تجلي عرفان امام در اشعار امام

شعر

احمدي، حيدر

در قالب مثنوي افراد خاصي (در اين زمينه) طبع آزمايي كرده اند. بي ترديد ميدان طرح مسائل و عرض ارادت و توصيف در اين پهنه وسيعتر از غزل است، اما اندكند شاعراني كه بتوانند حق مطلب را ادا و شعري خوش و ماندگار بسازند. زبان و سبك و سياق هركدام متفاوت است؛ بعضي ها انوري وار و ناصرخسروگونه با واژگان و عناصر و زباني باستاني شعر ساخته اند. افرادي هم روان و ساده با زباني نزديكتر به زمانؤ خود احساس و عاطفه خويش را در اين قالب شعري ريخته و كوشيده اند در گره خوردگي عاطفه و خيال، نوعي ظرافت و هنرنمايي به خرج دهند.

سروده ها از جهت كميت و تعداد ابيات متفاوتند. معمولاً شاعران مسن و آنان كه عمري را سپري كرده اند سراغ قصيده و مثنوي مي روند. از آن ميان مي توان به حميد سبزواري، محمود شاهرخي و مرحوم مهرداد اوستا،... اشاره كرد. هريك هنر خويش يا به قول نظامي عروضي سمرقندي صناعت شاعري خويش را با ساخت و نشر مثنويها و قصايد بلند به اثبات رسانده اند. از جوانترها و نسل بعد از انقلاب يا شاعران نسل انقلاب احمد عزيزي است كه با حال و هواي شطح آلود مثنوي بلند (پاييز لاله ها) را براي امام سروده است. ساير شاعران بيشتر كوتاه سروده اند تا بلند.

از جمله مثنويهايي كه در اين باب برگزيده ايم مثنويي است با نام (آتش قهر خدا). روند كلي اين شعر چنين است كه نخست تصويري از اوضاع قبل از انقلاب بدست داده است. با توجه به جو خاص آن دوره (قبل از انقلاب) شاعر كوشيده از واژگان و تعابير خاص و درخور آن فضا و جو استفاده كند. از آن جمله است:

شب، ظلمت، تيغ، شقاوت، سياهي، آسمان بي كوكب، نبود شهاب، وجود داغ هاي ستم بردلها، نبود چراغ و شمع، لبهاي چون يخ فسرده، مردن آرزوها در دل، اهريمن و بيداد افزون، جغد شوم شب، سيلاب وحشت، خون، كركسان با چنگ هاي خونريز، شباويز گلوخسته، خفاشهاي تيره جان، يغماگران شوخ، تيره شام سرد، زدن نبض زندگي، شب تار و... وجود اين تركيب هاي تيره و ياس آور در فراز نخست شعر و ناگهان انفجار نور با تقدير و قضا و قدر الهي و شكست سكوت شام و برخاستن فرياد آزادي و بيداري صوراسرافيل، شاعر با طرح وجود فريادگر و بيدادگر بزرگ قرن، در قسمت ديگر شعر، تصاوير و تعابيري را براي امام بكار مي برد كه مهمترين آنها بدين قرار است:

مردي با خشم خدايي/ مردي كه فريادش بانگ رهايي است/ مردي با عزمي از كوه پولاد/ مردي چون آتشفشان و تندر/ مردي رازدان اسرار غيب/ مردي با صدچشمؤ خورشيد در سينه/ مردي از نسل خليل/ مردي از دودؤ احمد/ مردي كه در آستين دست علي و ذوالفقارش را دارد/ و سرانجام خلاصؤ تمام اين تعاريف و توصيفات يعني روح خدا فرياد قرن ما خميني

در بخش سوم شعر به نقش و حضور امام در جامعه مي پردازد و از طلوع خورشيد آزادي بربام ايران و امواج خشم خلق و عزم ابراهيمي و دست خدايي امام و سرنگوني بت و برخاستن گرد از جان شوم شب پرستان سخن گفته است. نگهداري و حفظ و پاسداري آزادي را هشدار داده و صبر و جهاد و حفظ اتحاد را رمز پيروزي و استمرار انقلاب مي داند و هميشه پرهيز از اختلاف و دامن زدن بدان را (كه سرمايؤ ديو رهزن است) يادآور مي شود.

