 1/127، وسائل الشيعه ج 11ـ كتاب الجهاد، ابواب جهاد النفس و ما يناسبه، باب 86، ح 6 ـ /358. 3. ذُنوبُ الْمُؤْمِنِ اِذا تابَ مِنْها مَغْفُورَةٌ لَهُ فَلْيعْمَلِ الْمُؤمِنُ لِما يَسْتَأئِفُ بَعْدَ الْتَّوْبَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ... جامع السعادات ج 3/67، طرائف الحكم ج 2، ح 1009. 4. وَ الله ما يَنْجُومِنَ الذَّنْبِ اِلاّ مَنْ اَقَرَّبِهِ. مجموعه ورام ج 1/18، اصول كافى /500، بحار ج 6/36، 38، وسائل ج 11/347، ميزان الحكمه ج 1 ص 547، مشكاة الانوار (بدون الله)، طرائف الحكم ج 2 ح 1493 به نقل از مجموعه ورّام . 2 ـ همانا خوشحالي و سرور خداي تعالي از توبه و بازگشت بنده خود بيشتر از خوشحالي کسي است که شتر (مرکب) و توشه خود را در شب ظلماني گم کند و سپس آن را بيابد، آري خداوند به هر حال به توبه بندهاش خشنودتر است از آن مرد هنگامي که مرکب خود را پيدا کند. (مضمون اين حديث از امام صادق(ع) نيز نقل شده است ر. ک: کافي ج 2ـ باب التوبه ـ ح 13) 3ـ گناهان شخص مؤمن گناهکار، آنگاه که توبه کرد بخشيده ميشود، بنابر اين شخص مؤمن بايستي براي بعد از توبه و بخشش خدا، زندگي و اعمال خود را از نو آغاز کند. 4ـ سوگند به خدا از گناه نجات پيدا نميکند مگر کسي که به گناه اقرار کند. 5. اِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَذْنِبَ فَيَذْكُرْهُ بَعْدَ عِشْرينَ سَنَة فَيَسْتَغْفِرُ مِنْهُ فَيَغْفِرُ لَهُ، وَ اِنَّما ذِكْرُهُ لِيْغْفِرَ لَهُ، وَ اِنَّ الْكافِرَ لَيذْنِبَ اْلذَّنْبَ فَيَنْساهُ مِنْ ساعَتِهِ. امالى ابن الشيخ الطوسى /74 6. قالَ(ع) فى قَوَلِ الله تَباركَ وَ تَعالى «وَلَم يُصِرُّوا عَلى ما فَعَلُوا وَهُمْ يَعْلَمونَ» قالَ: اَلْاصْرارُهُوَ اَنْ يَذْنِبَ وَ لا يَسْتَغْفِر وَ لا يُحَدِثَ نَفْسَهُ بِتُوبَةٍ، فَذلِكَ الاصْرارُ. مجموع? ورام ج 1/18 محجة البيضاء ج 7/59، كافى ج 2/288. 7. لا وَالله ما اَرادَ الله تَعالى مِنَ الْناسِ اِلّا خِصْلَتَيْنِ: اَنْ يُقِرُّوا لَهُ بِاْلِنّعَمِ فَيَزيدَهُمْ وَ بِالْذُنُوبِ فَيَغْفِرَها لَهُمْ. كافى ج 2ـ باب الاعتراف بالذنوبٌ... ـ 426، مجموع? ورام ج 1/18، مشكاة الانوار /110، وسائل ج 11/347، ميزان الحكمة ج 1/47، طرائف الحكم ج 2ح 1492 به نقل از مجموع? ورّام 5ـ همانا مؤمن مرتکب گناهي ميشود و چون بعد از بيست سال آن را به ياد آورد و از آن استغفار کند، خداوند آن را ميبخشد، يادآوريش براي اين است که خداوند بر او ببخشد، ولي کافر مرتکب گناه ميشود و از همان ساعت اول آن را فراموش ميکند. (اين مضمون در کافي ج 2 باب الاستغفار من الذنب ـ از امام صادق (ع) نقل شده است.) 6ـ امام (ع) در ارتباط با آيه 135 آل عمران( و آنهايند که اصرار در کار زشت نکنند چون به زشتي معصيّت آگاهند) فرمود: مراد از اصرار اين است که بنده مرتکب گناه شود و استغفار نکند و تصميم برتو به هم نداشته باشد. 7ـ به خدا، خدا جز دو خصلت از مردم اراده نکرده است، اينکه اقرار به نعمت کنند پس زيادش کند و ديگر اينکه اقرار به گناه کنند سپس ايشان را بيامرزد. 8ـ اذا تابَ اَلْعَبْدُ تَوَبَةً نَصُوحاً اَحَبَّ اللهُ عَزَّوَجَلَّ اَنْ يَسْتُرَ عَلَيْهِ فى الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ، فَقُلْتُ: وَ كَيْفَ يَسْتُرُ عَلَيْهِ؟ قالَ: يُنْسى مَلَكَيهِ ما كَتَبا عَلَيهِ مِنَ الذُّنُوبِ وَ يُوحى اِلى جَوارِحِهِ اَنِ اكتُمى عَلَيْهِ ما كانَ يَعْمَلُ عَلَيْكَ مِنَ الذُّنوبِ فَيَلْقىَ الله حينَ يَلْقاهُ وَ لَيْسَ عَلَيْهِ شَىٌْ مِنَ الذُّنوبِ. سُئِلَ عَلْيهِ السَّلامُ عَنِ التَّوبَةِ النَّصُوحِ قالَ: هُوَ الدَّنب الذَّى لا يُعادُ عَلَيْهِ اَبَداً. مشكاة الانوار /111 9ـ لا يُحالُ بَيْنَ الْعَبْدِ و بين التَّوبةِ حَتى يَتَغَرَّ غَرٌ لِحياتِهِ. مشكاة الانوار /110 10. مِنْ اَحَبِّ عِبادِ الله اِلىَ الله المُحْسِنُ التَّوابُ . وسائل ـ كتاب جهاد ـ باب 93، ح 7/369. 8ـ هر گاه بندهاي توبه ((نصوح)) نمايد خدا دوست دارد که اين گناه را در دنيا و آخرت بروي بپوشاند، را وي پرسيد: چگونه ميپوشاند؟ حضرت فرمود: آنچه را که دو مَلَک نويسنده، نوشتهاند از خاطرشان ميبرد و به اعضاي بدن اين فرد هم الهام ميکند که گناهش را بروي بپوشاند و به سوي قطعههائي از زمين وحي ميرسد که آنچه از گناه را که بر رويتان انجام داده، کتمان و پوشيده داريد بدين جهت هنگامي که خدا را ديدار ميکند گناهي بر او نخواهد بود. (نظير اين حديث شريف در کافي و وسائل به نقل از کافي، از امام صادق(ع) نقل شده است) از حضرت پيرامون توبه((نصوح)) سئوال شد فرمودند: گناهي است که هيچگاه به آن برنگردد. 9ـ ميان بنده و توبه فاصله نميشود جز اينکه مظاهر فريبند? زندگي فريبش دهد. 10ـ از محبوبترين بندگان خدا در نزد او، نيکوکار بسيار توبه نما است. 11. ما مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ يُذْنِبُ ذَنْباً اِلا اَجَّلَهُ اللهِ فيهِ سَبْعَ ساعاتٍ، فَإنْ هُوَ تابَ مِنْهُ وَ اسْتَغْفَرَ لَمْ يُکتَبْ وَ إنْ لَمْ يَتُبْ كُتِبَ عَلَيْه سَيْئةُ واحِدَةٌ. بحار ـ كتاب الايمان و الكفرـ باب 71 ـ ح 3، به نقل از قصار الجمل ج 1/80 12. عَنْ عَبْدِالله بِنْ مُحَمَّدِ الْجُعُفى، عَنْ اَبى جَعْفَرٍ(ع) قالَ: سَمِعْتُهُ يَقُولُ: كانَ رَسُولُ الله(ص) يَقُولُ: مَقامى فيكُمْ وَ الاِسْتِغفارُ لَكُمْ حِصْنٌ حَصينٌ مِنَ الْعَذابِ. فَمَضى اَكْبُر الْحِصْنَيْنِ وَبَقِىَ الاِسْتِغْفارُ فَاَكْثِروُا مِنْهُ فَاِنَّهُ مُمُحاة لِلذُنوبِ، قالَ الله عَزَّوَجَلَّ: وَ ما كانَ الله لِيُعَذِّبَهُمْ وَ اَنْتَ فيهِمْ، وَ ما كانَ الله مُعَّذِبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِروُنَ.ثواب الاعمال ـ ثواب الاستغفار. 11ـ هيچ بندهاي نيست که مرتکب گناهي گردد مگر اينکه خداوند او را ساعاتي مهلت ميدهد اگر در طول اين مدّت توبه کرد و استغفار نمود آن گناه بر او نوشته نميشود، و اگر توبه نکرد يک گناه در نام? اعمال وي درج ميشود. 12ـ عبدالله بن محمد جعفي گويد: از امام باقر (ع) شنيدم که ميفرمود: رسول خدا(ص) ميفرمود: ((بودن من در ميان شما و نيز استغفار تان هر دو حصار محکمي است از عذاب خدا)) بعد امام (ع) فرمود: حصار بزرگتر (که وجود شخص پيغمبر(ص) باشد) از ميان ما رفته و تنها استغفار باقي مانده، پس بسيار استغفار کنيد، زيرا از بين برنده گناهان است، خداوند بزرگ در قرآن ميفرمايد((ما کان الله ليعذبهم و انت فيهم و ما کان الله معذبهم و هم يستغفرون)) (تا تو اي پيغمبر(رحمت) در ميان مردم هستي خدا آنان را عذاب نميکند، و همچنين مادامي که استغفار ميکنند و از کارهاي نا شايسته طلب آمرزش کرده و توبه مينمايند باز ايشان را خدا عذاب نخواهد کرد). 13. اَلْتائِبُ مِنَ الْذَّنْبِ كَمَنْ لاَذَنْبَ لَهُ وَ الْمُقيمُ عَلَى الَذَنْبِ وَ هُوَ يَسْتَغِفِرُ مِنْهُ كَاْلمستَهزِئِ..