DVD

براي ذخيره اطلاعات در کامپيوتر از دو نوع ديسک مغناطيسي و نوري استفاده مي گردد . فلاپي ديسک و هارد ديسک دو نمونه متداول از ديسک هاي مغناطيسي مي باشند که از آنان در اکثر کامپيوترهاي شخصي استفاده مي شود . اطلاعات به صورت مغناطيسي بر روي ديسک هاي فوق ذخيره مي گردد . ديسک هاي نوري در اغلب موارد داراي عملکردي مشابه ديسک هاي مغناطيسي مي باشند با اين تفاوت مهم که در مقابل استفاده از تکنولوژي مغناطيس از فن آوري نوري به منظور ذخيره و بازيابي اطلاعات استفاده مي گردد . بر روي ديسک هاي مغناطيسي ، مي توان اطلاعاتي را بدفعات ذخيره و بازيابي نمود . اين وضعيت در تمامي ديسک هاي نوري وجود نداشته و در برخي از آنان امکان خواندن و يا نوشتن اطلاعات صرفا يک مرتبه وجود دارد .

استانداردهاي تکنولوژي نوري براي کامپيوتر را مي توان به دو گروه عمده تقسيم نمود :

CD ( شامل CD-ROM ، CD-R ، CD-RW )

DVD ( شامل DVD-ROM,DVD-RAM,DVD-RW,DVD--R,DVD+RW و DVD+R )

CD

ديسک هاي CD-ROM ، اولين نمونه از ديسک هاي نوري به منظور ذخيره اطلاعات مي باشند. ديسک هاي فوق ، يک رسانه ذخيره سازي مطلوب به منظور ذخيره داده هاي صوتي را در اختيار متقاضيان قرار مي دهد . درايوهاي CD-ROM ، هم اينک به عنوان يکي از تجهيزات استاندارد در اکثر کامپيوترهاي شخصي بکار گرفته مي شود . بر روي ديسک هاي CD-ROM مي توان 74 تا 80 دقيقه موزيک با کيفيت بالا را ذخيره نمود . در صورتي که از ديسک هاي فوق به منظور ذخيره داده استفاده شود ، بر روي يک ديسک 74 دقيقه اي مي توان اطلاعاتي بالغ بر 650 و يا 682 مگابايت را ذخيره نمود . در ديسک هاي CD-ROM هشتاد دقيقه اي ، اطلاعاتي معادل 700 تا 737 مگابايت ذخيره مي گردد . قطر ديسک هاي فوق معمولا 120 ميليمتر و ضخامت آنان 2 / 1 ميليمتر است.

DVD

DVD از کلمات Digital Versatile Disc ، اقتباس و بطور خلاصه يک CD با ظرفيت بالا مي باشد . از درايوهاي DVD-ROM مي توان به عنوان يک درايو CD-ROM نيز استفاده نمود.در چنين مواردي،درايو هاي DVD-ROM يک CD را با روشي مشابه يک DVD استفاده مي نمايند . از ديسک هاي DVD به منظور ذخيره فيلم ، موزيک و داده استفاده مي گردد . تقريبا اکثر فيلم هائي که امروزه توليد مي گردد از طريق DVD در دسترس عموم قرار مي گيرند و ساير فيلم هاي قديمي در حال تبديل به فرمت DVD مي باشند .ضبط تصاوير بر روي DVD داراي کيفيتي بسيار بالا بوده و تعداد زيادي از DVD ها داراي صداي Dolby Digital و يا DTS مي باشند .

فن آوري ساخت DVD مشابه تکنولوژي استفاده شده براي ايجاد يک CD است . در هر دو از ديسک هائي با قطر 120 ميليمتر و ضخامت 2/ 1 ميليمتر استفاده مي گردد. برخلاف يک CD ، ديسک هاي DVD داراي دو لايه در هر طرف بوده که اطلاعات در هر يک از لايه ها ذخيره مي گردد ( چهار لايه در دو طرف ) . لايه ها به صورت جداگانه نشانه گذاري شده و با ترکيب آنان ، ضخامت DVD به 2 /1 ميليمتر خواهد رسيد . در ديسک هاي DVD نظير ديسک هاي CD ، حفره هائي مبتني بر پلي کربنات ايجاد مي گردد .