شعر از جهت زبان چندان جديد نيست اگرچه به آثار دوره هاي شعر كلاسيك مي ماند اما روح كلي شعر از جو انقلاب و بعد از آن تاثير پذيرفته است. مثل اكثر سروده هاي قالب مثنوي به يك گزارش تاريخي، اجتماعي و سياسي مي ماند تا يك شعر برخوردار از عاطفه و خيال و ساير لوازم شاعرانه و ظرافتها و باريك انديشي ها و نازك خيالي هايي كه خواننده از يكي دوبار خواندن، زده و خسته نشود. از جمله مواردي كه به يك نظم سست مي ماند، به شواهد زير مي توان اشاره كرد:

آيا به دل نبود تو را از شب هراسي/ پس اي برادر پاس آزادي نگهدار/ آزادگان از ناسپاسي عار دارند/من اي برادر سخت از شب بيم دارم/ برخيز و ديگر بار آهنگ سفر كن/ با كاروان آميز و با آن ره سپر باش/ گويا شدي از نشئؤ اين باده مدهوش/ هشدار كازادي بدست آسان نيايد/.

در مجموع شعري است شعارگونه و براي ثبت وقايع و بعضي از جريانهاي مهم و اساسي خوب است. اما بعنوان نمونه اي قوي و محكم، قابل ذكر نيست.

از آنجا كه روح كلي و زبان و ساختار اين اشعار تقريباً يكسان است و احصأ و استخراج تعابير آنها را چندان لازم نمي دانيم تنها به نقد گذرايي از آنها بسنده مي شود.

آتش قهر خدا

محمود شاهرخي ـ جذبه

مثنوي رامشگر سرودؤ محمدحسين بهجتي (شفق) از سنخ آثاري است كه در قالب غزل بررسي و تحت عنوان ديدار دسته بندي شد. اين شعر هم پس از ملاقات و ديدار آن نوازشگر و رامشگر حضرت امام سروده شده است. زبان صميمي و روح عاطفي حاكم بر شعر قابل توجه است و اگر خواننده از شاعر و روحاني بودن او مطلع نباشد و نيز نداند كه اين شعر را براي امام(ره) سروده است، بي ترديد تعجب خواهد كرد كه شخصي به عنوان نمايندؤ امام و امام جمعه يك خطه از ميهن اسلامي تا اين حد صميمي و دوستانه با امام(ره) گفتگو كند.

كاربرد اين تعابير براي امام(ره) آنهم از طرف شاعر تنها مي تواند در پناه مجوز شاعري و در قلمرو خيال شاعرانه قابل قبول و توجيه باشد. براي مثال:

چـنـگ بـرگـيـر و بـه شـيدايي بنــال/ يــا /زهـره سان رامشـگري را ساز ده/ مايه آرامـم اي رامـشـگـرم/ نـازنـيـم، دلـنـوازم، دلبـرم/ سـوي نـي دست عنـايت كـن دراز/.

نكته قابل توجه در اين شعر، شناخت دقيق شاعر از روحيه عرفاني و سلوك و طي منازل و طريقت امام(ره) است. شاعر قبل از آشكار شدن بعد شاعري امام از مسلك اشراقي وي آگاه بوده است. به ابيات و شواهد زير بنگريد:

وجود اين معاني و صراحت بيان شاعر كه از آگاهي و شناخت او حاصل آمده است، اشعار بلند و عرفاني امام(ره) را به ياد مي آورد:

اشعـار فـوق بـه عنـوان شواهدي بود كـه در يك تـورق سريـع و گذرا در چند غزل از يك مجـموعؤ شعري امام(ره) (مـحرم راز) يادآور شدم. روانـي شعر، ويژگي قـابـل توجـه و چشمگير ديگر آن است. از ميان عناصر مختلـف شعري تنـها بـه موج انگيزتـريـن آنها اشاره مي كنيم. يعني عناصر شعري قابل توجه در قـلمرو موسيقي و آلات و ابـزار سرود و رامشگري را يادآور مي شويم:

نوازشگر، چنگ برگرفتن، رامشگري بسان زهره، سازدادن، ني، ني نواز، آواز را در ني بلند كردن، آواز برآوردن، آهنگ برآوردن، نغمه سرايي كردن، لب به ترنم واكردن، عندليب آسا لب گشودن، رامشگر بزم الست، سرود عشق خواندن، مغني.

