دین و سیاست از دیدگاه امام خمینی (ره) نسخه متنی

حـاج خـداوردى خـويـى , مـتخلص به ((تائب )) (متوفاى 1201 ه.ق .) از شاعران تـوانـاى مـرثـيه است و در ماتم سالار شهيدان امام حسين ((ع )) و يارانش سوگ سروده هاى ارزشمندى به دو زبان تركى و فارسى دارد. آخـونـد مـلاحـسـيـن مـراغـه اى , مـعروف به ((دخيل )) يكى از مشهورترين و بـزرگ ترين شاعران نوحه سراى آذربايجان در قرن سيزدهم هجرى است . كليات وى در هـفـت مجلد به نظم و نثر تركى در مدايح و مصايب آل على ((ع )) بسيار مـشـهور است . دخيل در قالبهاى متنوع نظم , نگاهى شاعرانه و عاطفى به واقعه طف بويژه در تصوير وتوصيف ميدان كربلا دارد و با مهارت و ظرافتى شايسته و بـا اسـتـمداد از تخيل سيال و قوى خود, به شرح جزئيات حادثه عاشورا پرداخته است . از اشعار كربلايى آخوند, در اجراى مراسم عاشورا, شبيه خوانيها و شبيه گردانيها وسينه زنيها بسيار استفاده مى شود و هنوز هم مردم مسلمان و شيعى آذربايجان بـاعشق و علاقه خاصى اشعار عاشورايى دخيل را مى خوانند و گريه مى كنند و به احياى شعاير حسينى مى پردازند. دخـيـل در شـعـرى با محتواى مفاخره و حماسه و به زبان رجز, از قول حضرت على اكبر((ع )) خطاب به لشكر يزيد بداختر چنين مى گويند: سيزده اگر يزيد بداختر نشانى وار گوندن ايشيقدى بيزده پيمبر نشانى وار اولماز حريف كيمسه منه , منده بى خلاف عباس نامدار دلاور نشانى وار - اگـر در شـمـا - اى لـشـكـر كـفر آفتاب روشن است كه در ما آيت نبوت و نشانى از پيامبر رحمت ((ص )) است كـسـى از شـمـا را ياراى برابرى با من نيست , زيرا من نشانى از شجاعت عمويم عباس نامدار و دلاورم دارم دخـيـل , ضـمـن پـرداخـتـن بـه جـزئيات نمايشى كه اغلب زبان حال و زاييده خـيـال شـاعـرانـه اوسـت , سـعـى مى كند فضايل , عظمتهايى روحى , شجاعت , جـوانـمردى ,اخلاص , پاكى و توكل شهداى كربلا را نشان دهد و در مقابل آن به رذالـت تـرس ,نـاجـوانـمردى , زشت كردارى , بدگوهرى , قساوت قلب و خبث سـيرت يزيديان مى پردازد. از اين جهت اشعار او بسيار پربار و حايز اهميت است و بارها در تبريز وتهران چاپ شده است . مـيـرزا مـحـمـد تـقى قمرى دربندى (متولد 1235 ه.ق .) يكى ديگر از مشاهير عـرصـه ادبـيـات عـاشـورايى آذربايجان است . كليات اشعارش تحت عنوان كنز الـمـصائب - كه تماما در مدح و منقب و مرثيه اهل بيت ((ع )) است - دهها بار در تـبريز و ديگر بلادشيعه نشين به چاپ رسيده است . اين سه بيت از يكى از قصايد كربلايى اوست : ماه محرم اولدو گنه گويلر آغلادى دوشدو جهانه غلغله عالملر آغلادى اولاد حيدرين چكن آه و فغانينه كرب و بلاده مؤمن و هم كافر آغلادى شـامـا طـرف اولانـدا روان كـاروان غـم يـئر آغـلادى , گـوى آغـلادى , نـه كشورآغلادى - مـاه مـحـرم آمـد, بـاز هـم آسـمـانـهـا گريستند جهانيان گريستند از آه و فغان جانسوز فرزندان على ((ع )) در كربلا مؤمن و كافر گريستند و آنگاه كه كاروان غم (اسرا) روانه شام شد, زمين و آسمان و نه فلك گريستند مـيـرزا ابـوالـحـسن راجى تبريزى (1242 - 1292 ه.ق .) هم از غزلسرايان بزرگ تـاريخ ‌ادبيات آذربايجان است و هم از معروف ترين شاعران اهل بيت (ع ). بيش از صدسال است كه نوحه ها و مرثيه هاى او در شهرها و روستاهاى آذربايجان در ايام محرم خوانده مى شود. قسمت اعظم ديوانش را اشعار عاشورايى تشكيل مى دهد.