بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
بررسي رؤيت پذيري هلال ماه رمضان 1427 (يکشنبه 26 شهريور 1385)- محمد احمدي
بررسي رؤيت پذيري هلال ماه رمضان 1427 (يکشنبه 26 شهريور 1385)- محمد احمدي
احتمال رويت هلال ماه رمضان 1427 در شامگاه شنبه 1 مهر ماه 1385 در بخش هاي جنوبي ايران بالا است . البته احتمال رؤيت اين هلال در مناطق مرکزي و شمالي ايران صفر نيست. .
باز هم به نزديکي هاي ماه مبارک رمضان رسيديم. مهمترين رويداد نجومي در اين برهه را که از لحاظ اجتماعي مي توان حائز اهميت دانست ، بحث رؤيت پذيري هلال ماه رمضان و پس از آن هلال ماه شوال است.
اين بار در ماه مبارک رمضان با هلالي روبرو هستيم که بسيار جالب توجه است. هلالي که رصدگران هلال ، برخلاف اکثر هلال ها به راحتي نمي توانند بگويند که آيا اين هلال رؤيت مي شود يا خير.
ما در اين مقاله سعي داريم با بررسي مشخصات اين هلال به يک نتيجه اي در مورد رؤيت پذيري و يا عدم رؤيت پذيري آن در ايران اسلامي برسيم.
وضعيت رؤيت پذيري هلال ماه رمضان از ديد معيارهاي رؤيت پذيري :
همانطور که مي دانيد معيارهاي زيادي در بحث رؤيت هلال ماه مطرح شده اند. ما در اينجا تنها از معيار يالوپ (Yallop) براي پيش بيني استفاده مي کنيم. البته از آنجايي که معيار يالوپ در نمونه هاي فراواني نتوانسته وضعيت رؤيت پذيري هلال ها را به خوبي مشخص کند ، با بررسي پارامترهاي هلال هايي که به هلال رمضان شبيه هستند و توسط راصدان ديده شده اند ، سعي مي کنيم که به يک نتيجه ي خوبي برسيم.
بر اساس معيار يالوپ ، هلال رمضان 1427 به هيچ وجه و حتي با ابزارهاي رصدي در هيچ کجاي پهنه ي ايران اسلامي رؤيت نخواهد شد. در واقع آخرين مرز رؤيت پذيري هلالِ معيار يالوپ ، از نواحي جنوبي خليج فارس مي گذرد.
البته معيار هاي ديگري از جمله معيار رصدخانه آفريقاي جنوبي (SAAO) نيز حکم به اين مي کند که اين هلال در هيچ نقطه ي ايران چه با چشم مسلح و چه با چشم غير مسلح رؤيت نمي شود. پس بنا به گفته ي اين معيار ها هلال در روز اول مهر 1385 قابل رؤيت نيست. در نتيجه 2 مهر 1385 اول ماه مبارک رمضان نمي باشد.
اما نکته ي مهم اينجاست:
درست است که معيارهاي رؤيت پذيري حکم به عدم رؤيت اين هلال در پهنه ي ايران داده اند ، اما آيا اين معيارها کاملاً با واقعيت منطبقند؟ جواب خير است. امروزه با ورود ابزارهاي قدرتمند نجومي از جمله تلسکوپ هاي بالاي 10 اينچ به بخش رؤيت هلال ماه ، تقريباً تمام معيار هاي رؤيت پذيري در مورد هلال هاي خاصي دچار مشکل شده اند و اين مسئله نياز مبرم به يک معيار جديد و خوب را توجيه مي کند. ما با بررسي هلال هاي مختلف به اين نتيجه رسيديم که مي توان اين هلال را در ايران هم رؤيت نمود. البته با ابزارهاي قوي و شايد هم متوسط.
مشکل اين هلال براي رصد شدن نه جدايي زاويه اي آن است و نه سن آن. بلکه ارتفاع کم و مدت مکث کوتاه اين هلال رصد را بسيار مشکل کرده است. همانطور که مي دانيد هلال زماني رؤيت مي شود که تضاد رنگي بين هلال و زمينه ي آسمان ايجاد شود که ارتباط مستقيمي به مدت مکث ماه دارد ، زيرا هر چه اين زمان بيشتر باشد زمينه ي آسمان تاريکتر مي شود و ماه که يک جسم نوراني است در اين زمينه ي تاريک بهتر ديده مي شود.
ما در اين مقاله براي به نتيجه رسيدن به تعدادي از هلالهاي مورد استفاده اشاره مي کنيم.
در اينجا مقايسه اي بين پارامترهاي هلال ماه مبارک رمضان 1427 در چند شهر مختلف ايران با هلال ماه ذيقعده 1426 که در منطقه اي در غرب اصفهان رصد شده ، خواهيم داشت.
محاسبات براي لحظه ي غروب خورشيد به صورت راصد مرکزي و با در نظر گرفتن اثر شکست انجام شده است.
رمضان 1427
ذيقعده 1426
جزيره ي سيري
شيراز
تهران
غرب اصفهان
جدايي زاويه اي ( راصد مرکزي)
59/11
71/11
83/11
80/12
ارتفاع ماه
01/5
39/4
29/3
79/3
اختلاف سمت ماه
1/10
6/10
2/11
0/12
سن ماه
54/26
68/26
76/26
52/22
فاصله ماه از زمين(km)
405885
405880
405877
371000
مدت مکث ماه (دقيقه)
26
24
20
27
فاز ماه (درصد)
11/1
12/1
12/1
-
نکات جالبي از بررسي اين داده ها بدست مي آيد.
