زندگي و آثار علامه شيخ آقا بزرگ تهراني - زندگی و آثار علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی نسخه متنی

آينه پژوهش ـ شماره 30- 29 ، بهمن و اسفند 1373

زندگي و آثار علامه شيخ آقا بزرگ تهراني

ناصرالدين انصاري

ياد علامه سترگ حضرت آيت الله شيخ آقا بزرگ تهراني، قدس الله نفسه و اجزل لطيفه در دل دانش‌دوستان و حق طلبان هماره جاودان است. و اين به خاطر خدمات ماندگار آن فرزانه عاليمقام است. كتابشناسي، رجال شناسي و سبك شناسي شيعة همه در گرو زحمات طاقت‌فرساي آن مرد بزرگ است.[1]

وي در شب پنجشنبه يازدهم ربيع‌الاول 1293 ق در محلّه «پامنار» تهران ديده به جهان گشود. خاندان او همه از تجّاري بودند كه به گمان قوي از گيلان به تهران مهاجرت كرده و از 1250 ق در اين شهر ساكن گرديده و به «محسني» شهرت داشتند. پدرش حاج علي آقا (م 1324 ق) از تاجران روشنفكر و عالم‌دوست بود كه از او كتابي در تاريخ دخانيات و فتواي تحريم تنباكو در دسترس است (الذريعة 3/252) و خانه‌اش هماره مجمع روحانيان و اهل فضل و دانش بوده است.

شيخ آقا بزرگ پس از پشت سر نهادن دوران كودكي، در ده سالگي (1303 ق) به مدرسه مروي رفته و در مدت 12 سال علوم رايج زمان خويش (فقه، اصول، ادبيات، منطق، رياضيات، تجويد و خط خوش) را فرا گرفت. برخي از اساتيد دوره سطح او عبارتند از: حضرات آيات: سيدعبدالكريم لاهيجي، سيد محمد تقي تنكابني، حاج شيخ علي نوري ايلكاني، شيخ محمد باقر معزالدوله‌اي و خطاط شهير ميرزا زين‌العابدين محلّاتي

در 17 شعبان 1315 ق، پس از زيارت مخصوصه نيمه شعبان امام حسين عليه‌السلام در كربلا به حوزه علميه نجف اشرف شتافته و در مجلس درس اساتيد حوزه نجف زانوي ادب به زمين زد و مراتب علمي خويش را تكميل نمود. برخي از اساتيد فقه و اصول و رجال و حديث و اخلاق وي عبارتند از:

حضرات آيات عظام:

1ـ آخوند ملا محمد كاظم خراساني (م 1329 ق) صاحب «كفاية الاصول»

2ـ سيد محمد كاظم طباطبايي يزدي (م 1337 ق) صاحب «عروة الوثقي»

3ـ ملّا فتح الله شريعت اصفهاني (م 1339 ق) صاحب «قاعده لاضرر»

4- ميرزا محمد تقي حايري شيرازي (م 1338 ق) صاحب «حاشيه مكاسب»

5 ـ حاج ميرزا حسين نوري ( م 1320 ق) صاحب «مستدرك الوسائل»

6 ـ شيخ محمد طه نجف (م 1323 ق) صاحب «اتقان المقال في علم الرجال»

7 ـ سيد مرتضي کشميري (م 1323 ق) عالم اخلاقي معروف

نيز از اساتيد اجازه وي مي‌توان از علماي ذيل نام آورد؛ آيات عظام:

8ـ سيد ابوتراب خوانساري (م 1346 ق) صاحب «سبل الرشاد في شرح نجاةالعباد»

9 ـ سيد حسن صدر كاظمي (م 1354 ق) صاحب «تأسيس الشيعة الكرام لعلوم الاسلام»

10 ـ سيد محمد علي شاه عبدالعظيمي (م 1334 ق) صاحب «الايقاد في و فيات المعصومين»