سيد عليرضا جعفري سوال: فيلم برداري و عكاسي در برخي مجالس عروسي كه به علت لااباليگري مسائل محرم و نامحرم احيانا رعايت نمي شود توسط عكاس زن كه شغلش اينكار است چه حكمي دارد؟حضرت آية اللّه خامنه اي: مراعات كامل حجاب اسلامي در برابر نامحرم در هر حال لازم است و فيلمبرداري از مجالس زنانه يا از مجالس مختلط اگر مستلزم نظر حرام يا موجب اشاعه فساد و ترتيب مفاسد باشد جايز نيست. (مجله نصيحت ـ شماره 143)حضرت آية اللّه صافي گلپايگاني: در صورتيكه فيلمبرداري ملازم با ارتكاب محرّم مثل نظر به نامحرم و مانند آن باشد جايز نيست.حضرت آية اللّه مكارم شيرازي: جايز نيست.حضرت آية اللّه سيستاني: اگر مفسده بر آن مترتب باشد يا مستلزم نگاه حرام باشد جايز نيست.حضرت آية اللّه تبريزي: چنانچه ترويج فساد در جامعه باشد جايز نيست.حضرت آية اللّه فاضل لنكراني: براي عكاس زن اشكال ندارد مشروط بر اينكه خودش مرتكب كار حرامي نشود.سوال: در صورتيكه سوژه و يا قالب موضوع حاكم بر فيلمي اقتضا نمايد كه كارگردان و يا بازيگران مؤنث (مسلمان ياغير مسلمان) حجاب كامل، يا اصلاً حجاب را رعايت نكند از نظر شرعي ساخت، نمايش و تماشاي چنين فيلمي چه حكمي دارد؟حضرت آية اللّه خامنه اي: هر گونه فيلمي كه در ساخت آن ضوابط شرعي اهمال شود و يا مفاسدي بر آن مترتب باشد اشكال دارد بلكه ساختن، نمايش و تماشاي آن جايز نيست. (نشريه نصيحت شماره 156)حضرت آية اللّه فاضل لنكراني: اگر ساختن فيلم مستلزم انجام كاري خلاف شرع باشد جايز نيست.حضرت آية اللّه صافي گلپايگاني: اشكال دارد.حضرت آية اللّه تبريزي: بر زن واجب است بدن و زينت خود را از نامحرم بپوشاند و اختلاط زن و مرد جايز نيست و ساختن فيلم يا سوژه آن مجوز ارتكاب معصيت نمي شود، و تماشاي فيلم هاي مزبور نيز چنانچه موجب تهييج شهوت بر حرام يا مستلزم گوش دادن به موسيقي لهوي باشد جايز نيست.حضرت آية اللّه سيستاني: اگر ساخت آن مستلزم نگاه محرَّم است جايز نيست، همچنين اگر مفسده بر آن مترتب باشد، و نمايش آن دائر مدار مفسده و عدم آن است.حضرت آية اللّه بهجت: ديدن نامحرم از طريق تلويزيون و شنيدن صداي آنها كه مقرون به فساد و ريبه است اشكال دارد و بعضي اقسام آن حرام يقيني است. «نقل از رساله»حضرت آية اللّه مكارم شيرازي: در مورد مسلمانان جايز نيست و در مورد غير مسلمانان در صورتي جايز است كه منشأ فسادي نباشد.سوال: خوانندگي زنان در مجالس زنانه (روضه يا مولودي) در حاليكه با بلندگو صداي آنها در كوچه و خيابان توسط نامحرمان شنيده مي شود و چه بسا موجب تحريك آنان مي شود چه حكمي دارد؟حضرت آية اللّه خامنه اي: با فرض اينكه موجب مفسده است جايز نيست. (مجموعه استفتائات)حضرت آية اللّه سيستاني: اگر صدا تحريك كننده باشد جايز نيست.حضرت آية اللّه صافي: چون معرضيت براي فساد اخلاق و ريبه و التذاذ دارد محل اشكال است.حضرت آية اللّه فاضل لنكراني: در فرض مزبور جايز نيست.حضرت آية اللّه بهجت: در فرض مزبور اشكال دارد و اگر موجب تحريك نامحرم بشود حرام قطعي است.حضرت آية اللّه تبريزي: چيزهائيكه موجب تحريك است نبايد واقع شود.حضرت آية اللّه مكارم شيرازي: اگر با صوت و آهنگ باشد اشكال دارد.سوال: ضرب، دف و دايره زدن در مجالس ائمه معصومين(ع) چه صورت دارد؟ در برخي جلسات خصوصا زنانه گروه هائي با گرفتن مبالغ سنگين بوسيله اين آلات اجراي برنامه مي كنند و در برابر اعتراضات به سخن معصومين(ع) كه فرمودند: «در شادي ما شاد و در عزاي ما عزادار باشيد» استناد مي كنند آيا اينگونه حركات موجب رضايت اهل بيت(ع) و در راستاي اين حديث شريف و مشروع مي باشد؟ و دعوت از اين گروهها و افراد و پول دادن به آنها چه صورت دارد؟حضرت آية اللّه بهجت: برپائي آن مجالس و پول دادن به آنها حرام است.حضرت آية اللّه صافي گلپايگاني: هيچ يك جايز نيست و در مجالس مربوط به اهل بيت (ع) توهين به مقامات آن بزرگواران نيز مي باشد و در ايام شادي آن بزرگواران اين گونه حركات موجب غضب آنهاست و با انجام معاصي نمي توان در اين مراسم ابراز شادي كرد و دعوت از مجريان اين گونه برنامه ها و پول دادن در مقابل آن جايز نيست و اگر اشخاص از اين مجريان دعوت كنند و يا به آنها پول بدهند و يا در مجالس آنها شركت كنند موجب رواج منكرات شده اند و قلب مبارك امام زمان ارواحنافداء را نگران مي سازند.حضرت آية اللّه فاضل لنكراني: بطور كلي هر امري كه هتك و بي احترامي به ائمه اطهار(ع) تلقي شود جايز نيست، و ظاهرا مجموع اين اعمال عرفا هتك محسوب مي شود.حضرت آية اللّه تبريزي: استعمال آلات لهو در مجالس معصومين(ع) جايز نيست و نيز حضور در مجالسي كه اين برنامه ها در آن اجرا مي شود جايز نيست و گرفتن پول براي امر مزبور جايز نيست مجالس معصومين(ع) بايد طوري باشد كه مردم را به فضايل و سفارش هاي معصومين(ع) آشنا نمايد و آنها را به ياد خداوند متعال بيندازد.حضرت آية اللّه سيستاني: اگر زدن به كيفيت لهوي باشد كه غالبا هم چنين است حرام است و در غير اين صورت هم مناسب اهلبيت(ع) نيست و اگر هتك شمرده شود حرام است و آن حديث شامل اظهار شادي به كيفيت محرّم نيست.سوال: دختران مي پرسند، آيا مي توانيم جهت بازي در فيلم يا تئاتر آموزش بازيگري ببينيم؟ با توجه به آنكه مربي آنان معمولاً مردان مي باشند خواهشمند است نظر مباركتان را بفرماييد.حضرت آية اللّه خامنه اي: اگر مربي مرد است و آموزش ذكر شده فسادي دارد، جايز نيست، در فرض سؤال چنانچه موجب فساد است يا مراعات حجاب شرعي نمي شود يا جلب نظر نامحرم مي شود، جايز نيست.حضرت آية اللّه بهجت: اختلاط زن و مرد جايز نيست و همچنين اگر موجب مفسده يا ترك واجب يا فعل حرامي شود جايز نيست.حضرت آية اللّه صافي گلپايگاني: جايز نيست.حضرت آية اللّه تبريزي: اختلاط زن و مرد كه معرض فساد و وقوع در حرام است، مثل شوخي كردن با همديگر و مسخره بازي درآوردن به اسم نمايش، جايز نيست.حضرت آية اللّه فاضل لنكراني: اگر مستلزم امر حرامي مثل نگاه مستقيم زن و مرد يا تماس بدني باشد جايز نيست.حضرت آية اللّه مكارم شيرازي: در صورتي كه مربي آن زن باشد و هدف صحيح فرهنگي براي اين بازي ها وجود داشته باشد مانعي ندارد.سؤال: متأسفانه گروههاي سرود متشكل از پسران و دختران به شكل نامناسب در محافل به اجراي برنامه مي پردازند. آيا تشكيل چنين گروهها و شركت در محافلي كه آنها اجراي برنامه مي كنند، چاپ عكس و ترويج آن توسط برخي مطبوعات يا پخش آن از تلويزيون چه صورت دارد؟حضرت آية اللّه خامنه اي: در صورت بدآموزي و ترتّب مفسده حرام است و هر عملي كه سبب ترويج حرام باشد حرام است.حضرت آية اللّه صافي: امور مذكوره در سؤال خلاف شرع و حرام است و مفاسد آن بر كسي پوشيده نيست.حضرت آية اللّه تبريزي: ترويج اموري كه مبدأ فساد در جامعه شود جايز نيست.