ابتدا توضيحي در مورد هلال ذيقعده 1426 بدهيم :
اين هلال بر اساس معيار يالوپ در منطقه ي اصفهان غير قابل رؤيت بود ولي توسط چند گروه رصدي در ايران رصد شد که چهار گروه از آنها در اصفهان مستقر بودند. البته ما فقط داده هاي يکي از اين گروه ها را که داراي پارامتر هاي بهتري بود ، انتخاب کرديم. اين هلال ابتدا به وسيله ي ابزار هاي بزرگ و در نهايت به وسيله ي دوربين دو چشمي 80×15 رؤيت شد. حتي از هلال نيز عکسبرداري گرديد. به گفته ي راصدان ، اين هلال تا لحظه ي غروبش توسط ابزار ها رصد شده که نکته ي مهمي مي تواند محسوب شود.
از لحاظ جدايي زاويه اي هلال رمضان تنها حدود 1 درجه با هلال ذيقعده تفاوت دارد. اما همانطور که ملاحظه مي کنيد پارامتر ارتفاع براي هلال ماه رمضان در مناطق جنوبي و مرکزي بيشتر از هلال ذيقعده است. با توجه به مدت مکث ماه براي مناطق جنوبي و مقايسه ي آن با هلال ذيقعده 1426 مي توان اينگونه استنباط کرد که اين هلال در شرايط مساعد جوي و با ابزار هاي رصدي متوسط به بالا ، توسط رصدگران باتجربه در مناطق جنوبي ايران رؤيت مي شود. همانطور که گفته شد هلال ذيقعده در نهايت با دوربين دوچشمي 80×15 رؤيت شد. پس مي توانيم اين هلال را به راحتي با ابزارهاي قوي تر در مناطق جنوبي رصد کنيم.
اما مطلب اينجاست که آيا مي توانيم اين هلال را در مناطق مرکزي و حتي شمالي رؤيت کنيم؟
پاسخ به اين سئوال کمي سخت است اما مي توان با ترفندهايي احتمال رؤيت هلال را دراين مناطق افزايش داد. با بررسي داده هاي هلال براي شهر تهران مشاهده مي کنيم که نه تنها ارتفاع هلال براي اين مناطق کمتر ازهلال ذيقعده است ، بلکه مهمتر از آن ، مدت مکث آن حدود 7 دقيقه کمتر است که اين زمان کم کار را بسيار مشکل مي کند.
اما درست است که احتمال اينکه هلال را پس از غروب خورشيد رؤيت کنيم کم است اما مي توان با شيوه هايي احتمال رؤيت را افزايش داد.
کليد طلايي ، رصد هلال در روز:
خوشبختانه مدتي است که کار هاي بزرگي در بخش رصد هلال در روز صورت گرفته است که اين کارها کمک زيادي به پيش بيني رؤيت پذيري هلال هايي شبيه هلال ماه رمضان مي کنند. براي اينکه کمي بيشتر با اين ترفند آشنا شويم به بررسي رکورد هاي رصد هلال ماه در روز مي پردازيم.
رکورد رصد هلال در روز با چشم مسلح مربوط به گروه نجوم فسا است. اين رصد در تاريخ 8 اسفند1384 برابر 27 فوريه 2006 (28 محرم 1427) در منطقه ي سيرچ کرمان انجام شده است. اعضاي اين گروه توانسته اند هلال را با تسکوپ قدرتمند 14 اينچ و با جدايي زاويه اي ( راصد مرکزي ) 55/10 درجه رصد کنند. البته قبل از اين نيز هلالي با جدايي 74/11 درجه و با تلسکوپ 14 اينچ رصد شده بود. نکته ي حائز اهميت اين رصد عکسبرداري از هلال آن هم در روز بود. اين يعني اينکه هلال به راحتي ديده مي شد که توانستند از آن عکسبرداري کنند.
خوب ، ما چه استفاده اي از اين روش مي توانيم ببريم؟ با بررسي جدايي زاويه اي هلال رصد شده ي در روز با جدايي زاويه اي هلال رمضان مي توان اينگونه نتيجه بگيريم که ما مي توانيم اين هلال را در تمام مناطق ايران ، البته با ابزارهاي قوي مثل تلسکوپ هاي بالاي 10 اينچ ، در روز رؤيت کنيم. اگر ما اين هلالي که به دام افتاده را تا لحظه ي غروب خورشيد دنبال کنيم عملاً مدت مکث کم هلال نمي تواند تاثير زيادي در رؤيت پذيري هلال داشته باشد. تنها نکته اين است که ممکن است با کاهش ارتفاع و به علت اثر پوشانندگي جوي هلال را گم کنيم. البته اين احتمال 100 % نيست ولي نبايد از آن غافل شد. با اين حال هلال ذيقعده 1426 به گفته ي راصدان حتي تا غروب ماه نيز رؤيت شد که اين امر تا کمي احتمال کاهش نورانيت هلال به علت کاهش ارتفاع را تضعيف مي کند.
نتيجه گيري:
با توجه به بحث هاي انجام شده به احتمال زياد هلال ماه رمضان 1427 در بخش هاي جنوبي ايران رؤيت مي شود. البته احتمال رؤيت اين هلال در مناطق مرکزي و شمالي ايران صفر نيست. با اين حال با استفاده از روش هايي مثل رصد هلال در روز مي توان تا حدي اين احتمال را داد که بتوانيم اين هلال را حتي در مناطق شمالي ايران رصد کنيم. البته به علت اينکه اطلاعات ما در زمينه ي رصد هاي هلال در روز زياد نيست به راحتي نمي توان در اين مورد نظر داد. در واقع مي توان گفت که هلال در بعضي نقاط ايران ممکن است مشاهده شود ولي اينکه 2 مهر 1385 اولين روز ماه مبارک رمضان باشد بحثي است که به علت مسائل فقهي بايد تا آن روز منتظرنتيجه اش باشيم.
لطفا منتظر باشید ...
