چگونه مقاله بنويسيم؟
اركان مقاله نويسي
1 - وحدت موضوع
مقاله بايد حول يك موضوع مشخص نوشته شود. نبايد مرتب از اين شاخه به آن شاخه پريد و خواننده را در ميان داده هاي متفاوت و بي ربط سرگردان كرد.2 - وحدت زمان
نويسنده بايد زمان مقاله را از ابتدا تا به انتها ثابت نگاه دارد. اگر قرار است رويدادي در دوران حاضر بررسي شود نبايد در ميانه ي مقاله به بررسي جوانب همان موضوع در عصر قاجار پرداخت. دقت شود اين امر تناقضي با آوردن مقايسه هاي تاريخي ندارد.3- وحدت مكان
مكان مقاله نيز بايد ثابت نگاه داشته باشد. اگر مقاله درباره ي پديده اي در ايران نوشته مي شود نبايد در پايان، سر از تحليل همان موضوع در شيلي درآوريم!4 - انسجام
يكپارچگي مهمترين ويژگي هر مقاله است كه به تمامي بخش هاي يك نوشتار بازمي گردد. كلمات و جملات در يك مقاله درست مانند حلقه هاي زنجير به يكديگر بسته اند. نويسنده بايد با هنر نويسندگي و قدرت استدلال خود، موضوع را بپروراند و خواننده را به نتيجه ي دلخواه برساند. هر گونه آشفتگي و پراكندگي در ساختار مقاله و نكات و جملاتي كه تكه تكه پايه هاي عرضه ي يك انديشه را تشكيل مي دهند، نويسنده ي مقاله را در موفقيت ناكام خواهد كرد.5 - استنتاج
هر مقاله با هدف رساندن يك پيام نوشته مي شود. ممكن است نتيجه گيري در پايان مقاله و پس از بهره گيري از دلايل مختلف، آورده شود. ممكن است نويسنده پيام مقاله را در ابتدا بياورد و سپس به استدلال بپردازد. حتي ممكن است نويسنده زير فشار سانسور، با زبردستي منظور خود را در لابلاي پاراگراف هاي مطلب بگنجاند. اما به هر صورت مقاله بايد داراي نتيجه گيري باشد. تفاوت مهم مقاله و يادداشت در همين جاست. زيرا لزوماً در يادداشت نتيجه گيري خاصي وجود ندارد بلكه بيشتر تذكر و يادآوري يك موضوع مد نظر است. تكنيك مقاله نويسي: شروع مقاله
آغاز مقاله از مهمترين بخش هاي يك مقاله است. زيرا همين بخش است كه مخاطب را به خواندن ادامه مطلب جلب مي كند. در واقع شروع يك مقاله ، حكم ويترين آن مقاله را دارد. اما همين قسمت يكي از سخت ترين بخش هاي مقاله نويسي ست. بيشتر مشتاقان مقاله نويسي نمي دانند چگونه نوشتار خود را آغاز كنند. براي اين بخش از مقاله روش هاي مختلفي وجود دارد: 1- ساده، مستقيم و خبري :
در اين نوع مقدمه، نويسنده در ابتدا موضوع را براي خواننده مطرح يا خبري را كه در مورد آن به ارائه نظر مي پردازد، بيان مي كند و در يك جريان منطقي-تشريحي با نتيجه گيري مقاله را به پايان مي برد. مثال (1): «مراكش، همسايه ي نگران الجزاير، كشوري كه به بيماري تروريسم مبتلاست از اوايل ماه سپتامبر، از مرزهاي شرقي اش بيشتر مراقبت مي كند. مراكش براي مسافران الجزايري رواديد وضع كرد. دولت الجزاير نيز بي درنگ به اقدام تلافي جويانه دست زد.» مثال (2): «قانون جديدي براي مطبوعات وضع كرده اند كه من هنوز شأن نزول آن را نمي دانم. اگر سمع قبول و همدلي و تفاهمي وجود داشته باشد با همان قانون قديم هم مي شد خيلي كارها كرد.» دقت شود شكل مستقيم و خبري با خبردهي صرف تفاوت دارد. به عبارت ديگر خبردهي در آغاز مقاله بايد با ظرافت مقاله نويسي همراه باشد. 2 - نقل قول و اقتباس از افكار و عقايد ديگران :
در اين نوع مقدمه، نويسنده با يك جمله يا بند از نوشته يا افكار مشاهير علمي، ادبي، مذهبي و ... مقاله را آغاز مي كند. ممكن است نقل قول از يك آدم غيرمشهور و عادي هم باشد اما در هر حال نقل قول بايد با موضوع مقاله مرتبط باشد. مثال (1): «سخن كارل پوپر -دانشمند اتريشي- است كه خطرناكترين انديشه سياسي آرزوي خوشبخت ساختن انسان است و مصيبت زندگي اين است كه كوشش براي ساختن بهشت هميشه به ايجاد دوزخ منجر شده است.» مثال (2): «دكتر عباس ميلاني در پيشگفتار كتاب تجدد و تجدد ستيزي ، تجدد را همزاد انقلابي علمي معرفي مي كند و آنگاه مقاله نويسي را مولود و نمود تجدد مي خواند، او در ادامه مقاله نويسي را ملازم فردگرائي مي آورد كه خود زائيده و زاينده ي تجدد است.» 3- امثال و حكم و روايات :
نويسنده مي تواند مقاله را با يك مثل، حكايت يا روايت آغاز كند. بديهي است اين مثل يا حكايت بايد هم آوا با موضوع و هدف مقاله انتخاب شود: مثال (1): «مي گويند ترس برادر مرگ است ولي كسي نگفته پدر و مادرش كيست. پدر ترس جهل است. تا انسان نسبت به كسي و چيزي، يا محل و موضوعي بي اطلاع نباشد از آن نمي ترسد.» مثال (2): «از قديم گفته اند سگ زرد برادر شغال است. ظاهراً حكايت اين روزهاي ما هماهنگي تام و تمامي با اين مثل قديمي دارد.» 4- شعر :
آوردن قطعه شعري از شاعران كهن و نو به جذابيت مقاله كمك مي كند. در واقع شعر بيشترين معنا را با كمترين واژه ها ادا مي كند. قطعه شعر مي تواند هدف نويسنده را از مقاله در ابتداي نوشتار بياورد. مثال (1): «چه گام هايي نه از بيم تير سربي دشمن
كه از بيم تير طعنه ي ياران خويشتن
در راه مانده است. (حميد مصدق) آيا مي دانيد كه نشريه يا كتاب چطور منتشر مي شود. خيلي ساده است. عده اي از انسان هاي بزرگ (يعني تنومند) به جنگل مي روند ...» مثال (2): «اولين نامه ي تبريك كه رسيد يادم آمد كه هشت سال تمام از انتشار نگين مي گذرد. با اين شماره وارد نهمين سال مي شويم يعني سرگذشتي كه در نيمه اول خرداد 1344 شروع شد هنوز هم ادامه دارد.
اشك عارف ز سر گذشت و گذشت
صد چنين سرگذشت مي گذرد
صد چنين سرگذشت مي گذرد
صد چنين سرگذشت مي گذرد