وجود اين همه تعابير و تركيبات از خانوادؤ موسيقي و دست نياز و طلب و خواهش شاعر براي لب گشودن و نغمه سردادن امام(ره) خود از شناخت و آگاهي شاعر از روحيه و زمينه هاي شاعري و نغمه پردازي امام(ره) خبر مي دهد و سرانجام با دعاي لطيف و شاعرانه و كاربرد صفت مغني و پير مغان و دعا به جان او براي مستي دل دنيا و دنياي دل، شعر را پايان مي برد و چنين مي گويد:

رامشگر

محمدحسين بهجتي

مثنوي قصؤ عاشق ترين عاشقان اثر احمد نوروزي فرسنگي بي ترديد يكي از زيباترين سروده هايي است كه در اين قالب شعري براي امام(ره) سروده شده است. استفادؤ بهينه و بجا از اساطير، به خصوص از اساطير عرفاني و غنايي چون حلاج، ليلا، مجنون، كوهكن فرهاد ، بيستون و تيشه، رخش و فرهاد، براي وصف اين عاشق جديد و سرانجام با ظرافت و لطافت، بدون اينكه با صراحت، داستان و حركت فرهاد و كوهكني او را رد كند، مي گويد:

نكتؤ مهم در اين آميختگي اساطير و سرانجام طرح اسطورؤ جديدي با تعبير عاشق ما اين است كه شاعر براي امام(ره) شخصيت يك بعدي مثل حلاج و فرهاد و مجنون، ... قائل نيست، بلكه امام را در عين عاشق بودن و شيدايي، مبارزي ستم سوز و طاغوت كش مي داند. سالكي زاهد و زاهدي بت شكن و حماسه آفرين معرفي مي كند. تعبير سردار عشق تركيبي است بجا، زيرا سردار بيشتر براي پهلوانان و قهرمانان حماسه آفرين كارايي و مناسبت دارد و عشق هم براي سالكان الي اللّه. شاعر هم همراهان سردار عشق را به نياسودن جز بر، دار عشق فرا مي خواند و هم از كيمياي وجود امام حرف مي زند كه مس ها را زر مي كند. و لازمؤ دم زدن از عشق روح اللّه را كفن برتن كردن مي داند:

اگر قرار باشد ميانگين كاربرد كلمات و تموج (فركانس) آن و واژگان خاص را ترسيم كنيم، همانطور كه بيدل را شاعر آيينه ها مي نامند براي اين شعر و شاعر به استناد نتيجؤ حاصل از همان ميانگين؛ كلمؤ عشق را كه موج انگيزترين واژؤ اين شعر است برمي گزينيم. زيرا شاعر در اين شعر 25 بيتي، 24 بار كلمه عشق و تعابيري چون عاشق، عاشقان، عشاق، عاشق ترين و... را به كار برده است. تقريباً در هر بيت يك تعبير از عشق و مشتقات آن به چشم مي خورد.عناصر و تركيباتي كه با اين واژه خاص ساخته بدين قرار است:

هواداران عشق/ نم نم باران عشق/ قصؤ عشق/ ماجراي عشق/ بزم عاشقان/ عاشق ما/ مست عشق/ معناي عشق/ ناي عشق/ پرتوي از عشق/ غير عاشق/ قصه هاي عشق/ عشق مجنون/ قصؤ عاشق ترين عاشقان/ جملؤ عشاق/ عشق او/ فرهاد عشق انديشه را/ عاشق حق جوي/ عشق را باور كردن/ سردار عشق/ دار عشق/ عشق روح اللّه/. وجود اين تركيبها دليلي است بر پرباري و غناي شعر از جهت آميختگي و استخدام عناصر مختلف شعري و خويشاوندي خانواده هاي كلمات و واژگان شعري.

قصؤ عاشقترين عاشقان

احمد نوروزي فرسنگي

مثنوي افقهاي سرسبز اثر (م.بيقرار) كوتاه اما بارور است و برخوردار از روح شاعرانه، زبان صميمي شعر قابل توجه است. آن را به عنوان نمونه اي كوتاه از اين قالب شعري مي آوريم.

افقهاي سرسبز

م ـ بيقرار

مثنوي (پاييز لاله ها) اثر احمد عزيزي يكي از نمونه هاي بلند و خوش و باروري است كه مي توان زير عنوان اماميه به بررسي و تحليل آن پرداخت. به استناد بيت آخر اين مثنوي، گويا شاعر پس از اعلام نوشتن وصيت نامه توسط امام و نگهداري نسخه هايي از آن در مجلس شوراي اسلامي و آستان قدس رضوي و در جريان بيماري قلب امام از آن نگراني و اضطراب تاثير پذيرفته است.

