امالبنين جعفري، تذهيبكار: انس با قرآن به هنرمند اعتماد به نفس ميبخشد

امالبنين جعفري متولد 1342 تهران كه آثارش در نهمين نمايشگاه بينالمللي قرآن كريم عرضه شد، مدت 13 سال است به كار نقاشي با رنگ روغن اشتغال دارد. وي امسال چهار اثر به نمايشگاه قرآن عرضه كرد كه يكي از آثار او با سبك گل و مرغ برگزيده شده و به نمايش در آمده است. با اين بانوي هنرمند گفتوگويي كوتاه انجام شده كه از نظر خوانندگان ميگذرد.

از سابقه كار هنري خود و اين كه چگونه و از چه سالي به كار هنري پرداختهايد برايمان بگوييد.

كار هنري را از حدود 13 سال پيش شروع كردم و در اين مدت تنها رنگ روغن در زمينه آموزش نقاشي كودكان كار كردهام. كارهاي رنگ روغني هم كه طي اين مدت انجام دادم در نهايت منتهي شد به نمايشگاه تجلي احساس كه در موزه نياوران برپا شد و كارهايم را در آنجا ارائه دادم آن نمايشگاه مخصوص زنان هنرمند ايراني بود و كارم (نقاشي من) در كتاب نمايشگاه در همان سال به چاپ رسيد. بعد هم در نمايشگاه بينالمللي شركت كردم و تقريبا در هر نمايشگاهي كه در كشورمان برپا شده سعي كردهام شركت كنم.

حوزه ارتباط هنر شما با قرآن چيست؟

من تمام موفقيتهايم را مديون قرآن هستم و اگر قرآن نبود فكر ميكنم، به اين مسير نميافتادم. البته، در حال حاضر نيز دانشجوي سال سوم قرآن در موسسه قرآن و عترت هستم. قرآن همه زندگي و هنرم را تحت الشعاع قرار داده. چون به كار آموزش و تدريس نيز مشغول هستم، قرآن برايم بسيار مهم است و اگر روز اول هفته را با قرآن شروع نكنم، انگار تمام هفتهام خراب ميشود. من معتقدم بين قرآن و هنر يك ارتباط مستقيم وجود دارد و هنرمندان ايراني كه همه با فرهنگ قرآني آشنا هستند، اگر با قرآن انس بيشتري داشته باشند موفقتر خواهند بود. براي اين كه اعتماد به نفس و آرامش بيشتري پيدا ميكنند. اگر دقت كنيد در نقاشي كودكان هم بچههايي كه انس بيشتري با قرآن دارند نقاشيهايشان با بقيه فرق دارد و بيننده قرآني ارتباط بيشتري با اثر آنها برقرار ميكند.

آنچه گفتيد، به نوعي تأثيري بود كه از نظر حسي گرفتهايد، بهطور مشخص قرآن در آثارتان چگونه تجلي داشته است؟

من از زماني كه از سفر خانه خدا (مكه) بازگشتم، و به كربلاي معلا مشرف شدم با خود عهد كردم هنرم، يعني استعدادي كه خدا در من نهاده، بجز در راه خودش بكار نبرم. و تجلياش به اين صورت است كه من گل و مرغي را كشيدهام كه روي جلدهاي قرآن بوده و خطي را ارائه دادهام كه با آيهاي از قرآن شروع شده و تذهيبي را ارائه دادهام كه باز به نوعي با قرآن در ارتباط بوده و هيچ كدام از كارهاي من بيارتباط با قرآن نيست. مينياتور هم كه هنر پايه ايراني است ارتباط زيادي با قرآن دارد چون قبلا هم در زمان تيموريان و صفويان و قاجاريه كه اوج شكوفايي اين هنر بوده، اغلب از تذهيب براي تزئين قرآن استفاده ميشد. من هم الان اگر گل و مرغي ميكشم سعي ميكنم آن را با تذهيبي كه آن زمان روي قرآن انجام ميدادند براي بيننده زيباتر ارائه دهم.

پيشينه تاريخي هنر شما به چه دورهاي ميرسد؟

اولا در مورد تعريف هنر ميگويم، توانايي و قدرت از قوه به فعل درآوردن احساسات دروني انسان به هر شكل اعم از نقاشي و شعر و... همراه با ابتكار و خلاقيت، هنر است.

ثانيا پيشينه و تاريخ اين هنر قدمت زيادي دارد از زمان قاجار هم بوده اما اوج شكوفايياش دوره صفويه است كه به هنرمندان ارزش زيادي ميدادند و همان موقع بود كه هنر هنرمندان ما شكوفاتر شد و به دليل ارزشي كه شاهان برايشان قائل بودند از نظر اقتصادي دست آنها را بازتر گذاشتند و البته در آن زمان هم اين هنر معمولا به متمولين اختصاص داشت. يعني مثلا اگر ميخواستند كتابي را مذهب و مصور كنند در خدمت آنها انجام ميدادند و حتما از حمايت آنها برخوردار ميشدند تا بتوانند هنري را ارائه دهند كه بعدها اين هنر در ارتباط با معرق، گچكاري، كاشيكاري، تذهيب و... رواج يافت. مثلا هنر تذهيب را شما الان همه جا ميبينيد اما در گذشته با جلد قرآن و داخل قرآن و مذهب كردن آن بوده اما بعدها در دورههاي مختلف كاربرد بيشتري پيدا كرد. امروزه هم به دليل ظهور صنعت چاپ هنر تذهيب رو به زوال است. تنها طرفداران آن مجموعهداران ايراني و خارجي و احيانا توريستها هستند، اما وجود چنين نمايشگاههايي تا حد زيادي ميتواند به شكوفايي و پيدا كردن جايگاهي خاص براي اين هنر كمك كند و به هرحال چنين حركتي باعث ميشود هنرمندان معرفي شوند كه خود اين موضوع بسيار اهميت دارد و كمك ميكند تا آنچه را كه از گذشتگان به ما رسيده و آنها آن را حفظ كردهاند و به منتقل كردهاند بتوانيم با همان چارچوبي كه بوده به آيندگان منتقل كنيم.

نظرتان درباره نمايشگاه امسال چيست و آيا بهطور مشخص با مشكلي مواجه بوديد؟

فكر ميكنم كمبود جا مهمترين مشكل اين نمايشگاه است و اين مسئله روح هنرمندان را كه مانند هنرشان بسيار حساس و لطيف است ميآزارد. مخصوصا بعد ازاين كه يك سري مراحل را از سر ميگذرانند تا در نمايشگاه شركت كنند وقتي با كمبود جا مواجه ميشوند باعث آزردگي آنان ميشود مخصوصا كه هنرمندان روحيهاي بسيار حساس دارند و اغلب آنها شايد مصداق اين شعرند كه:

اميدواريم از سال آينده اين معضل برطرف شود تا به اين ترتيب نظر هنرمندان بيشتر تأمين شود و با دلگرمي بيشتري كار كنند.