دیدگاه های ویژه محقق خوانساری در دانش اصول نسخه متنی

6. شك به خاطر شبهه مفهوميه: شخصى وضو داشته و چرتكى زده و مى داند خواب وضو را از بين مى برد, ولى شك دارد كه آيا خواب آن است كه بر چشم و گوش, هر دو, چيره شود, يا تنها بر چشم چيره شود؟ پس شك در معناى خواب است, نه مصداق و نه حكم آن.43

آنان كه بين مقتضى و بردارنده و بر طرف كننده فرق مى گذارند, استصحاب را در جاهايى كه شك در مقتضى راه يافته, به هر سه قسم آن, حجت نمى دانند.

امّا درجاهايى كه شك دربردارنده و زداينده راه يافته, محقق حلى استصحاب را مطلقا حجت مى داند, چه اقتضاى بقا, از دليل خود حكم, و چه از خارج ثابت شده باشد.

محقق سبزوارى, در خصوص شك در وجود بردارنده و زداينده استصحاب را حجت مى داند.

محقق خوانسارى هم در شك در وجود بردارنده و بردارندگى و برطرف كننده بودن موجود,حكم به حجت بودن استصحاب كرده است.

شيخ انصارى, با محقق حلى موافق است و در همه جاهايى كه شك در بردارنده, خواه مقتضى بقا در ذات آنچه استصحاب در آن جارى شده (مستصحب) باشد, يا به دليل حكم و يا از خارج ثابت شده باشد و خواه شك در وجود بردارنده شود, يا شك در بردارنده بودن موجود باشد, استصحاب را حجت مى داند.

امّا در دليل بر اين فرق گذارى و جداسازى, استدلال معارج را مورد اشكال قرار داده و سرانجام استدلال محقق خوانسارى را در تمسك به اخبار: (تنقض) با تفسيرى كه ارائه داده, مورد تأييد و تقويت قرار داده است. با توجه به پيروى شيخ انصارى از استدلال محقق خوانسارى است كه: ميرزاى نائينى در فوائد الاصول, آقاى خوئى در مصباح الاصول و آقاى مظفر در اصول فقه, به روشنى يادآور شده اند: شيخ انصارى به پيروى از محقق خوانسارى ديدگاه فرق گذارى بين شك در مقتضى و بردارنده و زداينده را پذيرفته و تقويت كرده است.44