چشم تا بر هم زنى آيد بسر
هر كه پا در ره نهد با اشتياق
ليك بهر او نباشد فرصتى
پيش ميراند ورا تا مرز مرگ
ناز دنيا را چرا بايد كشيد؟
سايه ى آسايش ار سازد بلند
گر كه باران بلا ريزد قضا
عزت و فخر جهان بگذشتنى است
دور سختى عاقبت آيد بسر
هر زمانى روى دارد بر زوال
آنچه از بگذشتگان كهنه دير
نيست آيا عبرتى سرشار راز؟
خفته اند اجداد در زير خاك
باز نايد آنكه بگذشته دگر
خود نمى بينيد آيا روز و شب
نقش حالتها كشيده مختلف
يكنفر مرغ از قفس كوچانده است
يكنفر افتاده بيمار و نزار
برگ عمرى از خزان گرديده زرد
ماجراجوئى اسير اين جهان
غافلى در جهل خود رفته فرو
هر كسى مانده، بگردد رهسپر
چونكه در لذات خود غوطه وريد
بشكند جام هوس، دست اجل
ياورى خواهيد تنها از خدا
شكر او گوييد گرچه در شمار
نعمتش نايد يك از صدها هزار

شكر آنكه جان ما پرورده است
دست بخشش را گشاده بر بشر
شكر او گوييم در كل امور
ياورى خواهيم از او در روزگار
نيست يزدانى بجز يكتا خدا
تا رساند امر حق را آشكار
چون امانت مى كشيد آن سختكوش
رستگارانه گذشت از تيره خاك
هر كه پا زان دايره بيرون نهاد
هر كه همراهش شود، شد رستگار
هر كسى كه شمع دين را برفروخت
گفته ى بيهوده نارد روى آب
چون ز جا برخاست چالاك است و چست
چون ز حكم قاطعش فرمان بريد
ناگهان پيك اجل آيد ز در
چونكه روح او جدا شد از قفس
بار ديگر رخ نمايد اتحاد
پس نبايد داشت بر آنكس اميد
يا نبايد بود نوميد از كسى
اى بسا يك پاى دولت گشته لنگ
ليك مانده پاى ديگر پا بجا
آنقدر كه عاقبت صبح ظفر
در مثل باشد محمد همچو مهر
گر فرو شد اخترى در كهكشان
گوييا اينك رسانده ذوالجلال
نو عروسى را كه داريد آرزو
پرده افكندست از رخسار او

هر چه را اول شمارى در وجود
هر چه را آخر بدانى در شمار
ابتدا و انتها از او جداست
اين شهادت را كه آرم بر زبان
هان مبادا چون مخالف با منيد
يا چو از فرمان تن تابيد روى
گوهر گفته چو سازم آشكار
پس قسم بر آنكه گيتى آفريد
كانچه مى گويم كلام مصطفاست
هرگز او گفت دروغينى نزد
گمرهى بينم كنون از كنج شام
دور كوفه حلقه كرده لشكرى
چون بسوزد آتش او سازه ها
گرگ فتنه مى كند دندان فرو
سيل جنگ آيد بروبد خانه ها
روزها در رنج مى آيد به شب
مى كشاند خلق را در خاك و خون
ميوه ى باغش شود شاداب و نو
مى خروشد همچو اشترهاى مست
چون شب تاريك و بحر پر ز موج
كوفه ويران گردد از باد بلا
دو سپاه آيند با هم نبرد
هر چه كه برپاست مى افتد به خاك
وانچه افتادست سازندش هلاك

مى نمايد جمع در روز شمار
تا كشد از كار هر نفسى حساب
خاضعانه صف كشيده پيش او
لرزه بر اندامها در رستخيز
هر كه يك لحظه بيابد مسكنى
بهترين حالها مخصوص اوست
ادامه خطبه
بصره را مى افكند در تاب و تب
نه شود مغلوب تا سازد گريز
هست پالانى به رويش استوار
سخت راند تا شتر را هست تاب
دستشان خالى ز ثروت هست نيز
پيششان بستند صف در كارزار
نامشان ثبت است در لوح مبين
چون نشانها دارد از قهر خدا
قحطى و طاعون كند يكسر هلاك
قحطى و طاعون كند يكسر هلاك

