اصلاحات يا افسادات - اصلاحات یا افسادات (1) نسخه متنی

اصلاحات يا افسادات

نويسنده: محمد حسن نبوي

يكي از واژه‏هايي كه در چند ساله‏ي اخير در اكثر رسانه‏ها به چشم مي‏خورد، واژه‏ي اصلاحات يا اصلاح طلبي است.

گرچه پيشينه‏ي به كارگيري اين لغت بدين شكل از رسانه‏هاي غربي آغاز شد و آنان از دور گروه‏هاي سياسي ايراني را به اصلاح طلب، تندرو و... تقسيم مي‏كردند. ليكن انديشه‏هاي سياسي داخل حاضر نبودند، آن اصطلاحات را درباره‏ي خودشان بپذيرند و بينش‏هاي

مختلف سياسي را در درون نظام اسلامي اختلاف سليقه مي‏ناميدند. امّا چند سالي است كه عده‏اي با صراحت خود را اصلاح طلب و طرفدار اصلاحات مي‏نامند. از اين رو پرداختن به اين اصطلاح جهت آگاهي مردم ضروري به نظر مي‏رسد.

مقام معظم رهبري در سخنان حكيمانه و عميق خويش در تاريخ 19/4/1379 در اين زمينه، مطالب بسيار سودمندي بيان فرمودند كه به ذكر دو نكته از آن بسنده مي‏كنيم:

يكي تقسيم اصلاحات به اصلاحات آمريكايي و اصلاحات ضروري و مطلوب.

دوم رهنمود ايشان در جهت ابهام زدايي و تعريف دقيق از اين واژه و تأكيد بر بيان آشكار و شفاف گروه‏ها يا شخصيت‏هاي سياسي از مسائل كاربردي اصلاحات بود ما در اين نوشتار برآنيم كه با نگاهي گذرا به اقيانوس حكمت قرآن توشه‏اي برگرفته، گامي در زمينه‏ي تبيين اين بحث مهم برداريم.

اصلاح طلبي

اصلاح طلبي مقوله‏ي ارزشمندي است كه اگر در جايگاه درست خويش قرار گيرد، همان چيزي است كه پيامبران خدا و ائمه‏ي معصومين عليهم‏السلام براي تحقق آن مي‏كوشيدند.

قرآن مجيد از قول حضرت شعيب عليه‏السلام مي‏فرمايد: «ان اريد الا الاصلاح مااستطعت و ما توفيقي الا بالله عليه توكلت واليه انيب»؛

من جز اصلاح تا آن جا كه توانايي دارم، نمي‏خواهم و توفيق من جز به خدا نيست. بر او توكل كردم و به سوي او باز مي‏گردم.1

ابا عبدالله الحسين عليه‏السلام هنگامي كه مي‏بيند، حاكمي بر سر كار آمده كه حدود الهي را از بين مي‏برد، قيام مي‏كند و در تبيين هدف اصلي و بنيادين خويش مي‏فرمايد: «انما خرجت لطلب الاصلاح في امة جدي صلي‏الله‏عليه‏و‏آله اريد ان آمر بالمعروف و انهي عن المنكر؛ من فقط براي انجام اصلاح در امّت جدّم قيام كردم و اراده كرده‏ام كه امر به معروف و نهي از منكر كنم.»2

شعار اصلاح طلبي

در برابر اصلاح طلبان واقعي عده‏اي

كه مخالف اصلاحات هستند، به دروغ از اصلاح طلبي دم مي‏زنند و خود را مصلح و پرچمدار اصلاحات مي‏نامند. اين رفتار، يكي از ويژگي‏هاي منافقين است. زيرا آنان سخت‏ترين ضربات را بر اصلاح جامعه وارد مي‏كنند ولي در ظاهر شعار اصلاحات سر مي‏دهند.

