ترجمه منظوم نهج البلاغه نسخه متنی

بين آنها نيز مفصلها گذاشت
هرگزت از عمق جان نشناختست
كه تو بى همتائى و بى جانشين
كو چه مى گويد بدان بتهاى پست
چون يكى خوانديمتان با كردگار«
بر زبان، گفتى دروغ آورده است
قسمتت كردند بر اجزاء ريز
بهر تو اندامها انگاشتند
كو ترا همسنگ مخلوقت نهاد
شرك آوردست و قلبش گشته سخت
مشركان را كرده چون كافر خطاب
مى نگنجى تا به ذاتت بنگرد
تا حدودت را شمارد، دست فهم
هر چه را يزدان بزد رنگ وجود
پس به دست مهر كردش استوار
آنچنان كز حد خود از هر نظر
بى قصور از راه او بركنده سد
هر تعهد كرده يكتا كردگار
پس چرا اينسان نباشد، چون از او
نقش خلقت بركشيده گونه گون
كى برد سودى ز چرخ روزگار
چون گل مخلوق را كامل سرشت
دعوت معبود را لبيك گفت
هيچ مخلوقى چو آوازش شنود
نيز معمار طبيعت چونكه خواست
چون سياهى شب و صبح سپيد
دست قدرت زد به ضرب روزگار
مهره ها را حسب اوصافى كه داشت
جنس هائى را رقم زد گونه گون
ساز فطرت مختلف بنواخته
نقشها بر ميل خود زد كردگار
از اين خطبه است در آفرينش كردگار
نه معلق بود نه قيدش گذاشت
از همه سو بر هم آوردش شكاف
با همانندى بكردش همنشين
سهل بالا رفته و پايين روند
يا عملهاى بشر برده فرا
در عدم پنهان بدى ناهيد و مهر
دست اجزائش به دست هم نهاد
صاف كردش هر فراز و هر فرود
اختران چون ديده بانانى جسور
در سپهر لاجوردى پايدار
تا نهد گردن به يزدان جهان
تا جهان را نور پاشاند به روز
گرچه چون روز آيد او گردد تباه
كاروان سالار آن ايزد نه غير
تا به دست آيد ز گردش حاصلى
در حساب آيد زمان و سال نيز
دادشان زينت ز اخترها و مهر
تا خبر آيد ز پيغام سروش
دورشان فرموده با تير شهاب
كرده ثابت اخترانش را مكان
ساقى سياره ها گردانده جام
نيكبختى، تيره بختى هم فراز و هم فرود
آنكه ذات او بود بى عيب و پاك
خواست آبادان كند چرخ كبود
نقش زيبائى كشانده با قلم
نو پديدانى، بديع و خوب چهر
روى دامان فضا افكند در
گر گره ها بود در تور كبود
بانگ تسبيح آمد از هر سو به گوش
نغمه ها در پشت ديوار شكوه
در فراز اين همه بانگ و صدا
چشم بى طاقت شود از فرط نور
نقش خلقت بر ملائك چون كشيد
عده اى را كرد ارزانى دو بال
هرگز از ايشان نيايد ادعا
بلكه همچون بندگانى سرفراز
بهر فرمان بردن از امرش بهوش
بر مقامات رفيعى خواندشان
تا كنند ابلاغ بر پيغمبران
گرد ترديد از دل ايشان برفت
گام نگذارند جز در آن مسير
يارشان گرديد و دل گرداند رام
باب تمجيدش بر ايشان بر گشود
راه يكتائى خود را كردگار
نيست روى دوششان بار گناه
چرخ گيتى گرچه هر سو گشته است
خانه ى ايمانشان هست استوار
كى سپاه بدگمانيها بتاخت
قلبهائى عاشق و سرشار درد
چون درخت معرفت دادست بار
نقش مجد ايزدى گرديده حك
ديو خواهش كنده دندان طمع
عده اى بر ابرها بنشسته اند
عده اى در كوه در تاب و تبند
گام جمعى رفته در اعماق خاك
از سوئى در آسمان دارند سر
مى وزد بادى به آرامى و ناز
هم حدود رفتنش دارد نگاه
هر نفس مشغول ذكر كردگار
روحشان در ياد او گشته فنا
ميوه هائى از يقين برچيده اند
كامشان از معرفت شيرين شدست
ريشه هاى ترس يزدانى به دل
مدت طولانى اين اشتياق
گرچه از نزديك او را خوانده اند
گر اطاعت كرده اند و ذكر و ياد
از ضمير جان چنانش بنده اند
كار نيك خويش را دانند خرد
همچنان مشتاق ذكر كردگار
بر زبان، باران ذكرش روز و شب
بانگ ديگرشان نيارد در خروش
در رديف بندگى استاده اند
يك نفر زيشان برون نايد ز صف
گردن طاعت هميشه كرده خم
با چنين عزمى كه چون تيغ است تيز
پشه ى شهوت كى آرد در كمند