چونكه بر رخسار دنيا بنگريد
هر كه بر تخت جهان بنشسته است
آنكه در نازست بيند روى درد
آنچه بگذشته دگر نايد بدست
ريخته در جام شادى زهر غم
سر مداريد از تكبر پر ز باد
پس بيامرزد خدا آن نيكمرد
آنچه در دنياست مى يابد زوال
هر چه بشمردست مى آيد بسر
هر چه را اكنون كشيد انتظار
ادامه ى خطبه:
وانكه جاهل ماند پايش در گل است
اين بود كورا رها سازد دمى
گام بردارد بدون رهنما
ور ز عقبى صحبت آيد هست سست
واجبش گردانده دست اتفاق
ساقط از او شد كه بندش را گسيخت
روزگارى گشته اينك پر ستيز
غير مرد مومنى كوشد نهان
گر كه باشد كس نمى داند كه كيست
در هدايتها چراغ ملتند
فتنه كى بر جانشان ره برده است؟
كى بگويند عيب اين را پيش آن؟
خالق سرچشمه هاى زندگى
دورشان دارد ز طوفان عقاب
مردمان، روزى رسد از ره فرا
همچو ظرفى كه كنندش واژگون
گرچه داده حق، پناهى بر شما
ليك يزدان هر كه را داده نفس
گفته ايزد در كتاب خويشتن
بس نشانها هست در اين ابتلا
كاين زمان گشتيم بر آن مبتلا

كردگارى كه بر او زيبد ركوع
بود عرب از نعمت دانش برى
ياوريها جست از فرمانبران
گمرهان را داد از ورطه نجات
پيشدستى كرد تا يابند راه
استقامت كرد مرد حق پرست
غير از آنكه خويش از فرط لجاج
رستگارى را به هر كس عرضه كرد
آسياب بخششان چرخيد باز
بر خدا سوگند در آن گيرودار
آنقدر در كار دين خورديم غم
نه دلم لرزيد نه پا گشت سست
سينه ى باطل شكافانم به تيغ
تا كه حق آيد برون از پشت ميغ

چون محمد »ص« كرد در عالم ظهور
برحذر مى داشت از قهرى عظيم
آن زمان كه نونهالى بود خرد
چون درخت عمر او شد بارور
خوى پاكش بهترين خويها
ابر جودش گرفشاندى قطره اى
بهرتان شيرين نبودى اين جهان
چونكه چندى گشت گردون سپهر
چون شتر ديديد او را بى مهار
عده اى را بود آسان هر حرام
چون درخت سدر بى خارى كه دست
بردرانيده گريبان حلال
دوستى كه خواستيد آمد بدست
گشته خالى از نگهبان خاك دهر
چنگتان روى جهان را خسته است
تيغتان بگرفته دنيا را به كام
هر چه خون ريزد بر آن خونخواه هست
وانكه بر خونخواهى ما شد امام
گوييا خواهد بگيرد حق خويش
خون ستان ما بود پروردگار
وانكه در سر عزم دارد برگريز
اى پسرهاى اميه دير و زود
حله ى دنيايتان چون بر تن است
هر كه چشمش را به خوبى برگشود
بهترين چشم ها، چشمان اوست
اندرز مردم:
كو بود عامل به پند خويشتن
چشمه چون پاك است آبش را چشيد
يا در اين منزل هوسرانى كنيد
يا ميان تخت خواهشها غنود
كه رسد سيلى و شويد هر چه هست
هر دمى تازه بگرداند غرض
آنچه او را عاقبت خواهد بكشت
ميل دارد تا بچسباند نكو
دركشاند پيش خود با جبر و زور
دست حاجت پيش شخصى آوريد
دردتان را از كرم سازد دوا
غير از آنى كه نهاده كردگار
زنده سازد سنت يكتا اله
سهم بيت المال را بخشد درست
پس بچينند اينك از شاخش ثمر
ميوه ى سرخش، شود زرد و تباه
يا نيايد فرصتى ديگر به كف
سير بايد گشت از آبشخورش
ديگران را نيز از آن داريد باز
بعد، كس را نهى از منكر نمود
بعد، كس را نهى از منكر نمود

مى كنم بر خاك يزدانى سجود
بهر هر كس كو قدم در دين نهاد
پايه اش را داد آنقدر اقتدار
هر كه برده بر حصار دين پناه
شاهد آرامشش آيد ز در
هر كسى با دين زبان بگشوده است
بهر هر كس داد خواهد شد گواه
فهم فرزانه از او يابد مدد
شمع انديشه از او گيرد خرد