Spyware

اينترنت با سرعتي باورنکردني همچنان به رشد خود ادامه مي دهد و اين پديده نسبتا جديد بشريت مورد توجه تمامي افراد و سازمان ها با اهداف مثبت و منفي قرار گرفته است.استفاده از اينترنت براي آگهي هاي تجاري و بازرگاني از جمله موارد فوق است . در صورتي که فرآيند پخش آگهي هاي تجاري با آگاهي و رضايت استفاده کننده اينترنت باشد،نمي توان چندان بر آن خرده گرفت ولي در صورتي که فرآيند فوق بدون آگاهي و يا کسب مجوز کاربران انجام شده و با نصب يک برنامه ناخواسته از سيستم هاي آنان براي ارسال آگهي هاي تجاري استفاده شود ، حريم خصوصي کاربران در معرض تهديد قرار گرفته و اين موضوع مي تواند پيامدهاي بمراتب خطرناکتري را بدنبال داشته باشد و آن زماني است که اينگونه نرم افزارها از محدوده وظايف خود تعدي نموده و اقدام به جمع آوري و ارسال اطلاعات شخصي کاربران ، بدون آگاهي و رضايت آنان مي نمايند. ما امروزه شاهد تولد نسل جديدي از نرم افزارهاي جاسوسي مي باشيم که از آنان با نام Spyware ياد مي گردد . نصب اينگونه نرم افزارهاي ناخواسته ، مسائل متعددي را براي کاربران بدنبال خواهد داشت .

SpyWare چيست ؟

Spyware ، نرم افزاري است که اقدام به جمع آوري اطلاعات شخصي بدون آگاهي و يا اجازه کاربران مي نمايد. اطلاعات جمع آوري شده مي تواند شامل ليست سايت هاي مشاهده شده توسط کاربر و يا اطلاعات بمراتب حساس تري نظير نام و رمز عبور باشد . به اين نوع برنامه ها adware نيز گفته مي شود . نرم افزارهاي فوق پس از نصب بر روي کامپيوتر ،قادر به ارسال آگهي هاي تجاري pop-up ، هدايت مرورگر به وب سايت هائي خاص ، ارسال ليست سايت هاي مشاهده شده توسط کاربر و يا مانيتورينگ عملکرد کاربران در زمان اتصال به اينترنت مي باشند. برخي از برنامه هاي Spyware ، قادر به رديابي و تشخيص اطلاعات تايپ شده از طريق صفحه کليد نيز مي باشند . با توجه به انجام پردازش هاي اضافي توسط اينگونه نرم افزارها ، سيستم هاي کاربران کند و کارآئي آنان بطرز محسوسي کاهش خواهد يافت . در صورت دريافت موزيک از طريق برنامه هاي اشتراک فايل ، بازي هاي رايگان از سايت هاي ناامن و يا ساير نرم افزارها از منابع ناشناخته ، شرايط لازم به منظور نصب اينگونه نرم افزارها و در نهايت آلودگي سيستم فراهم مي گردد.

نحوه تشخيص Spyware

علائم زير مي تواند نشاندهنده نصب Spyware بر روي يک کامپيوتر باشد :

نمايش مستمر پنجره هاي pop-up آگهي

هدايت ناخواسته کاربران به وب سايت هائي که هرگز نام آنان در مرورگر تايپ نشده است .

نصب Toolbars جديد و ناخواسته در مرورگر وب

تغيير ناگهاني و غيرمنتظره صفحه اصلي مرورگر ( home page )

تغيير موتور جستجوي مرتبط با مرورگر پس از کليک بر روي دکمه Search همراه مرورگر

عدم عملکرد صحيح برخي کليدها در مرورگر ( نظير کليد Tab زماني که بر روي فيلدهاي يک فرم حرکت مي شود )

نمايش تصادفي پيام هاي خطاء

کاهش ملموس سرعت کامپيوتر در زمان فعال نمودن برنامه ها و يا انجام عملياتي خاص ( ذخيره فايل ها و ... )