آنكه فرش عرش را گسترده باز
نوبتى كه مردم گم كرده راه
بازمى بينى ملائك در برش
راه طاعت را ندانند انتها
بذر عشقش را چو در دل كشته اند
دل تهى ناكرده از بيم و اميد
بيمشان هرگز برون نايد ز دل
كى طمع كردند در لطف زياد
كى به دل خواندند مهمان طمع
كرده ى خود را به چيزى نشمرند
زان سخن كه اهرمن راند به لب
راهشان از هم نمى گردد جدا
چرك كين را از دل و جان شسته اند
كى فتاده در كمند دشمنى؟
پيش يكتائى نشسته صف به صف
جامشان خاليست جز از بندگى
ميل برگشتن ز راه راستى
نيست باعث تا كه در دور قضا
نيست قدر پوستى در آسمان
غير از آنكه يك ملك آرد سجود
هر چه باشد مدت طاعت دراز
گر بدان عزت كه دارد پى برند
ادامه خطبه در وصف زمين و گستردن آن بر آب:
گوى خاكى را نهد در آسمان
موجهائى سخت جوشان چون مذاب
موجها بر يكديگر چسبانده روش
كان سپاه مست و سركش شد هلاك
استخوان سركشيهايش شكست
ماند باقى در اسارت پايدار
اندك اندك خويشتن را گستريد
در كنارش يافت آرام و قرار
داد بر يارى كوهستان جواب
كوههاى استوار سر بلند
اشك شوقش گشت جارى روى خاك
چونكه بر پشتش شد اسب كوه زين
در ميان ژرفنايش جاى جاى
در مهار كوهها آمد به بند
آسمان را بر زمين گسترده ساخت
دامن پر خود را برگشود
هر چه لازم بود بر ايشان بداد
كاب رود آنجا ندارد هيچ راه
تا كه شد زنده زمين بعد از هلاك
دادشان پيوندهائى سازگار
تير باران را رها كرده ز شست
برق مى تابيد بس پرتوفشان
همچو تيغى سينه ى ظلمت دريد
گوهر اشك آمد از چشمش فرود
باد بردش بيكران تا بيكران
زين تولد خاك شد، شاد و خنك
سبزه ها روييد از دامان خاك
نو عروس برگها در اهتزاز
عطرى از گلها بر آن افشانده نيز
اين زمان پوشيده رختى رنگ رنگ
روزى جنبندگانش مى نمود
بس نشانها هر طرف بر پاى داشت
هر كسى را تحت فرمانش بخواند
آدمى را كرد از نسلش پديد
گوهر روزى به دامانش فشاند
آنچه را بايد از آن مى گشت دور
گشته اى محشور و مى گردى تباه
پاى انسان از وساوس، بود سست
جاهلانه بر سوى عصيان شتافت
توبه كردن را به عاصى ياد داد
بر زمين آورد او را از بهشت
حجت آيد، حق پرست و خيره را
بندگانش را كجا كردى رها؟
تا بناى حجت آيد استوار
هر يكى را كرده بر خلقى دليل
بسته پيمان با همه در روزگار
چون محمد گشت بر عالم امام
گشته دستان بهانه بر ملا
سهم برخى اندك و برخى زياد
بهر جمعى هست آسان و فراخ
گرچه عقل عاجز بود از درك آن
دارد از شكر الهى سينه داغ؟
بر طناب صابرى افكنده دست؟
نور شادى را بكرده رهنماى
برگ خنده مى شود گريان و زرد
گاه همراه خوشى، گه يار غم
چشم تا بر هم زنى سازد گذر
پيش و پس آرد اجل در دام و بند
تا بهنگامش كند از شاخه برگ
آگه از آنست، ستار جهان
آشكارا جلوه سازد پيش رب
هر چه از شكها، درون را حاصل است
پرده ى دل هر چه را پوشيده است
گوهر گفتار هر چه برده گوش
وانچه ماران راست در سرما و سوز
كرده فرزندى از آغوشش جدا
تا چه ميوه مى شود تاج سرش
وز پشه كاندر درختى زاده گشت
برگ مى رويد چه موقع بسته رخت
در چه منزل مى نهد بار سفر
صورت دل را بشويند از نفاق
تا كند با سيل باران اتحاد
يا پرنده بر فراز كوهسار
وان غزلخوانى كه آرد بر زبان
موج دريايش بپرورده به جان
و آنچه را خورشيد تابيده بر او
بانگ هر حركت كه خيزد از ضمير
هر لبى كان بازگردد بر بيان
كو كجا هست و كجا گردد هلاك
گر چه در ظاهر نيرزد يك پشيز
يا اگر برگى از آن برچيده رخت
يا چه خونى لخته در كنج دل است
كى گشايد طفل چشمى بر جهان
كى بياوردست رنجش در ستوه
كى شد او را، دست خسته، پاى سست
كى شد او را، دست خسته، پاى سست