ديسک هاي DVD داراي ظرفيت بمراتب بيشتري نسبت به ديسک هاي CD مي باشند . علت اين موضوع به دلايل متعددي برمي گردد :

اندازه کوچکتر حفره ها :ديسک هاي DVD داراي حفره هاي بمراتب کوچکتري نسبت به ديسک هاي CD مي باشند که به آنان Pit گفته مي شود . Pit ، فرورفتگي هاي کوچک و يا گودي بر روي سطح ديسک است که امکان تشخيص صفر و يا يک را براي ليزر فراهم مي نمايد . طول اين حفره ها در ديسک هاي DVD به ميزان 25 / 2 مرتبه کوچکتر از ديسک هاي CD است ( طول هر pit بين نه دهم تا چهار دهم ميکرون مي باشد ) .

شيارهاي متراکم تر :ديسک هاي DVD از شيارهاي حلزوني شکل متراکم تري استفاده مي نمايند . دستگاه هاي DVD Player به منظور خواندن اين نوع شيارهاي متراکم به يک نوع ليزر خاص که داراي اشعه نوري متفاوتي است، نياز دارند. بدين دليل دستگاه هاي CD Player قادر به خواندن ديسک هاي DVD نبوده ولي دستگاه هاي DVD قادر به خواندن ديسک هاي CD مي باشند .فاصله بين شيارهاي موجود در ديسک هاي DVD به ميزان 16 / 2 مرتبه کمتر از ديسک هاي CD است . ( فاصله بين شيارها بين هفتاد و چهار صدم تا 6 / 1 ميکرون مي باشد ) .

قابليت چند لايه اي :ديسک هاي DVD ممکن است داراي چهار لايه باشند که در هر طرف ديسک دو لايه قرار مي گيرد . با توجه به دو طرفه بودن و دو لايه بودن DVD ، چهار فرمت متفاوت از آنان وجود دارد :

ظرفيت ديسک هاي DVD

Single-sided, single-layered : ( معروف به DVD- 5 ) . در اين مدل امکان ذخيره 7 / 4 گيگابايت اطلاعات وجود دارد . عدد پنج در کنار اين نام ، نشاندهنده ظرفيت تقريبي پنج گيگابايتي آن است . يک DVD-5 ، از دو زيرلايه چسبيده بهم تشکيل مي گردد . از يکي از زيرلايه ها به عنوان لايه اي که اطلاعات بر روي آن ذخيره مي گردند ، استفاده شده ( لايه صفر) و زيرلايه دوم خالي است .زيرلايه اي که بر روي آن اطلاعات ذخيره مي گردد توسط يک روکش آلومينيومي پوشانده مي شود . ظرفيت DVD-5 بيش از هفت برابر يک CD معمولي با ظرفيت 650 مگابايت است و مي توان دو ساعت فيلم را بر روي آنان ذخيره نمود .

Single-sided, dual-layered : ( معروف به DVD- 9 ). در اين مدل امکان ذخيره 5 / 8 گيگابايت اطلاعات وجود دارد .يک DVD-9 ، از دو زيرلايه متصل به يکديگر تشکيل مي گردد تا دو لايه به منظور ذخيره اطلاعات در يک طرف ديسک ايجاد شود . در طرف ديگر ديسک يک زيرلايه ايجاد مي گردد که خالي باقي خواهد ماند . لايه اي که بر روي آن اطلاعات ذخيره مي گردد ( لايه صفر)، با استفاده از يک روکش طلائي نيمه شفاف پوشش داده مي شود . در صورتي که ليزر بر روي لايه اول تابانده شود نور منعکس شده و در صورت تابش ليزر بر روي لايه دوم ، نور از آن عبور خواهد کرد . از يک ليزر به منظور خواندن دو لايه استفاده مي گردد و صرفا کانون ليزر تغيير خواهد کرد . بر روي ديسک هاي DVD-9 مي توان اطلاعات بمراتب بيشتري نسبت به ديسک هاي DVD-5 را ذخيره نمود . ( مثلا چهار ساعت فيلم ) .