قرآن مجيد مي‏فرمايد: «و اذا قيل لهم لاتفسدوا في الارض قالوا انما نحن مصلحون الا انّهم هم المفسدون ولكن لايشعُرون»؛ و هنگامي كه به آنان گفته مي‏شود، در زمين فساد نكنيد. مي‏گويند ما فقط اصلاح كننده‏ايم. آگاه باشيد اين‏ها همان مفسدانند ولي نمي‏دانند.1

به طور كلّي در دنياي تبليغاتي نفاق آلود كه توجّه به اخلاق و ارزش‏هاي ديني ضدارزش است، گردانندگان آن با به كاربردن اصطلاحات جديد و ارائه‏ي واژه‏هاي شيك و جذّاب به دنبال جلب مشتريند. براي تدليس و بزك كردن متاع خود از جملاتي استفاده مي‏كنند كه براي بيننده، شنونده و خواننده دلربا بوده و آن‏ها را به سوي خود بكشاند.

در اين گير و دار هر كس سعي مي‏كند از جملات و لغاتي بهره جويد كه مورد پسند همه يا اكثر مخاطبان بوده يا به تعبيري داراي حسن ظاهري باشد كه اصلاحات و اصلاح‏طلبي از اين مقوله‏اند.

استعمال و استخدام جملات و اصطلاحات جذاب هيچ فايده و پديده‏ي مطلوبي به دنبال نخواهد داشت و هيچ مشكلي را حل نخواهد كرد، مگر آن كه در دنياي عمل به كار گرفته شده، بدان پرداخته شود.

همه مي‏گويند ما طرفدار عدالتيم. حتّي ظالم‏ترين حكومت‏ها از عدالت سخن مي‏گويد و با اسم عدالت هزاران انسان را ظالمانه به مسلخ مي‏برد و با چاقوي عدالت سر مي‏برد و با تبليغات، انسان‏هاي زيادي را در اطراف اين ظلم فاحش با موسيقي عدالت مستانه به رقص وامي‏دارد.

در اين ميان عده‏اي به حق و با صداقت از اين واژه‏هاي ارزشمند استفاده مي‏كنند. عده‏اي از روي نفاق و فريب و عده‏اي هم به طور كلي از مفهوم آن غافلند و نسبت به آن هيچ اطلاعي ندارند.

فقط به دليل مشتري داشتن از آن بهره مي‏برند به گونه‏اي كه اگر به آنان گفته شود، مقصود شما از اين جملات و واژه‏هاي زيبايي كه به كار مي‏بريد

چيست؟ راهي به جز تكرار مطالب خود ندارند.

ابهام زدايي

گام نخست براي جداسازي جبهه‏ي حقيقت از اردوي نيرنگ و فريب و نجات انسان‏ها از دست كارخانه‏هاي توليد واژه و لفاظي، وادار ساختن افراد به تبيين مقاصد و مفاهيم واژه‏ها از جمله اصلاحات و عبور از كلي گويي‏هاي خسته كننده به مصاديق كاربردي آن است.

در اين مرحله تا حدودي مردم تكليف خود را شناخته و گيج و حيران نمي‏شوند و اين همان حقيقتي است كه مقام معظم رهبري بدان عنايت داشته، گروه‏ها و شخصيت‏هاي سياسي را بدان توجّه دادند. در مرحله بعد تطبيق رفتارها و عمل‏كردهاي جناح‏هاي سياسي با مصاديق ارائه شده آنان از اصلاحات است.

حقيقتي تلخ

هرگاه مسئله‏اي سياسي و يا اجتماعي مطرح مي‏شود، عادت عده‏اي بر آن است كه براي تبيين و توضيح آن يا به ديدگاه‏هاي غربيان ـ كه معبود عدّه‏اي است ـ مي‏پردازند يا حداكثر به نظريه پردازي‏هاي ذهني روي مي‏آورند و در حكومت اسلامي، تنها اسلام است كه نظر او مورد توجّه قرار نمي‏گيرد.

