بر بال قلم نسخه متنی

دلسوزان انقلاب نبايد با هم ستيز كنند تا دشمن دلشاد شود.

منافقان در صف انقلابى ها رخنه مى كنند تا دشمن دلشاد شود.

مى بينيد جمله دوم كه پس از حرفِ ربطِ «تا» آمده، در هر دو صورت مثبت است.

مثبت بودن جمله ربطى در صورت دوم كاملاً صحيح است، زيرا «تا» براى بيان علّت است: ـ منافقان در صف انقلابى ها رخنه كرده اند.

ـ چرا؟ ـ تا دشمن دلشاد شود.

امّا مثبت بودنِ جمله ربطى در صورت يكم چندان مناسب نيست، زيرا مى توان از آن چنين برداشتى هم كرد:

ـ دلسوزان انقلاب نبايد با هم ستيز كنند.

ـ چرا؟ ـ تا دشمن دلشاد شود.

روشن است كه علّت اخير براى جمله مزبور صحيح نيست و عكسِ معنا را اِلقا مى كند.

حال به جمله زير بنگريد: دلسوزان انقلاب نبايد با هم ستيز كنند تا دشمن دلشاد نشود.

در تحليل جمله مزبور، معلوم مى شود كه همين صورت مناسب تر است: ـ دلسوزان انقلاب نبايد با هم ستيز كنند.

ـ چرا؟ ـ تا دشمن دلشاد نشود.

بر همين قياس، بنگريد به جمله زير كه در آن، معلوم نيست تصوّر خوانندگان، بى اعتبار شدن ملاك هاى نقد ادبى است يا بى اعتبار نشدنِ آن ها: آن گونه كه برخى خوانندگان تصوّر مى كنند، ملاك ها و معيارهاى نقد ادبى بى اعتبار نشده اند.

صحيح: به خلاف تصوّر برخى خوانندگان، ملاك ها و معيارهاى نقد ادبى بى اعتبار نشده اند.

نيز به اين جمله عنايت كنيد: او مثل اكثر پزشكان كم حوصله نيست.

از اين جمله دو مطلب مى توان فهميد: ـ اكثر پزشكان كم حوصله اند، امّا او مثل آنان نيست و پُرحوصله است.

ـ اكثر پزشكان كم حوصله نيستند و او هم مثل آنان پُرحوصله است.

حال اگر قرار شود مفهوم اوّل منتقل گردد، بايد نوشت: به خلاف اكثر پزشكان، او كم حوصله نيست.

و اگر مفهوم دوم مراد باشد، بايد نوشت: او هم مثل اكثر پزشكان، كم حوصله نيست.