حمد تنها لايق يكتا خداست
حمد را با نعمتش گرداند جفت
هر نفس گوئيم شكر نعمتش
هم مدد خواهيم از او تا نفس كند
گرچه اكنون مى شتابد پر توان
علم يزدان هست بر عالم محيط
مى كنيم آمرزش از ذاتش طلب
هيچ چيزى از كف علمش نرست
اينزمان ايمان به ايزد آوريم
همچو آن كه غيبها را ديده است
بر تمام وعده ها آگه شدست
باد ايمانش زدايد دود شرك
هم شهادت مى دهيم اين نكته را
كردگارى كه بود پاك از شريك
شد محمد بنده و پيغمبرش
دو شهادت كه سخن را داده ارج
كفه ى كارش سبك گردد چو كاه
وآنكه آرد اين شهادتها به لب
اى عبادالله در هر روزگار
ترس را نيكوترين ره توشه بين
هر كه در محشر بجويد سر پناه
رهروان را سوى منزل رهبرست
بهترين داعى بود در اين سرا
بهترينست آنكه دعوت، گوش كرد
آن كه زد دعوت رسيده بر هدف
اى تمام بندگان سر فراز
بى گمان ترسيدن از يكتا اله
سيل عشق او به شب زد راه خواب
آن قدر در زندگى بردند رنج
تشنگيها در جهان بكشيده اند
پيشتر از برگريز زندگى
زود ديده آخر اين كهنه دير
آرزوها را دروغين خوانده اند
مرگ را هم، چون حقيقت يافتند
هست دنيا خانه ى زجر و بلا
اين تفكر را نه تازه كرده است
تيرهاى او نيفتد بر خطا
تير مرگش زندگى را كرده سست
وانكه را از دام غم گشته رها
هر چه مى نوشد، هميشه تشنه است
هر چه مى بلعد، نگردد هيچ سير
اى شگفتا كار دنيا بنگريد
آدمى مالى كند گردآورى
خانه اى سازد به صدها رنج و درد
بايد از دنيا ببندد رخت خويش
دست او باشد تهى و آشفته حال
شعبده خيزد ز دست روزگار
بر يكى بينى كه رحمت آورند
و آنكه روزى غبطه اش را خورده اند
چرخ بازيگر كه اينسان برده دست
يا به سوى كس كند نعمت گسيل
نقش هستى را چو نيكو بنگريد
تا كسى يابد وصال آرزو
نه كشاند آرزو را در كنار
بار الها اى ز ننگ شرك، پاك
كى كند سيراب، چون باشد سراب
نه گذشته مى فتد هرگز بدست
زنده نزديكست بر هر كس كه مرد
ليك آنكه مرده، از زندست دور
بدتر از شر، نيست چيزى در جهان
بهتر از كار نيكو چيزى مجو
هر چه بنهفته جهان در باطنش
ليك هر چه در جهان ديگرست
پس به هر حالت، نيوشيدن نكوست
هر چه كه بر آخرت افزون كند
اى بسا در كاستن، گاهيست سود
آنچه بايد تا بدان يازيد دست
آنچه در گيتى حلال است و به كام
پس رها سازيد اندك را به ميل
برجهيد از مانع ميدان تنگ
رزقتان را كرده تضمين كردگار
تا بدست آريد روزى اى شگفت
گوش بر امرش كنيد، اين بهترست
زنگى شك رويتان خنجر كشيد
سعيتان تنها بود بهر معاش
ليك ز آنچه بر شما واجب شدست
زودتر يابيد اوراق عمل
عمر چون روزى نباشد، چون گذشت
رزق امروزت اگر افتد ز دست
عمر ديروزين، دگر نايد به كار
»پس بترسيد آنچنانكه شان اوست
در مسلمانى بميريد اين نكوست«