مگر پيامبر اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله سفارش نفرمودند كه: «اذا التبست عليكم الفتن كقطح الليل المظلم فعليكم بالقرآن؛ هنگامي كه فتنه‏ها همانند پاره‏هاي شب تاريك شما را فرا گرفت پس بر شما باد كه به قرآن روي آوريد.»1

مگر پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله در حديث معروف ثقلين نفرمودند: «من دو چيز گران‏بها در بين شما مي‏گذارم: كتاب خدا و عترتم مادامي كه از آنان پيروي كنيد، هرگز گمراه نمي‏شويد.»

پس چرا در مباحث مختلف اجتماعي و سياسي ابتدا به قرآن رجوع نمي‏شود؟

ويژگي‏هاي اصلاح طلبان واقعي

همه مي‏دانيم، پيامبران و ائمه‏ي معصومين عليهم‏السلام به دنبال اصلاح جامعه‏اند و از سوي ديگر منافقين خود را اصلاح طلب مي‏نامند يكي از بهترين

راه‏ها براي شناخت مصلحان واقعي آن است كه افراد مقصود خود را از اصلاحات بيان كنند. طريق ديگر آن است كه مردم با نگاه به عمل كرد افراد، اصلاح طلبان واقعي را از دروغگويان باز شناسند.

قرآن مجيد در آياتي ويژگي‏ها و عمل كرد مصلحين و مفسدين را بيان كرده كه براي هر انسان با ايماني اساسي‏ترين ملاك تشخيص خواهد بود.

التزام به دستورات الهي

يكي از ويژگي‏هاي مصلحين آن است كه قبل از هرچيز كتاب خدا را ملاك عمل خويش قرار مي‏دهند نه آن كه تعريف و تمجيدهاي كفّار و منافقين آنان را به رويارويي با دستورات الهي ترغيب كند.

قرآن مجيد مي‏فرمايد: «والذين يمسكون بالكتاب واقاموا الصلوة انا لانضيع اجر المصلحين»؛ آنان كه به كتاب (الهي) چنگ مي‏زنند و نماز را به پاداشتند (در رديف مصلحان‏اند) و ما اجر مصلحان را ضايع نمي‏كنيم.1

در اين آيه واژه تمسك به كار رفته و آن حكايت از چنگ زدن و نگه‏داشتن با قدرت مي‏كند. و اين امر به معناي حفظ مجدّانه حدود و ثغور دستورات ديني است.

بپاداشتن نماز

براساس روايات، نماز نقش كليدي و اساسي در بين اعمال و دستورات ديني دارد به نحوي كه تنها ستون دين شمرده شده و قبولي ديگر اعمال در گرو قبول شدن نماز به حساب آمده

است.

از آيه‏اي كه ذكر شد فهميده مي‏شود كه يكي از ويژگي‏هاي اصلاح طلبان واقعي اهتمام آنان به برپاداشتن نماز است.

نماز هم جايگاه اعتقادات و باورهاي انسان را نشان مي‏دهد هم حدود اطاعت پذيري آدمي را مشخص مي‏كند. از اين رو اصلاح طلبان راستين به برپايي نماز توجّه خاصي دارند.

ويژگي‏هاي افسادگران

قرآن كريم در مقابل مصلحين و روياروي آنان از مفسدين نام برده است و در آيات متعددي به ويژگي‏هاي مفسدين پرداخته است. ما براي جداسازي اين دو قشر از يكديگر و

تبيين حدود اصلاح از افساد ان شاء اللّه درشماره‏ي بعد به اين بحث خواهيم پرداخت تا پليد سيرتان با شعار اصلاح طلبي به افساد نپردازند و اصلاح طلبان حقيقي شناخته شوند.

منابع:

بحار الانوار,mahal=بيروت,جلد =44,صفحه =329

بحار الانوار,mahal=بيروت,جلد =89,صفحه =17

1 ـ اعراف/ 170.

1 ـ بحار الانوار، چاپ بيروت، ج 89، ص 17.

1 ـ هود/88.

1 ـ بقره/ 11 ـ 12.

2 ـ بحار الانوار، چاپ بيروت، ج 44، ص 329.