ارسطو - فلسفه اخلاق از دیدگاه مکاتب قدیم و جدید نسخه متنی

ارسطو

پيش از آنكه وارد بحث ارسطو بشويم در اينجا نامى از فلسفه اخلاق افلاطون نبرديم زيرا افلاطون فلسفه اخلاقى مخصوص بخود ندارد و آنچه را در فلسفه اخلاق نقل مى‏كند فلسفه اخلاق سقراط است كه ما درباره فلسفه اخلاق سقراط بحث كرديم و ديگر جائى براى فلسفه اخلاق افلاطون باقى نمى‏ماند.

اما ارسطو گرچه او هم فلسفه اخلاق مخصوص بخود ندارد و كتابى بدين نام ننوشته لكن در «منطق‏اش» كه به انكار واقعيت عينى داشتن اخلاق مى‏پردازد و يا در «فلسفه‏اش» كه انسان را طبيعتاً كمال‏گرا مى‏داند و يا در كتاب «اخلاق‏اش» كه حفظ تعادل را راهى براى خوشى و سعادت مى‏داند همچون اپيكور است (و فضيلت را همان حفظ تعادل مى‏داند) مى‏تواند بهانه‏اى براى طرح فلسفه اخلاق از ديدگاه ارسطو شود همچنانكه به همين مناسبت اخير ما به طرح فلسفه اخلاق در ديدگاه اپيكور بعداً مى‏پردازيم لكن با اين تفاوت كه‏ «اپيكور» در فلسفه اخلاق، نظريه واحد و روشنى دارد اما «ارسطو» در منطق‏اش در مقايسه با فلسفه وجودش و با كتاب اخلاق‏اش، نظريات متناقض و متعارضى دارد كه از سردرگمى او در فلسفه اخلاق سرچشمه مى‏گيرد و نمى‏توان او را فيلسوف اخلاق ناميد، لكن چون عادت فيلسوفان بر اين است كه در هر فلسفه‏اى يادى از ارسطو شود و در فلسفه اخلاق هم غالباً نام او را مى‏برند آنهم پس از سقراط و افلاطون ما جزئى از كتاب را به نظريه ارسطو در فلسفه اخلاق اختصاص داديم و گرنه با نقد و بررسى ديدگاه ساير فيلسوفان همچون پروتاگوراس و اپيكور نيازى به بيان فلسفه اخلاق ارسطو نبود.

ارسطو: بر خلاف سقراط كه فيلسوف اخلاق و عملاً هم وارسته بود اما ارسطو نه فيلسوف اخلاق و نه وارسته بود بلكه مزدور سلطانى ستمگر همچون اسكندر مقدونى بود كه جهان را به خون كشيد تا بر جهان مسلط شود و حاكم بر همه جهان گردد و اسكندر تنها جبارى بود كه در چنين هدفى موفق هم شد اما ارسطو در دربار چنين جبارى ستمگر با گرفتن پولهاى كلان، مشغول نوشتن كتب علمى بدستور اسكندر بود و تا اسكندر زنده بود زندگى خوشى داشت و پس از مرگ اسكندر مجبور به فرار شد.

- ارسطو آنطور كه در «منطق اش» در شمردن قضاياى يقينى و بديهى اعتراف مى‏كند ظلم را واقعاً بد نمى‏دانست و معتقد به خوبى ذاتى عدالت و بدى ذاتى ظلم نبود و خوبى عدالت و بدى ظلم را از يقينيات نمى‏دانست و ارسطو در اخلاق سوفسطائى مسلك بود.