نگاهي كوتاه به ويژگيهاي شعر و شاعر در اين مثنوي

1ـ هر خواننده اي كه با دقت و آگاهي اين شعر را بخواند، حداقل با من منتقد همعقيده است كه عزيزي مثل بسياري از اشعار بلندش در اين اثر هم به هر سو سرك مي كشد. از اين شاخه بدان شاخه مي پرد. آن روح ناآرام و زبان روان و جاري او و حال شطح زده و جان بي قرار و سيالش در اين شعر هم جلوه گر است.

2ـ ويژگي ديگر شعري عزيزي كاربرد عناصر و مفردات و كلماتي از زبان محاوره و عاميانه است، كه حداقل در قالب تراش خورده اي چون غزل نمي گنجد؛ اما در فراخنا و سينؤ باز و ميدان گستردؤ مثنوي مي توان برايش جا و محلي يافت. (همانطور كه عزيزي يافته است).

3ـ جا دارد براي اين شعر از انواع و خانواده و شبكه هاي كلمات و مفردات، شبكؤ جديدي را بنام خانواده و شبكؤ شطح بازكنيم و نمونه هاي زير را يادآور شويم مانند:

عزلت نيلوفـران/ حسرت خوارگي/ خواهـر لبخنـدها اخمت كند/ روح هاي صد مني/ سنگفـرش هوش/ شعار آتـش و شبنـم/ روابط با گل مريـم/ نـور يك صدم آيينه/ رميدن آيينـه از پهلوي مـا/ پـالودؤ دل/ قطعنامؤ دست عباس/ رگ تفسيرها/ صلح با شمشير/ فتوا از ابروي كسي بـردن/ شهيد غمـزؤ تـو/ رهبر تصنـيف سوز و سـاز/ لاله از ششماهگي هم لاله بود/ عاشقي در انحصار لاله هاست/ تناسخ لاله ها در ما/ نبض آب را در چنگ داشتن/ ابله رنگ.

4ـ پس از عناصر شطحي شعر مهمترين تركيبها و عناصر تجريدي آن را يادآور مي شويم:

/پاييز جدايي/ پاييزهاي انتظار/ غربت افسانه ها/ عزلت نيلوفر/ بركؤ ناباور/ شيشؤ حسرت خوارگي/ دست مرهم بخش/ نامحرم آيينه/ روح هاي صد مني/ سنگفرش هوش/ شعار شبنم/ كور باطن/ نواي خون/ هواي گل/ مظلومي نام/ غرور گريه ها/ رگ تفسيرها/ كافر عشق/ پير عشق/ تصوير عشق/ خرقؤ الا/ شهيد غمزه/ تفسير نگاه/ غدير سرخ/ روياهاي سرخ/ عرش روياها/ شهيد وصل/ نينواي خسته/ اندوه وحشي/ شرح آه/ غرور گريه/ شعار آتش/ درد نوش مست/ تاوان تكامل/ تمثيل بهار/ ذات زمين/ لاله هاي خوب/ نبض آب/ زخم صراحت/ زخم شبگرد/ وصيت نامؤ درد/.

5ـ كلمات و عناصري از قلمرو و زبان عاميانه و محاوره عبارتند از:

خون چكاني/ شل شدن/ اخم/ خيابان/ ناشي/ كردها/ سنگفرش/ صد من/ يك صدم/ افيون/ رميدن/ هفده شهريور/ پالوده/ دست عباس/ قطعنامه/ انحصار/ تعارف كردن/ ششماهگي/ بره آهو/ اهل جنوب/ گياه هرزه/ من بميرم/...

6ـ نكته ديگر، يكدست نبودن شعر در محور افقي است. پراكندگي مطالب و عدم تسلسل موضوعات در فضاي كلي شعر از يك طرف و نيز ناهمگوني و ناهمخواني دو مصرع، رهايي شاعر را از قيد شعرسازي و خوش تراشي و مناسب گزيني عبارات اثبات مي كند. گويي شاعر به نوعي سوررئاليزم دچار مي شود و حرفهايي را بدون درنظر گرفتن رشته و پيوند اصلي و مياني اشعار و ابيات مي زند. اگرچه در جاي خود بسياري از حرفها خودجوش و زيبا هم هستند، اما هر سخن جايي و هر نكته مكاني دارد. قدرت شعرسازي شاعر بسيار بالاست و هم اين توان واژه گزيني و احضار و استخدام آنها موجب اندكي پرگويي مي شود كه شعر را از يكدستي و حسن انتخاب دور مي كند مثلاً در اين بيت:

مناسبت بين دو مصرع چندان شاعرانه نيست اگرچه مصرع اول به رايحه و شميم عرفان معطر شده است و چاشني عرفاني دارد اما تعبير پالوده دل كاملاً عاميانه و حداقل براي رساندن هدف و پيامي كه شاعر درنظر دارد ضعيف است، به تعبير ديگر، لفظ، كشش بار محتوي و مفهوم و معني را ندارد و عدم تناسب بين لفظ و معني از نكات ضعف شعر است خواه در اين اثر و خواه در هر اثر بزرگ. يا اين بيت:

اگرچه از تركيبات جديدي برخوردار است و نوعي خودشكني و شكسته نفسي در آن نهفته است اما تناسب كاربردي شعر ضعيف است.

