دین و سیاست از دیدگاه امام خمینی (ره) نسخه متنی

دور اياقه ائيله مه خواب اوغول قورو يئرده ياتما ياراليسان اورگيمده قالمادى تاب اوغول قورو يئرده ياتما ياراليسان - بـرخـيـز اى فـرزنـدم , مـخـواب , بـر زمـين خشك و تفتيده مخواب , پيكرت زخمداراست . قلبم بى تاب شد (اى پاره دل خـورشيد بانو ناتوان , دختر مهديقلى خان از شاعره هاى بلندآوازه آذربايجان در سال1253 ه.ق . (1837 م ) در شهر ((شوشا)) - از شهرهاى جمهورى آذربايجان - بـه دنـياآمد. او به دو زبان فارسى و تركى شعر مى سرود. خورشيد بانو, زندگى غـم انـگـيـز وتـوام بـا نـاكامى داشت , از اين جهت سايه حزنى در اشعارش ديده مـى شـود. مـرثيه ها وسوگ سروده هاى وى در ماتم امام حسين ((ع )) و شهداى كـربـلا, از مـشـهورترين اشعارعاشورايى تاريخ ادبيات آذربايجان است . اين بيت مطلع يكى از اشعار سينه زنى اوست : سؤيله حسينه اى صبا, كرب و بلايه گلمه سين گلسه دوشر بو دشتيده درد و بلايه ,گلمه سين - اى بـاد صبا, به حسين ((ع )) بگو: به كربلا نيايد, اگر بيايد, در اثر ظلم و جور, به درد وبلا در اين دشت گرفتار مى شود. عـبـاسـقـلـى بـا كيخانوف قدسى , شاعر, عالم , نويسنده و دانشمند شيعى قرن سـيـزدهـم هـجـرى , كـه آثارش را به زبانهاى تركى , فارسى و عربى مى نوشت . ((مـرآت الـجـمـال ))ديوان اشعار فارسى اوست و كتاب ((گلستان ارم )) را در زمـينه دستور زبان فارسى نوشته است . كتاب ((رياض القدس )) او به نظم و نثر مسجع و ادبى تركى , يكى از كتب مقتل است كه به واقعه كربلا اختصاص دارد. سـيـد عـظـيـم شـيـروانـى , از ديـگـر شـاعران بزرگ غزل و طنز آذربايجان و بنيانگذارمدرسه به سبك جديد در شهر ((شاماخى )) جمهورى آذربايجان است و در سـال1304 هـ.ق . (1888 مـيـلادى ), در هـمـان شـهـر وفـات يافت . او در خانواده اى روحانى و عالم پرور پرورش يافته و بزرگ شده بود و با علوم و معارف دينى و ادبيات فارسى و عربى به خوبى آشنايى داشت . مراثى و نوحه هاى سيد در ماتم جدش , بسيار زيباو جانسوز است .

با شعر خويش به پاسدارى از حرمت خون جـدشـان امـام حـسين ((ع ))و يارانش برخاسته بودند: يكى سيد حيدر حلى در عـراق و بـه زبـان عـربـى و ديگرى سيد عظيم شيروانى در آذربايجان و به زبان تـركى . سيد حيدر حلى حدود يك سال بعد از وفات سيد عظيم شيروانى از دنيا رفت (1306 ه.ق .) مـيـرزا اكـبـر طـاهـرزاده صـابر (1278 - 1329 ه.ق ./ 1862 - 1911 م ) شاگرد سيدعظيم شيروانى و بزرگ ترين شاعر اجتماعى و طنزپرداز آذربايجان در دوره مشروطه و صاحب كتاب ((هوپ هوپ نامه )) و صاحب سبك در شعر اجتماعى و انـقـلابى . درچاپهاى نخستين هوپ هوپ نامه , بود, ولى بعدها در چاپهاى باكو, اشعارعاشورايى وى را از ديوانش برداشته اند. مـلا مـحـمـد نـخـجـوانـى , شـاعـر, نـويـسنده و از علماى بزگ شيعه در قرن چـهـاردهـم هجرى است . او فقه و اصول و ديگر معارف را در حوزه علميه نجف اشـرف درمـحـضـر فـاضـل شرابيانى , ميرزا حبيب اللّه رشتى , فاضل ايروانى و... آموخت و بعد ازوفات فاضل شرابيانى , مرجع تقليد شيعيان نخجوان و آذربايجان شد. او در سال1334 ه.ق . در شصت و شش سالگى در كربلا وفات كرد و در نجف بـه خـاك سـپـرده شد. ملاى نخجوانى آثار علمى متعددى در زمينه هاى فقه و اصول و حديث و...دارد, اما معروف ترين اثرش , كتاب ((سحاب الدموع )) است كه در آن بـه رحـلـت پيشوايان معصوم - عليهم السلام - و واقعه كربلا پرداخته و به نظم و نثر ادبى وعالمانه تركى نوشته است . اين كتاب در سه مجلد بارها در تبريز و تهران به چاپ رسيده است . از ديـگـر شـاعـران مـعـروف مـرثيه سرا و عاشورايى آذربايجان مى توان به اينان اشاره كرد:

مـرحـوم عـبـاسـقـلـى يـحـيـوى تاج الشعراى اردبيلى , مرحوم حاج قدير انور, مـنـم ,مـرحـوم صـافى , حافظى تبريزى , مرحوم ذهنى زاده , مرحوم استاد سيد رضاحسينى , مرحوم استاد سيد محمد حسين شهريار. بـه خـاطـر پـرهـيـز از اطـنـاب , از ذكـر نام آثار ديگر شاعران مرثيه گوى زبان آذرى خـوددارى مـى كـنـيم . تذكر اين نكته را برخورد لازم مى دانم كه شاعران نوحه و تعزيه وعاشورايى , دهها برابر آن است كه در اين نوشتار اجمالا به معرفى يا ذكر نامشان پرداختيم . در پـايـان , بـى مـنـاسـبـت نـيـسـت كه مقاله را با دو بيت از اشعارى كه مردم مـسـلـمـانـان سراسر آذربايجان در روز عاشورا تا هنگام ظهر, ترجيع وار زمزمه مى كنند و به عزادارى مى پردازند, ختم كنم : آخـديـن عـالـمـده ندن كوه و بيابانه فرات اولما دين قسمت حسينه دونه سن قانه فرات - اى فـرات حسين نشدى ؟ نئجه قان آغلاماسين داش بوگون كسيليب يئتميش ايكى باش بوگون - چـرا سـنـگ بـه گريه نيايد امروز؟ شده است والسلام على الحسين و على اولاده و اصحابه و انصاره و رحمة اللّه و بركاته .