شأننزولهاي مجعول زمينه ساز تفسيرهاي ناروا از قرآن
نعمت الله صالحي نجف آبادي
حديث سازي آفت دين
حديثسازي در امت اسلامي تاريخ طولاني و غمانگيزي دارد كه هر انسان دلسوزي را دچار تأسف شديد ميكند و در غم عميقي فرو ميبرد. از همان طلوع فجر اسلام و در حيات رسول خدا(ص) حديثسازي با انگيزههاي گوناگوني شروع شد و افراد بي تعهد، حديثهايي ساختند و به پيغمبر اسلام نسبت دادند و در بين مردم منتشر كردند و اينكار به تدريج گسترش يافت و همهجا گير شد. حديثسازان بيپروا در اينكار نامشروع به اندازهاي پيش رفتند و زياده روي كردند كه پيغمبر صبور و پرتحمّل اسلام نتوانست آن را تحمل كند و براي متوقف كردن اين كار در اجتماع امت يك سخنراني تهديدآميز ايراد كرد و مردم را از اين عمل زيانبار بر حذر داشت و براي حديثسازان عذاب جهنم را پيش بيني فرمود. حضرت علي(ع) در يك حديث مفصل كه درباره اقسام حديث سخن ميگويد از اين سخنراني رسول خدا(ص) خبر مي دهد كه آن حضرت از خبرسازي انتقاد كرده و به خبرسازان هشدار داده و آنان را از عذاب جهنم ترسانده است. اميرالمؤمنين(ع) ضمن حديث ياد شده ميفرمايد: «… و لقد كذب علي رسول الله(ص) علي عهده حتي قام خطيباً فقال: ايها الناس قد كثرت عليّ الكذابة فمن كذب عليّ متعمدا فليتبوء مقعده من النار». يعني: در زمان حيات رسول خدا(ص) آنقدر بر آن حضرت دروغ بستند كه وي بپا خاست و سخنراني كرد و ضمن آن فرمود: اي مردم! دروغ بستن بر من خيلي زياد شده است، هركه بر من دروغ ببندد بايد در آتش مأوي بگيرد. حضرت علي(ع) در ادامه سخن خود ميفرمايد: يكي از گروههايي كه از پيغمبر خدا(ص) نقل حديث ميكنند منافقاني هستند كه ظاهري آراسته به اسلام دارند، ولي عمدا بر پيغمبر اكرم(ص) دروغ ميبندند و اگر مردم ميدانستند آنان دروغ ميگويند حديثشان را قبول نميكردند، اما مردم ميگويند: اينان اصحاب رسول خدا(ص)هستند، آن حضرت را ديده و از وي حديث شنيدهاند و از اين رو حديث آنها را قبول ميكنند، در حالي كه خدا در قرآن وصف صحابه منافق را آورده و دروغگويي آنان را بازگو كرده است. سپس فرمود: «ثم بقوا بعده فتقربوا الي ائمة الضلالة و الدعاة الي النار بالزور و البهتان فولوهم الاعمال و جعلوهم حكاماً علي رقاب الناس فاكلوا بهم الدنيا و انما الناس مع الملوك و الدنيا الامن عصم الله…»[1] يعني اين منافقان دروغگو بعد از پيغمبر خدا(ص) نيز زنده ماندند و با دروغ و بهتان نزد سران ضلالت مقرب شدند و اين سران، آنان را به مقامات دولتي نصب نموده و بر مردم مسلط ساختند و به وسيله ايشان دنياي خود را آباد كردند و مردم همواره با حاكمان فرمانروا و با دنيا هستند مگر آنان كه خدا آنان را مصون بدارد. چند نكته قابل توجه: در اينجا توجه به چند نكته لازم و ضروري است: