مسووليت پاسداري از عدالت نفس حاكم اسلامي تنها بر عهده او نيست؛ بلكه هر كس ميتواند با نصيحت و موعظه مسووليتهاي حاكم اسلامي را به او يادآور گردد و او را در برابر طغيان نفس تقويت كند و ياري دهد:"انسان بايد هم خودش را موعظه كند و هم در معرض موعظه واقع بشود. هيچ انساني نيست كه محتاج به موعظه نباشد. تنها انسانهاي بالا واعظشان خداست و انسانهاي بعد واعظشان آنها هستند تا برسد به آخر برسد به ما، ما خودمان احتياج به موعظه داريم [..."[(67)
عدالت و اشتباه
1. عصمت و عدالت
در اينجا بايد به تفاوت مهمي كه ميان عصمت و عدالت وجود دارد، اشاره كرد. عصمت به معناي دوري از هرگونه گناه و اشتباهي است؛ اما عدالت تنها به معناي اجتناب از گناه است و با خطا و اشتباه منافاتي ندارد. حضرت امام به احتمال اشتباه كردن ولي فقيه در عين عدالت داشتن بارها تصريح كرده است. حضرت امام در پاسخ به اين پرسش خبرنگار مجله تايم كه پرسيده بود "آيا هرگز در مورد چيزي اشتباه كردهايد؟" گفت: "فقط محمد رسول اللّه و ديگر پيامبران اشتباه نميكردند، هر كس ديگري اشتباه ميكند."(68)حضرت امام همچنين در واكنش به منازعات طولاني احزاب در نخستين سال پيروزي انقلاب كه موجب هرج و مرج گرديده بود، تصريح كرد: "اشتباهي كه ما كرديم اين بود كه به طور انقلابي عمل نكرديم و مهلت داديم به اين قشرهاي فاسد" حضرت امام در ادامه "از پيشگاه خداي متعال و از پيشگاه ملت عزيز عذر" (69)ميخواهد .حضرت امام در سخناني ديگر با اشاره به وقايع كردستان و عدم برخورد قاطعانه دولت موقت، ميفرمايد: "از اول هم كه ما به حسب الزامي كه من تصور ميكردم، دولت موقت را قرار داديم، خطا كرديم."(70)ايشان همچنين در پايان وصيتنامه خويش با تاكيد بر اينكه "ميزان در هركسي حال فعلي اوست"(71) به بعضي افراد اشاره ميكنند كه در طول نهضت به واسطؤ سالوسي و اسلام نماييشان مورد تمجيد ايشان قرار گرفتند.آنچه كه ناپسند و منافي عدالت است و بايد از آن پرهيز شود، اصرار بر خطاست وگرنه خطا و اشتباه به خودي خود عيب نيست. "و عدول در بين فقها از فتوائي به فتواي ديگر درست همين معنا را دارد وقتي فقيهي از فتواي خود بر ميگردد يعني من در اين مساله اشتباه نمودهام به اشتباهم اقرار ميكنم."(72) بر همين اساس، حضرت امام دربارؤ خود ميگويد:"ما اين طور نيست كه هر جا يك كلمهاي گفتيم و ديديم مصالح اسلام، حالا ما آمديم ديديم اينجوري نيست، اشتباه كرده بوديم، بگوئيم ما بر سر اشتباه خودمان باقي هستيم. ما هر روزي فهميديم كه اين كلمهاي كه امروز گفتيم اشتباه بوده و ما قاعدهاش اين است كه يك جور ديگر عمل بكنيم، اعلام ميكنيم كه آقا اين را ما اشتباه كرديم، بايد اين جوري بكنيم، ما دنبال مصالح هستيم، نه دنبال پيشرفت حرف خودمان."(73)اصرار ولي فقيه بر خطا، لااقل از دو جهت با عدالت او منافات دارد. نخست آنكه، در چنين صورتي، "ملاحظه حال اسلام و مسلمين"(74) و رعايت مصلحت آنان نشده است و اين، خلاف عدالت است. دوم آنكه، اصرار بر خطا ناشي از ضعف نفس در عين قدرت طلبي است كه به ديكتاتوري ميانجامد و با عدالت منافات دارد. حضرت امام در اين مورد به رهبران آينده چنين توصيه ميكند:"ميدانيد كه انسان ازاشتباه و خطا مامون نيست. به مجرد احراز اشتباه و خطا از آن برگرديد و اقرار به خطا كنيد، كه آن كمال انساني است، و توجيه و پافشاري در امر خطا نقص و از شيطان است."(75)
لطفا منتظر باشید ...