7ـ اينك بپردازيم به بازي با كلمات و ايهام آفريني شاعر كه از جهاتي موجب غناي زبان شعر شده است:

در اين بيت يكجا به زبان كنايه از نااهلان و نامحرمان سخن مي گويد و با تعبير جديد نفس هاي ناتني از آنان ياد مي كند و در مصرع دوم نيز آدمهايي را كه به تعلقات دنيوي دلبسته اند و به قول مولانا تنشان در خاك و دنيا و زمين چنگالها زده و ريشه ها دوانده و هرگز نمي گذارد كه جانشان از اين خاكدان زشت و پلشت سوي بالا پربگشايد چنين معرفي مي كند كه آنها روح هاي صد مني دارند، كسي كه روح صد مني دارد يعني سبكبار و سبك روح نيست و همين سنگيني حتي اگر به جانب روح باشد، مانع طيران او خواهد شد. يا در اين بيت:

به زبان شاعرانه شايد بتوان اين تعبير شعار آتش و شبنم را برداشتي از اين آيؤ شريفؤ قرآن دانست كه: (... اشدأ علي الكفار رحمأ بينهم) يعني با كفار به شدت برخورد مي كند و براي كفار مثل آتش است، يعني ريشؤ كفار و دشمنان را مي سوزاند. آتش است در خرمن هستي دشمن و در مقابل با مومنان با رحمت و عطوفت و رافت برخورد مي كند. مثل شبنم كه رمزي است براي روشني، حيات و... لطافت؛ و روابط با گل مريم هم روابط پاكي و نيكي و... است كه از نظر شاعر زير سوال رفته است. يا در نمونه هاي زير:

در لابلاي تعابيري با پژواك و طول موج چشمگير، آن حالت حيرت و ترديد را چنين ترسيم مي كند:

8ـ بايد گفت در بسيـاري از ابيات، عـزيـزي در سـايؤ همان تخيل بارور و شنـاخـت قـابل توجهي كه از بار و توان كلمات و عناصـر شعري دارد به نوآوري دست مي زند با بديع نگاريها و تصويرسازي ها و آينه كاريها به شعر، رنگ و صبغؤ خاصي مي بخشد و نيز موجب گسترش دامنؤ زبان و توسعؤ قلمرو تخيل و تركيب سازي مي شود، از آن جمله ابيات لطيف و قابل توجه زيرند:

شاعر وقتي به امام مي رسد و با او سخن مي گويد و مي خواهد ارادت و اطاعت از آن پير را با شعر خويش به اثبات برساند، چنين مي گويد:

در ادامه چنين عاشقانه و از سوز دل مي گويد:

نكته اي را كه در نقد شعرهاي بلند تخيلي يادآور شدم، در اين شعر هم به چشم مي خورد. تنها زبان شعر در اين اثر به عصر ما بسيار نزديكتر است و حتي بايد گفت: امروزي است ولي در شعرهاي قبلي زبان و روح قالب شعر به عصر انوري و عنصري و ناصرخسرو و اقمارشان برمي گشت. شاعر پس از گذر از مرحله نجوا با امام، لاله ها را بهانه كرده و بسياري از حرفهاي در دل نهفته را به عنوان توصيف و معرفي و ارزيابي لاله ها بيان نموده در 13 بيت تقريباً متوالي در صدر هر مصرع از لاله مايه گذاشته است.

10ـ اشارات داستاني و اسطوره اي اين شعر بدين قرار است:

كردها و شيعيان و سرباز ارغون، سربداران، منصور(حلاج)، دست عباس حضرت ابوالفضل عباس ، ذوالفقار، اسكندر، ابوذر، ليلة الاسرأ، غدير، محمّد ص ، علي ع ، جوريان باشتين، هفده شهريور، پانزده خرداد، نجف، دجله و زمزم، وارث آدم، يحيا، ايوب، دشت خاوران و مازندران.