فعال شدن مرورگر و بدنبال آن وب سايت هاي آگهي بدون انجام عملياتي خاص توسط کاربر

عدم کارکرد صحيح لينک هاي همراه يک برنامه

توقف ناگهاني و غيرمنتظره مرورگر وب

عدم عملکرد صحيح برخي از عناصر سيستم عامل و يا ساير برنامه ها

نحوه پيشگيري از نصب Spyware

عدم کليک بر روي لينک هاي موجود در پنجره هاي pop-up . با توجه به اين که پنجره هاي pop-up اغلب محصول و يا نوع خاصي از Spyware مي باشند ، کليک بر روي آنان مي تواند باعث نصب يک نرم افزار Spyware گردد . براي بستن اين نوع پنجره ها از آيکون X در titlebar استفاده گردد ( در مقابل لينک close همراه پنجره ).

پاسخ منفي به سوالات ناخواسته : در صورت برخورد با جعبه هاي محاوره اي که درخواست اجراي يک برنامه را نموده و يا قصد انجام عمليات خاص ديگري را دارند ، همواره گزينه NO و يا Cancel انتخاب گردد.در موارد خاص مي توان از آيکون X موجود در titlebar استفاده نمود.

دقت لازم در خصوص دريافت نرم افزارهاي رايگان از اينترنت : سايت هاي زيادي اقدام به ارائه Toolbar هاي سفارشي و يا ويژگي هاي خاص ديگري مي نمايند . تا زماني که نسبت به ايمن بودن اين نوع سايت ها اطمينان حاصل نشده است ، نمي بايست فايل و يا برنامه اي را از طريق آنان Download نمود .

عدم کليک بر روي لينک هاي موجود در Email که ادعاي ارائه يک نرم افزار Anti-Spyware را دارند . نظير ويروس هاي کامپيوتري ، لينک هاي موجود در نامه هاي الکترونيکي ممکن است اهداف سودمندي را دنبال ننموده و نصب Spyware بر روي سيستم شما را بدنبال داشته باشند .

علاوه بر موارد فوق و خصوصا در مواردي که احساس مي شود بر روي کامپيوتر Spyware نصب شده است و قصد داشته باشيم عملکرد آن را به حداقل مقدار خود برسانيم مي توان عمليات زير را انجام داد:

اعمال محدوديت در رابطه با پنجره هاي Pop-up و کوکي ازطريق تنظيمات برنامه مرورگر : پنجره هاي pop-up توسط نوع خاصي از اسکريپت ها و يا محتويات فعال ( اپلت هاي جاوا ، کنترل هاي اکتيوايکس ) ايجاد مي گردند . با تنظيم مناسب پارامترهاي برنامه مرورگر، مي توان محدوديت لازم دراجراي اسکريپت ها ، اپلت هاي جاوا ، کنترل هاي اکتيو ايکس و تعداد پنجره هاي pop-up را اعمال نمود . عملکرد برخي از کوکي ها مشابه Spyware مي باشند ، چراکه از طريق آنان مشخص خواهد شد که شما چه وب سايت هائي را مشاهده نموده ايد . با تنظيم پارامترهاي برنامه مرورگر مي توان محدوديت لازم در خصوص ايجاد کوکي ها را اعمال نمود.

نحوه حذف Spyware

اجراي يک برنامه ضد ويروس و پويش کامل کامپيوتر : برخي از نرم افزارهاي آنتي ويروس قادر به يافتن و حدف برنامه هاي Spyware مي باشند .

اجراي يک برنامه معتبر که مختص حذف Spyware طراحي شده است . تعداد زيادي از توليدکنندگان محصولاتي را به منظور شناسائي و حذف برنامه هاي Spyware ، ارائه داده اند .

LavaSoft''s Adaware, Webroot''s SpySweeper, PestPatrol, Spybot Search and Destroy ، نمونه هائي در اين زمينه مي باشند .