بچه مردم نسخه متنی

بچه مردم

اثر: جلال آل احمد

تهيه و تنظيم: محمد منصور هاشمى

جلال آل احمد، قصه نويس، روشنفكر و نظريه پرداز سياسى-اجتماعى معروف ايران.

در دهه چهل سال 1302 در محله پاچنار تهران به دنيا آمد. پدرش روحانى و خانواده اش مذهبى و سنتى بود. دوره

دبستان و دبيرستان را در تهران گذراند و در همين ايام به كارهايى از قبيل ساعت سازى و سيم كشى و چرم فروشى

پرداخت.

در 1322 (ه.ش) دوره دبيرستان را به پايان رساند و به نجف رفت. پس از بازگشت در گروه ادبيات دانشسراى

عالى مشغول تحصيل شد. در اين دوره او به همراه چند تن از دوستانش انجمنى را به نام "انجمن اصلاح" ايجاد

كرد كه در آن به فعاليت هاى فرهنگى و آموزشى مى پرداختند. اولين اثر آل احمد ترجمه رساله عربى از محسن

امين، با عنوان عزاداري هاى نامشروع بود كه همين انجمن آن را منتشر كرد.

در سال 1323، آل احمد كه اعتقادات دينى خود را از دست داده بود به حزب توده پيوست و به فعاليت مطبوعاتى

پرداخت و حتى مدتى مدير مجله "مردم" شد. در سال 1326 به عضويت كميته ايالتى تهران حزب توده درآمد و

در دى ماه همان سال در اعتراض به عدم استقلال حزب با گروهى به رهبرى "خليل ملكى" از حزب انشعاب كرد.

گروه انشعابى حزب سوسياليست توده ايران را ايجاد كرد و به فعاليت پرداختند

ولى آل احمد چندى بعد از فعاليت در اين حزب نيز دست كشيد. وى در سال 1328 با سيمين دانشور ازدواج كرد.

در جريان ملى شدن صنعت نفت آل احمد دوباره به فعاليت سياسى روى آورد و در 1329 در تاسيس حزب

زحمتكشان ايران به رهبرى مظفر بقايى و خليل ملكى شركت نمود و روزنامه شاهد ارگان اين حزب را منتشر

ساخت. در 1331 نيز با رهبرى خليل ملكى سازمان نيروى سوم را تاسيس كرده و مجله علم و زندگى، ارگان اين

سازمان را منتشر ساخت.

در 1332 از نيروى سوم هم جدا شد هر چند هميشه دوستيش را با خليل ملكى حفظ نمود. در 1341، او سرپرست

نشريه كيهان ماه شد كه بيشتر دو شماره منتشر نشد. در همين سال او كه سابقه اى در تدريس و معلمى و دستى در

قلم داشت از سوى وزارت فرهنگ براى مطالعه در زمينه نشر كتاب درسى به اروپا سفر كرد. در 1343 به حج

و سپس به جهت حفظ آثارى در زمينه مردم شناسى و سابقه كار در موسسه تحقيقات اجتماعى براى شركت در كنگره

بين المللى مردم شناسى به شوروى رفت. پس از آن نيز براى شركت در سمينار ادبى - سياسى به دانشگاه هاروارد

آمريكا سفر كرد. در سال 1347 آل احمد كوشيد تا با همكارى بعضى از دوستانش به تاسيس كانونى براى مبارزه

با سانسور و دفاع از حقوق مولفين بپردازد كه بالاخره به تشكيل "كانون نويسندگان ايران" انجاميد. وى در سال 1348

در اسالم گيلان در گذشت.

چنانكه از زندگينامه آل احمد بر مى آيد نقش وى به عنوان روشنفكر در جريان هاى معاصر ايران حائز كمال اهميت

است و احتياج به تحليلى جدى دارد. ما در اينجا تنها به كارنامه قلمى وى مى پردازيم. در يك تقسيم بندى كلى آثار آل

احمد را مى توان چهار دسته كرد:

الف- ترجمه ها

ب- تك نگاريها و سفرنامه ها

ج- مقالات فكرى فرهنگى

د- داستان ها

الف- در حوزه ترجمه، آل احمد شمارى از مهم ترين آثار جديد غرب را به فارسى ترجمه كرده است و از اين جهت

سهم عمده اى در شناخته شدن چهره هايى چون كامو و سارتر و يونسكو و ژيد در ايران دارد. ترجمه هاى آل احمد

ترجمه هايى قابل قبول است اما ضعف هايى نيز دارد كه يكى از عمده ترين آنها نثر آنهاست. در همه ترجمه هاى

آل احمد، نثر خود او حضور دارد و نه سبك نويسنده يا لحن شخصيت ها. با وجود اين كارنامه آل احمد در حوزه

ترجمه، كارنامه اى ارزشمند و پربار است:

- عزاداريهاى نامشروع/ محسن امين/ 1322

- قمارباز/داستايوفسكى/1327

- بيگانه/آلبر كامو/ (با اصغر خبره زاده) 1328

- سوء تفاهم/آلبر كامو / 1329

- دست هاى آلوده/ژان پل سارتر/1331

- بازگشت از شوروى و تنقيح آن/آندره ژيد/ 1333

- مائده هاى زمينى/آندره ژيد/ (با پرويز داريوش)1334

- كرگدن/اوژن يونسكو/ 1345

- عبور از خط/ارنست يونگر/ (با محمود هومن) 1346

- تشنگى و گشنگى/اوژن يونسكو/ (با منوچهر هزارخانى) 1351

ب- آل احمد نويسنده اى پر كار بود كه همواره قلم و كاغذى به همراه داشته و مى نوشته است به همين جهت اثار

فراوانى در حوزه هاى مختلف خلق كرده و يادداشت هاى زيادى از شعرهاى خود باقى گذاشته كه در آن ميان تك

نگاريهاى مردم شناسانه وى مانند اورازان و تات نشين هاى بلوك زهرا و جزيره خارك بهترين كارهاى او هستند

و هر چند از نظر روشمندى علمى خالى از اشكال نيستند اما براى مطالعات مردم شناسانه و تحقيقات اجتماعى

ارزشمندند:

- اورازان/1333

- تات نشين هاى بلوك زهرا/1337

- خسى در ميقات/1345

- در يتيم خليج فارس، جزيره خارك/1349

- سفر به ولايت عزرائيل/1363

- سفر روس/1369

ج- آل احمد، مقالات موثر و جريان سازى در حوزه انديشه و مباحث روشنفكرانه طرح كرده كه مهمترين آنها

غربزدگى است وى اصل اين بحث را از احمد فرديد اخذ كرده و به آن رنگ و بويى اجتماعى داده بود و كوشيده

بود تا با مخالفت با غرب، ملل شرق را به هويت اصلى خود بازگرداند.

احمد فرديد از متفكران نامدار ايران پيش از انقلاب بود كه در عرصه فلسفه به فعاليت و تدريس مى پرداخت و

بر طيف وسيعى از روشنفكران ايرانى تاثير نهاد. انديشه فرديد تلفيقى از انديشه هيدگر و ابن عربى بود و از

نخستين كسانى بود كه تحت تاثير هيدگر به نقد روزگار مدرن و بنيان هاى تمدن غرب پرداخت. اين مخالفت

اصولى با غرب به طبع كه از روشنفكرى ايران خسته و از ايسم هاى غربى بريده بود خوش آمد و سبب پيدايش

غرب زدگي شد.

هر چند آل احمد به قول خود اين كتاب را براى اين نوشته بود كه خود حضرت احمد فرديد به حرف آيد، چنين

نشد و فرديد تنها به طور شفاهى گفت كه آل احمد انديشه فلسفى او را تنها در حد ژورناليسم و حرف هاى

روزنامه اى مطرح كرده است. در اين نوشته هاى او بازگشتى به هويت اسلامى و سنتى به چشم مى خورد.

هر چند نوشته هاى آل احمد در اين حوزه ها چندان عميق و عالمانه طرح نشده اند و بيشتر نوشته هايى احساسى

هستند اما در روزگار خود تاثير فوق العاده اى بر نسل جوان داشته اند:

- غرب زدگى/1341

- در خدمت و خيانت روشنفكران/1357

مهمترين كارهاى در اين حوزه هستند. البته آل احمد مقالات ديگرى نيز از قبيل نقد ادبى و غيره دارد كه آنها نيز

به صورت كتاب به چاپ رسيده اند:

- هفت مقاله/1333

- سه مقاله ديگر/1341

- كارنامه سه ساله/1341

د- مهمترين حوزه فعاليت قلمى آل احمد، قصه هاى وى است. او در اين زمينه از پيشكسوتان قصه نويسى ايران

محسوب مى شود. آل احمد در قالب قصه آثار مختلفى به سبك هاى مختلف ايجاد كرده است. از آثار رئاليستى

مانند مدير مدرسه گرفته تا آثارى تمثيلى مثل سرگذشت كندوها. مدتى نيز تلاشى براى نوشتن قصه اى ايرانى

نمود كه حاصلش "ن و القلم" است. شاخص ترين ويژگى آثار آل احمد نثر كوبنده و خاص اوست كه سبب به

وجود آمدن سبك خاصى در فارسى نويسى شده است و جذابيت قصه هايش بيش از هر چيز مربوط به همين

خصيصه است.

آل احمد درازنفسى لازم براى نوشتن رمان را نداشته و لذا بهترين آثارش قصه هاى كوتاهى چون بچه مردم،

گلدسته ها و فلك، شوهر آمريكايى و قصه نسبتا بلند مدير مدرسه است. كارنامه وى در قصه نويسى چنين است:

- ديد و بازديد/1324

- از رنجى كه مى بريم/1326

- سه تار/1327

- زن زيادى/1332

- سرگذشت كندوها/1337

- مدير مدرسه/1337

- نون و القلم/1340

- نفرين زمين/1346

- پنج داستان/1350

آثار آل احمد به زبان هاى مختلف ترجمه شده اند كه از آن جمله مى توان از اين ترجمه هاى انگليسى نام برد:

ترجمه از غرب زدگى

Awzadeh Plaged by the west / tr. paul sprachman

Ahmad & / tr. JohnGreen ( West struckness )

Gharbzadegi

ترجمه خسى در ميقات با عنوان

Lost in the Crowd / tr.John Green

و ترجمه نون و القلم

by the pen / tr. M. R. Ghanoonparvar