11ـ از جهت سبك و سياق يا مكتب شعري وجود باريك خيالي و ظريف انديشي و تصويرسازي هاي عزيزي كه نوع افراطي اش در نثر، همان شطح است، برگردان ديگري است از سبك هندي ولي تحت تاثير ادب و فرهنگ و زبان شعري معاصر. در اشعار زير مي توان رگه ها و ويژگي هاي سبك هندي را يافت.

12ـ اگر قرار باشد اين مثنوي را كه اتفاقاً بلندترين سروده در اين قالب در وصف امام(ره) است با اشعار قبلي و سروده هاي ديگر مقايسه كنيم مشخصه مثبت اين اثر همانا زبان شعري معاصر اوست و هيچگونه نمود و شواهدي برگذشته گرايي در آن يافت نمي شود. افعال و جمله ها و عبارات و ساير اجزأ كلام و شعر در اين اثر بسيار روشن و ساده و با پرهيز كامل از تقييدات لفظي و معنوي ساخته شده است. از جمله به موارد زير مي توان اشاره كرد:

عشق تو دشت شقايق پرور است/ خانؤ تو هفده شهريور است با ايهام 17 شهريور كه هم نام محلي است و هم نام جمعه خونين 17 شهريور / ما مريدان توايم اي سربدار/ ما ز ابروي تو فتوي مي بريم/ پس شهيد غمزه ي تو محرم است/ من بميرم پير ما منصور شد/ پير ما امشب هواي گل نداشت/ باز در باران دويدن تشنه لب/ باز غربت در خيابانهاي شب/ آه پاييز جدايي جان گرفت/ سالك از خويشتن فاني شده/ در طريقت كافر عشق توايم/ ما همه فرمانبر عشق توايم/ پس عدالت در نجف تبعيد شد/...

13ـ نكته ديگر: رعايت رستاخيز كلمات از طريق آشنايي زدايي واژگاني است. مثلاً: فتوي بردن، چندان مرسوم نيست، بلكه فتوي دادن بيشتر جا افتاده است، در اين بيت:

يا خون كردن كه صورت ديگر خون بپا كردن يا برپا كردن است. در اين بيت:

يا:

14ـ با استخراج عناصر شعري از خانواده و قلمرو طبيعت اعم از طبيعت بي جان و جاندار دامن نقد را فراجمع مي آوريم: پاييز، گل، بهار، نيلوفر، بركه، جنگل، شبنم شرجي، روز، مهتاب، غروب، شب، باران، كوه، لاله ها، سنگ، آتش، سايه، درختان، شقايق ها، شن، گلزار، دشت، خاك، صحرا، دجله، زمزم، آب، گياه و...

پاييز لاله ها

احمد عزيزي

آخرين نمونه از قالب مثنوي شعري است سرودؤ صديقه وسمقي كه به امام تقديم شده است. گزارش شاعرانه اي است از تاريخ انقلاب و شكست طاغوت، تكرار ريختن طاق كسري و آشفتگي كاخ هاي غرب و شرق واژگوني ملك جمشيد و... از جهت كاربرد تعابير و تنوّع تلميحات و خلق تصاوير شاعرانه، شعري است غني و با اينكه در اشعار انقلابي و حماسي امكان آفرينش ها و ظرافت كاريهاي شاعرانه به ميزان سروده هاي عرفاني و عشقي و غنايي خصوصاً در قالب غزل نيست، اما اين اثر در مجموع با اندكي اغماض از بعضي موارد، شعري است مثبت و با توجه به تعداد اندك شاعره ها بايد گفت وسمقي به خوبي توانسته است از عهدؤ شعر برآيد، البته تاريخ سرودن شعر و مناسبت تاريخي (دهه فجر 1360) و انگيزه خلق اين اثر را نيز بايد درنظر گرفت؛ زيرا اگر شعري را در سال 69 يا 70 يا 68 سروده باشند و با اشعار 7 يا 8 يا 10 سال پيش مقايسه شود در آن صورت مي توان نمودار رشد يا عدم رشد و تعالي و يا تنزّل و سقوط آفريننده اش را ترسيم و سپس قضاوت كرد.

تركيبها و تعابير تجريدي شعر عبارت است از:

غوغاي عرش/ شوكت موهوم/ بوي مرگ/ پيام عشق/ حجاب جهل/ فرق شب/ شيطان دون/ دست غيب/ رهواران نور/ مشرق عرفان/ بشير وصل يار/ سرّ عشق/.

والفجر...