فلسفه اخلاق از دیدگاه مکاتب قدیم و جدید نسخه متنی

و عدالت چيزى است همچون بينائى و خردمندى و تندرستى هم خودش خوب و دوستداشتنى است و هم آثار و منافع مفيدى دارد يعنى خوبى عدالت نه تنها بخاطر منافع‏اش بلكه علاوه بر آنكه منافع مفيدى دارد بلكه قطع نظر از آثار مفيداش باز خودش همچون زيبائى خوب و دوست داشتنى است و عدالت ذاتاً خوب است و عقل بى واسطه خوبى آنرا درك و شهود مى‏كند.

عدالت همچون شهرى است كه هر كس مشغول انجام وظيفه خود است و آنچه در آن تخصص دارد و مسئوليت‏اش به او واگذار شده مى‏باشد و در خود انسان نيز هر عضو و غريزه كار خودش را انجام مى‏دهد و عقل كه سزاوار فرماندهى بر تمام اعضاء و غرائز است بر تمام اعضاء و غرائز تسلط كامل دارد و همه اعضاء غرائز از عقل‏ پيروى كامل دارند زيرا در نظام داخلى انسان عقل بعنوان راهنما و فرمانرواى مطلق و غرائز و اعضاء بعنوان فرمانبرداران مى‏باشند و خارج شدن غرائز از فرمان عقل، خارج شدن از نظام طبيعى آن است و خلاف عدالت و نظم و زيبائى عمل است همچنانكه در يك شهر هر عضو از وظيفه مخصوص خود كه درخور طبيعت و استعداد و مسئوليت اوست كوتاهى كند و بالعكس در كارهاى ديگران دخالت كند اين شهر به بى نظمى و هرج و مرج مى‏گرايد و زيبائى نظم خود را از دست مى‏دهد.

كاملاً روشن است كه مثال نظمى را كه سقراط به شهر مثال مى‏زند و سپس درباره درون انسان پياده مى‏كند بر اساس نظم طبيعى درونى انسان است كه اجزاء فروتر يعنى غرائز و اعضاء بايد پيرو جزء برتر يعنى عقل باشند كه در نظام طبيعى انسان مسئوليتى را كه به عقل سپرده شده فرمانروائى است و مسئوليتى را كه به غرائز و اعضاء سپرده شده فرمانبردارى است ماداميكه در درون انسان اين نظام طبيعى برقرار است سلامت روحى و عدالت برقرار است يعنى عدالت هماهنگى با نظام طبيعت است.