بار الها كوهها شد خشك و تفت
خاكها از تشنگى شد تيره رنگ
ناله هاشان، طاقت دل برده است
خسته از بيهوده رفتن بر چرا
بار الها كن نظر بر بندگان
چارپايان را جگرها سوختست
چون برون آيند، بس سرگشته اند
سوى تو بيرون شديم اى ذوالجلال
چشمه هاى ابرها پر بود از آب
دردمندان را تو مى بخشى اميد
بار الها دست حاجت سوى توست
بر غم مردان نوميد ديار
خشك گشته سبزه و باغ و گياه
اى خداوندى كه آه مستمند
زشتى ما را مده با غم جواب
خشكسالى كه كنون در كشت ماست
بار الها، گنج رحمت كن نثار
تا زمين را سينه گردد چاك چاك
با حرير سبز پوشد روى خويش
بارش تندى كه غم شويد ز مرد
زنده گرداند زمين را بعد مرگ
آنچه را از دست شد باز آورد
اى تو درياى كرم اى كوه جود
تا دهد جان و كند سيراب كام
پاك باشد بركتى سازد زياد
در پيش دخت گياه آيد بدر
تا بدان بر ناتوان بخشى توان
ايكه هستى، از تو مى يابد قرار
كز بلنديها برويد بس گياه
ميوه ى نعمت شود پربارتر
گله ها را هم، رسد آسايشى
رحمتت در هر كجا يابد حضور
از همان رحمت كه بس گسترده است
وز همان رحمت كه خاص بينواست
اندكى مى كن نصيب دامها
ابر را از رنج ما كن بى قرار
قطره هايش چون سپه در كارزار
برق اگر غرش كند مانند ببر
ابر آبستن نما بى باد سرد
مردم قحطى زده يابد حيات
تو همانى كه فرستى از سحاب
خوان رحمت گسترانى هر كنار
چون ستوده هستى و مولا و يار

كردگارى كه جهان را آفريد
تا كند دعوت به سوى راست راه
او پيام كردگارش را رساند
در رهش برداشت شمشير جهاد
چشم بيناى هدايت مصطفى است
ادامه ى خطبه:
زانچه بر من باب غيبش گشته باز
ناله ها را بر ثريا مى رساند
سينه و سر را به ناخن كرده ريش
مال خود را وانهاده در سرا
كى نگه مى كرد بر رخسار خويش
با غل نسيان كشانديدش به بند
گرچه ميدادندتان بيم از عقاب
كارتان چون روزگار آشفته است
ريشه ى پيوندمان را بركند
ملتى شايسته تر در روزگار
مردمى بودند بس صاحب نظر
راستگو و عادل و شايسته كار
كرده پر، از چشمه ى نيكى، سبو
پس ظفر اين رادمردان را سزاست
گشته با تكريم يزدان هم نشست
كو بود از پشت اقوام ثقيف
نقش هر زشتى به رخسارش پديد
همچو گرگى پوستها را مى درد
همچو گرگى پوستها را مى درد

كى كنيد انفاق ز آنچه كردگار
در ره آن كس كه جان را آفريد
بهره بردارى ز خوانش مى كنيد
حرمت حق را بزير پا نهيد
پندها گيريد چونكه پيش از اين
وينزمان در خانه هاشان ساكنيد
چند روز ديگر از ياران خويش
بار بنديد و سفر گيريد پيش

يار حق هستيد و با حق همنشين
چون سپر هستيد در روز نبرد
يار من هستيد و هم صاحب وفا
ياوريتان در كفم، چون تيغ تيز
دوستيتان، پشت من گردانده گرم
بى خيانت، خيرخواه من شويد
مى خورم سوگند بر يكتا خدا
بهتر از من نيست اينك پيشوا

چون به لبها ديد مهرى از سكوت
گفت، ياران حالتان چون گشته است
خود مگر گنگيد يا فارغ ز هوش
بر اميرالمومنين آمد ندا
(يعنى ار خود پيش تازى در نبرد
ور دگر كس در سپاه آيد امير
بانگ نفرين زد على بار دگر
از سعادت كاشكى گرديد دور
اين زمان كار حكومت گشته تنگ
مى كنم تعيين دليرى خيرخواه
نيست شايسته، كنم در اين فضا
من بمانم، كز زمين گيرم خراج
مردمان دارند، حق خود طلب
روى دوشم از وظائف بارهاست
پس چگونه با سپاه آيم برون
يا بغلطم بيهده هر سو دوان
من چو قطب آسيابم، آسياب
گر بلغزم من، نپايد مدتى
سنگ زيرينش بگردد جابجا
بر خدا سوگند كه ماندن سزاست
بر خدا سوگند چون دارم اميد
پاى بگذارم به ميدان نبرد
ور نه پا را مى نهادم در ركاب
كى دگر جستم نشان از راهتان
تا وزد باد از جنوب و از شمال
مردمى هستيد از حق بر كنار
كثرتى داريد اما در عدد
در كشاندمتان براه روشنى
غير از آن كه، خويشتن خواهد هلاك
هر كه پا در جاده ى يزدان نهاد
هر كسى آتش زند در اين مسير
عاقبت آتش بر او گردد دلير