ج. اشكال شيخ انصارى بر محقق خوانسارى: - دیدگاه های ویژه محقق خوانساری در دانش اصول نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

دیدگاه های ویژه محقق خوانساری در دانش اصول - نسخه متنی

سید احمد حسینی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

ج. اشكال شيخ انصارى بر محقق خوانسارى:

هر چند شيخ انصارى از اشكال سيد صدر و ديگران بر محقق خوانسارى پاسخ گفت, لكن خود بر ديدگاه محقق خوانسارى اشكال ديگرى دارد و در نتيجه سخن ايشان را نمى پذيرد.

ايشان بر اين باور است كه: دو دليل محقق خوانسارى, همان گونه كه استصحاب مشهور را دربرنمى گيرد استصحاب خود او را نيز در بر نمى گيرد. اين اشكال, به طور دقيق, نقطه مقابل اشكال سيد صدر و ديگران است.

سيد صدر بر اين نظر بود كه فرقى بين دو استصحاب وجود ندارد و دو دليل خوانسارى; يعنى قاعده اشتغال و حديث (لاتنقض), برابر تفسيرى كه از آن ارائه داده است, چنانكه دلالت بر حجت بودن استصحاب آن دارد, بر حجت بودن استصحاب مشهور نيز دلالت مى كند. ولكن اشكال شيخ اين است: هيچ فرقى بين دو استصحاب وجود ندارد و چنانكه دو دليل خوانسارى, شامل استصحاب مشهور نمى شود, بر استصحاب خود او نيز, دلالتى ندارد و اينك شرحى بر اشكال شيخ انصارى.

قاعده اشتغال: دليل نخست محقق خوانسارى بر حجت بودن استصحابِ مورد نظرش, استدلال به قاعده اشتغال است كه هرگاه يقينِ به ثابت بودن حكمى كه زمينه, درخورى و شايستگى بقاى دارد, حاصل شود, مادامى كه يقين به از بين رفتن آن حاصل نشده است, به حكم عقل بايد حكم به بقاى آن كرد; زيرا كه اشتغال يقينى مستلزم فراغ يقينى است.

سيد صدر اشكال كرد: اين دليل, همان گونه كه دلالت بر حجت بودنِ استصحاب خوانسارى مى كند بر حجت بودن استصحاب مشهور نيز دلالت دارد; زيرا در هر دو, يقين به اصل ثبوت حكم حاصل است و اشتغال يقينى, براءت يقينى مى طلبد و تا يقين به براءت و از بين رفتن حكم پيدا نشود, بايد همان حكمى كه ثابت بودن آن يقينى است, استصحاب كرد.

شيخ انصارى اين اشكال را ناوارد مى داند و مى نويسد:

(فالفرق بين مورد استصحابه و مورد استصحاب القوم كالفرق بين الشك فى اتيان الجزء المعلوم الجزئية والشك فى جزئية شىء وقد تقرّر فى محله جريان اصالة الاحتياط فى الاوّل دون الثانى.)77

بين استصحاب خوانسارى و استصحاب مشهور, فرق اساسى وجود دارد, همان گونه كه بين شك در انجام دادن جزء معلوم الجزئيه و شك در جزئيت شيء مشكوك الجزئيه, تفاوت است; زيرا كه در استصحاب خوانسارى مانند جزء معلوم الجزئية اصل اشتغال ذمّه قطعى و يقينى است و تا يقين به انجام حاصل نشود, مقتضاى حكم عقل اجراى قاعده اشتغال است, ولى در مورد استصحاب مشهور كه شك در مقتضى و جزئيت شىء است مقتضاى قاعده, اجراى اصل براءت است و نه اشتغال.

اشكال شيخ انصارى

شيخ انصارى, پس از پاسخ به اشكال سيد صدر و ديگران, خود بر محقق خوانسارى اشكال مى كنند و در نتيجه هر دو دليل ايشان را بر اثبات مدعايش, ناتمام مى دانند.

الف. چنگ زدن به قاعده اشتغال براى حجت بودن استصحاب, هر چند نسبت به استصحاب خوانسارى تمام است ولكن همه فرضهاى مسأله را در بر نمى گيرد و تنها در بعضى از فرضها, جارى است. بنابراين, دليل اوّل اخص از مدعاست.

/ 41