حضرت آية اللّه بهجت: جايز نيست.حضرت آية اللّه مكارم شيرازي: حرام است.معمولاً مرسوم است كه در جشنواره هاي هنري كشوري و منطقه اي... از گروه هاي سرود آنهم با ادوات و ابزاري مانند دوتار، شش تار، پيانو، تمبك، دايره و رقص دسته جمعي و چوب بازي استفاده مي شود؛ در اين رابطه حكم اللّه را بيان فرماييد. چنانچه اشكال شرعي دارد، مشاهده مي شود كه مسائل فوق الذكر در سيماي جمهوري اسلامي پخش مي گردد استفاده از آن براي ما چه حكمي دارد.جواب: اگر در نظر شنونده از قسم خوانندگي و نوازندگي مطرب لهوي كه غالبا در مجالس لهو و گناه از آن استفاده مي شود نباشد گوش دادن به آن اشكال ندارد، و گر نه جايز نيست، و مجرّد پخش از صدا يا سيما حجت شرعي بر اباحه و حلّيت آن براي شنونده نيست.فتواي مقام معظم رهبري در مورد استفاده از آلات و ابزار موسيقي و اشتغال به نوازندگي در پايگاه هاي بسيج جهت جذب جوانان:
بسمه تعالي
استفاده از آلات و ابزار موسيقي در نواختن مطرب لهوي حرام است، و استعمال اين قبيل آلات حتي در غير موسيقي مطرب لهوي اگر مستلزم مفاسدي باشد جايز نيست. ولي استفاده از آلات موسيقي در نواختن موسيقي غير مطرب لهوي چنانچه مفاسدي بر آن مترتب نباشد في نفسه منعي ندارد، ليكن در هر صورت ترويج موسيقي و اهتمام و اشتغال به آن با هدف هاي نظام اسلامي منافات دارد مخصوصا اشتغال به نوازندگي در پايگاه بسيج براي عزيزان بسيجي وجهي ندارد و صلاح نيست، جلوگيري از محرمات و مفاسد اجتماعي، و جذب جوانان و نيروي مقاومت اسلامي راهش پرداختن به نوازندگي نيست، بلكه بايد از طريق امر به معروف و نهي از منكر و كارهاي فرهنگي مناسب اقدام شود، ان شاءاللّه موفق باشيد.آموزش موسيقي و نوازندگي به نونهالان و نوجوانان موجب انحراف آنان و ترتب مفاسد است و جايز نيست. بطور كلي ترويج موسيقي با اهداف عاليه نظام اسلامي منافات دارد، مسئولين فرهنگي مجاز نيستند سليقه هاي شخصي خود را به اسم نشر فرهنگ و معارف در آموزش و پرورش نوجوانان به كار بگيرند.سؤال: با توجه به ترويج موسيقي از طرف بعضي مراكز فرهنگي، برخي مي گويند: غنا حرام است و موسيقي اشكال ندارد، لطفا فرق بين غنا و موسيقي را بيان فرماييد و برخي مي گويند: موسيقي اصيل وسنتي اشكال ندارد، لطفا نظرتان را بفرماييد.حضرت آية اللّه تبريزي: غنا (آوازه خواني مناسب مجالس خوشگذراني كه در مضمون باطل باشد) و گوش دادن به آن حرام است و بنابر احتياط واجب بايد از مطلق خواندني كه با ترجيع صوت (چهچه) است و لو در مضمون باطل نباشد اجتناب نمود و نيز موسيقي لهوي (نواختن با آلات مخصوصه كه مناسب خوشگذراني باشد) و گوش دادن به آن حرام است. موسيقي اي كه مناسب خوشگذراني باشد حرام است و بين انواع آن فرقي نيست چه سنّتي باشد يا غير آن.حضرت آية اللّه فاضل لنكراني: غنا آوازي است كـه در آن صـدا را در گلو مـي گرداننـد كـه بـه زبان عرفي چهچهه مي گويند و طرب انگيز هم باشـد و مناسب مجالس لهو و لعب هم باشـد كه ايـن حرام است و موسيقي به يك تعريف، تركيب اصوات است به نحوي كه خوش آيند باشد. لذا اگر مناسب مجالس لهو و لعب باشد حرام است. (جامع المسائل)حضرت آية اللّه مكارم شيرازي: كليه صداها و آهنگ هاي مناسب مجالس لهو و فساد، حرام است و تشخيص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود.حضرت آية اللّه خامنه اي: غنا خوانندگي مطرب و ملهي متناسب با مجالس عيش و نوش است و موسيقي نوازندگي با همان اوصاف است و در حكم با هم فرقي ندارند و هر دو حرام است.حضرت آية اللّه صافي گلپايگاني: غنا عبارت از آوازي است كه مشتمل بر ترجيع و صوت و طرب انگيز و مناسب با مجالس طرب باشد و موسيقي گاه بر غنا و گاه بر آلات مختلف موسيقي مانند تار، سنتور، دف و غيره اطلاق مي شود.موسيقي را اگر به همان معناي غنا و آوازها و سازها و بكار گرفتن آنها بدانيم، فراگرفتن موسيقي كه از قديم الايام بين اهل لهو و بزم متداول بود و در كشورها و مناطق مختلف انواعي از آن بكار برده مي شده و مي شود همه حرام است. (جامع الاحكام)سؤال: طبق برنامه ريزي اعلام شده بنابراين است كه خانه هاي موسيقي و هنرستان هايي در اين رابطه در شهرستانها تشكيل شود كه با عكس العمل مردم مواجه شده است. نظر حضرتعالي در رابطه با رواج موسيقي چيست؟حضرت آية اللّه خامنه اي: آموزش موسيقي و ترويج آن براي نوجوانان با اهداف نظام جمهوري اسلامي سازگار نيست.حضرت آية اللّه مكارم شيرازي: بدون شك تاسيس اينگونه مراكز موجب گسترش فساد است و جايز نيست.حضرت آية اللّه تبريزي: موسيقي لهوي تعليم و تعلم و اجرت گرفتن براي آن حرام است و اينها مظاهر فسادي است كه به خاطر مسامحه بعضي متصديان شروع شده است.حضرت آية اللّه صافي: موسيقي و ترويج و تأسيس مراكز براي تعليم آن هم حرام است.حضرت آية اللّه بهجت: موسيقي مطرب شنيدن آن و تعليم و تعلم آن و تعاون آن حرام است.سؤال: حكم استماع موسيقي هاي صدا و سيما يا اداره ارشاد، ساخت و تعليم و خريد و فروش ابزار آلات موسيقي چيست؟حضرت آية اللّه خامنه اي: هر گونه نوازندگي مطرب لهوي كه متناسب با مجالس عيش و نوش باشد حرام باشد.حضرت آية اللّه فاضل لنكراني: موسيقي اگر مطرب و مهيّج و مناسب مجالس لهو و لعب باشد حرام است و در غير اين صورت مانعي ندارد و مركز پخش تأثيري در حكم ندارد.حضرت آية اللّه بهجت: اگر موسيقي مطرب باشد استماع و خريد و فروش آن حرام است.حضرت آية اللّه صافي گلپايگاني: آنچه را عرف مردم موسيقي مي دانند استماع آن و ساخت و تعليم و تعلم و فروش آلات آن حرام است.حضرت آية اللّه مكارم شيرازي: كليه صداها و آهنگ ها كه مناسب لهو و فساد است حرام و غير آن حلال است و تشخيص آن با مراجعه به اهل عرف عام خواهد بود.حضرت آية اللّه تبريزي: گوش دادن به موسيقي لهوي كه مناسب مجالس خوشگذراني مـي باشد جايـز نيست و همچنين ساخت و تعليم و خريد و فروش ابزار آلات موسيقـي لهوي جايز نيست.حضرت آية اللّه سيستاني: اگر موسيقي مناسب مجالس لهو و عياشي نباشد حرام نيست.سؤال: خريد و فروش و استعمال و نگهداري تنبك، دايره و فلوت چه صورت دارد؟حضرت آية اللّه خامنه اي: خريد و فروش آلات مختص حرام، جايز نيست (مجموعه استفتائات)حضرت آية اللّه فاضل لنكراني: خريد و فروش و استعمال و نگهداري آلات مختصه لهو و لعب حرام است.حضرت آية اللّه بهجت: جايز نيست.حضرت آية اللّه تبريزي: خريد و فروش و استعمال آلات لهو جايز نيست.حضرت آية اللّه مكارم شيرازي: با توجه به اينكه بيشترين استفاده از اين وسايل در حال حاضر استفاده حرام است، خريد و فروش و نگهداري آنها جايز نيست.حضرت آية اللّه صافي گلپايگاني: جايز نيست.** ـ به نقل از كتاب «مسائل جديد از ديدگاه علماء و مراجعِ تقليد»