Double-sided, single-layered : ( معروف به DVD- 10 ) در اين مدل امکان ذخيره 4 / 9 گيگابايت اطلاعات وجود دارد . يک DVD-10 ، از دو زيرلايه که پشت به پشت به يکديگر متصل مي شوند ، تشکيل مي گردد . لايه اي که بر روي آن اطلاعات ذخيره مي گردد ( لايه صفر در هر طرف ديسک ) داراي يک روکش آلومينيومي مي باشد .ديسک هاي دوطرفه از طريق درايوهائي خوانده مي شوند که داراي صرفا يک ليزر مي باشند ، بنابراين مي بايست براي خواندن طرف ديگر ديسک ، عمليات برگرداندن ديسک به صورت دستي انجام شود . ديسک هاي DVD-10 گزينه اي مطلوب به منظور ذخيره فيلم مي باشند . مثلا مي توان نسخه WideScreen يک فيلم را در يک طرف و نسخه full frame آن را در طرف ديگر ذخيره نمود . تقريبا در تمامي دستگاه هاي DVD Player مي بايست عمليات برگرداندن ديسک به صورت دستي انجام شود تا امکان استفاده از طرف دوم فراهم گردد .

Double-sided, dual-layered : ( معروف به DVD- 18 ). در اين مدل امکان ذخيره 1 / 17 گيگابايت اطلاعات وجود دارد . يک DVD-18 ، داراي دو لايه در هر طرف ديسک مي باشد . دو لايه و زيرلايه هاي مربوطه پشت به پشت هم قرار گرفته و به يکديگر متصل مي شوند. لايه هاي خارجي ( لايه صفر در هر طرف ديسک ) توسط يک روکش طلائي نيمه شفاف پوشش داده مي شوند . لايه هاي داخلي ، ( لايه يک در هر طرف ديسک ) داراي يک روکش آلومينيومي مي باشند . قابليت انعکاس يک لايه ديسک بين چهل و پنج درصد تا هشتاد و پنج درصد است . در لايه دوم، قابليت انعکاس بين هيجده تا سي درصد است . مدار AGC ( اقتباس شده از Automatic gain control ) موجود در درايو ، مسئوليت تعديل خصلت هاي متفاوت انعکاس را بر عهده دارد . بر روي ديسک هاي DVD-18 مي توان هشت ساعت فيلم را ذخيره نمود .تقريبا در تمامي دستگاه هاي DVD Player مي بايست عمليات برگرداندن ديسک به صورت دستي انجام شود تا امکان استفاده از طرف دوم فراهم گردد .

استانداردها و فرمت هاي DVD

همانند استانداردهاي CD ، استانداردهاي DVD در کتب مرجع که عمدتا توسط DVD Forum تعريف مي گردد ، منتشر مي شوند( برخي از شرکت ها ممکن است استاندارهاي خاص خود را ارائه نمايند ). تاکنون استانداردهاي DVD-Video و DVD-ROM بخوبي تعريف و مشخص شده است ولي استانداردهاي مربوط به ديسک هاي DVD با قابليت نوشتن اطلاعات بر روي آنان هنوز نهائي نشده است .در حال حاضر حداقل چهار استاندارد متفاوت براي ديسک هاي DVD با قابليت نوشتن اطلاعات، ارائه شده است . استانداردهاي DVD-RW و DVD+RW نسبت به ساير موارد اعلام شده ، متداول تر مي باشند .

فرمت هاي استاندارد و ظرفيت هاي DVD :